Soru : KBB mütehassısı bir doktor diyor ki:

Dinde reformcu bir grup yeni bir kitap yazıp âlimlerden farklı yeni ictihadlar yapacaklarmış. Kulağa damlatılan ilacın orucu bozmayacağı yönünde bizden bilgi istiyorlar. Hanefi ve Şafii’ye göre göze kulağa ve burna damlatılan ilaç orucu bozar mı bozmaz mı?

CEVAP
Fıkıh kitaplarındaki hüküm şöyle:

Hanefi’de göze damlatılan veya diş çukuruna konan ilacın tadı boğazda hissedilse bile orucu bozmaz. Kulağa damlatılan ilaç burna konan sıvı ilaç orucu bozar.

Şafii’de ise göze damlatılan ilacın tadı boğazda hissedilse bile bozmaz. Fakat kulağa konan her şey orucu bozar. Burna konan sıvı ilaç da bozar.

Hanefi’de ve Şafii’de sağlam deriye sürülen ilaç emilip içeriye nüfuz etse de oruç bozulmuş olmaz. Mesela kalb hastalığında göğüs üzerine nitroderm ihtiva eden bir ilaç [TTN] konur. Bu deriden içeriye emilir. Sağlam deriden içeri girdiği için Hanefi’de de Şafii’de de orucu bozmaz.

Hadis-i şerifte (İçeri giren şeyler orucu bozar) buyuruluyor. Şafii’de kulak tabii menfezdir. Kulağa konan sıvı-katı her şey mideye girmiş gibi orucu bozar. Hanefi’de kulağa giren katı şey ve su orucu bozmaz. Fakat yağ ve ilaç bozar. Yağ ve ilaç emilse de emilmese de sindirim yoluna gitse de gitmese de bozar.

Göz menfez kabul edilmediği aynen sağlam deri hükmünde olduğu için göze konan ilaç sağlam deriye sürülen ilaç gibi çeşitli kanallarla sindirim yoluna gitse de hiçbir mezhepte orucu bozmaz. Fakat boğaza beyne ve mesaneye açılan yara yolu ile ilaç verilirse Hanefi’de de Şafii’de de oruç bozulur.

Reformcu grup ne yapmak istiyor? Kendileri müctehid olsalar bile ictihadla ictihadın nakzedilemeyeceğini bilmeleri gerekir. Reformcuların (Burada Hanefilerin kavli doğrudur. Kulağa kum koymak orucu bozmaz. Şafii’nin ictihadı yanlıştır) demeye hakları olmaz.

Soru : İftar açarken ezan okunması şart mı?

Cevap : Hayır değildir. Vaktin girmesi şarttır. Vakit girince ezan okunmasa da iftar edilir.

Soru : Bazı kimseler her çeşit gıdayı yiyorlar fakat et süt gibi hayvani gıdalar yemeyip kırk gün perhiz yapıyorlar. Buna da oruç diyorlar. Müslümanlıkta böyle bir oruç var mıdır?

Cevap : Müslümanlıkta böyle bir oruç yoktur. Hıristiyanlıkta böyle perhizler vardır. Demek ki onlar Hıristiyanların ibadetlerini yapıyorlar. Gayrı müslimlerin ibadetlerini yapanlar veya yapmadığı halde beğenenler kâfir olur. (Berika)

Soru : Üç ayları tutuyorum. Arkadaşlardan bilmeden davet edenler oluyor. Orucu bozmam caiz midir?

Cevap : Üç aylardan Receb ve Şabanda tutulan oruçlar nafiledir. Nafile oruç tutarken uygun bir davete gidilince orucu bozmak caizdir. Bir mümin arkadaşı sevindirmek onu üzmemek için davetine gidilir. Davete gidip de orucunu bozmayan bir kimseye Peygamber efendimiz buyurdu ki:

(Arkadaşın senin için bu kadar külfete girdiği halde sen hâlâ "oruçluyum" diye ısrar ediyorsun. Şimdi ye sonra yerine bir gün tutarsın.) [Dare Kutni]

Davete gidilince Ramazan kaza ve kefaret oruçları bozulmaz. Sadece nafile oruçlar bozulabilir. (Mevkufat)

Soru : Kaza borcum var. Üç aylarda tutabilir miyim?

Cevap : Kaza ve nafile oruçları Receb ve Şaban ve diğer aylarda tutmakta mahzur yoktur. Fakat kaza oruçlarını mazeretsiz geciktirmemek iyi olur! Bu aylarda kaza orucu tutan bu aylarda nafileye verilecek sevaplara da kavuşur. (Nevadir-i fıkhiyye)

Receb ve Şaban aylarında kaza orucu veya nafile oruç her gün veya aralıklı olarak da tutulur. Tek başına Cuma veya Cumartesi günü oruç tutmamalıdır! Perşembe ile Cuma veya Cuma ile Cumartesi birlikte tutulursa mahzuru olmaz.

Receb veya Şabanda oruç tutarken kazanız varsa (İlk kazaya kalan Ramazan orucumu tutmaya) diye niyet edersiniz. Kazanız yoksa kaza orucu tutmak yine caizdir.

Soru : 12-14 yaşlarında çocuklarım var. Namaz kılıp oruç tutmaları farz mıdır?

Cevap : Büluğa erince kız ve erkek çocuğa namaz oruç farz olur. Ay hâlinde tutamadığı oruçları bayramdan sonra kaza eder. Ay hâli sebebiyle kılamadığı namazları kaza etmez. Hz. Âişe validemizin naklettiği hadis-i şerifte hayzlı iken tutulamayan orucu kaza etmek gerektiği kılınmayan namazları kaza etmek gerekmediği bildirilmiştir. (Buhari)

Hz. Havva validemiz Ramazan ayında hayz olunca Allahü teâlâ namaz kılmamasını ve oruç tutmamasını hayzlı iken kılamadığı namazları kaza etmemesini fakat orucu kaza etmesini emretmiştir. (Mevkufat)

Soru : Oruç hakkında mezheplerimizdeki hükümler hakkında bilgi verir misiniz?

Cevap : Ramazan orucuna niyetin son vakti Hanefi’de öğleye bir saat kalıncaya kadar diğer üç mezhepte imsak vaktine kadardır. Üç mezhepte Ramazan orucu için her gece niyet gerekir Maliki’de ramazanın ilk gecesi bir ay oruca niyet sahihtir.

Şafii’de kulak tabii menfez [delik] dir. Kulağa konan sıvı katı her şey mideye girmiş gibi orucu bozar. Diğer üç mezhepte sadece ilaç konursa bozar. Şafii’de idrar yolu da tabii menfezdir. Buraya pamuk konsa bile orucu bozar. Diğer mezheplerde bozmaz.

İğne vurulmak dört mezhepte de orucu bozar.

Dişler arasındaki yemek kırıntısını yutmak Hanefi’de orucu bozmaz diğer üç mezhepte bozar.

Lavman Maliki’de orucu bozmaz diğer üç mezhepte bozar.

Unutarak yiyip içmek üç mezhepte orucu bozmaz Maliki’de bozar.

Ramazanda oruçlu iken yiyip içene Hanefi ve Maliki’de kefaret gerekir Şafii ve Hanbeli’de sadece kaza gerekir. Hanımı ile beraber olana dört mezhepte de kefaret gerekir.

Kan aldırmak Hanbeli’de orucu bozar diğer üç mezhepte bozmaz. Abdest alırken mübalağa etmeden boğaza su kaçarsa Şafii ve Hanbeli’de oruç bozulmaz. Hanefi ve Maliki’de bozulur.

Ramazanda karı koca beraber olursa Şafii ve Hanbeli’de kefaret kocanın üzerine olur Hanefi ve Maliki’de ikisine de kefaret gerekir.

Maliki’de oruçlu iken hanımını öpmek haram diğer üç mezhepte haram değildir. Ancak cünüp olmak ihtimali varken öpmek mekruhtur. Hanımın öpünce mezi gelirse üç mezhepte oruç bozulmaz Hanbeli’de bozar.