I- İLİN GENEL OLARAK TANITILMASI
1-İLİN TARİHİ VE COĞRAFİ YAPISI
A)- Tarihi
Aydın; tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, antik çağın Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Prien, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir.
Bugünkü Aydın; kuzeyindeki Top Yatağı sırtında kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ.2500 yılında Hititler zamanında gelişmiş, VII. yy.da Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Sırasıyla Neolitik, Kalkolotik, Tunç Çağları ile Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans çağlarını, 1171-1270 yılları arasında Selçuklular, 1270-1307 yılları arasında Menteşeoğulları, 1307-1390 yılları arasında Aydınoğulları, 1390-1922 yılları arasında Osmanlı dönemini yaşamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının kültür varlığı ve eserleriyle donatılan Aydın, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride uygar günlere şahit olmuştur. Aydın'ın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt'ın şehzadesi Ertuğrul Bey'in Vali olarak Aydın'a atanmasıyla başlamıştır.
Aydınoğulları zamanında şehrin adı Aydın Güzelhisarı olmuş, daha sonra Aydın adını almıştır. Şehir, XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme sırasıyla, 1390 yılında eyalet, 1426 yılında sancak, 1811 yılında eyalet, 1850 yılında İzmir'e bağlı sancak olmuştur.Aydın'ın 1919 yılına kadar sancak şeklinde devam eden bu yönetim şekli, 25 Mayıs 1919-7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren işgalden sonra ve Kurtuluş Savaşının kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında değişmiş, müstakil vilayet olmuştur.
B)- Coğrafi Konumu
Aydın, orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km2 lik bir alan üzerine kuruludur. Doğusunda Denizli, batıda Ege Denizi, kuzeyde İzmir ve Manisa, güneyde ise Muğla illeriyle komşudur.
İl, 37°-44' ve 38°-08' kuzey enlemleri ile 27°-23' ve 28°-52' doğu boylamları arasında yer alır.
C)- İklim ve Bitki Örtüsü
Akdeniz ikliminin hakim olduğu İl’de yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Ortalama sıcaklık 17.6 °C, ortalama yağışlı gün sayısı 80.6, ortalama yağış miktarı 677,5 mm/yıl' dır.
Büyük Menderes vadisi, diğer Ege ovaları gibi batıda denize doğru açılan bir oluk biçimindedir. Bu yüzden denizin ılıtıcı etkisi ve yağış getiren rüzgarlar iç kısımlara kadar kolaylıkla girer.
Trenle veya karayolu ile İç Anadolu yönünden Büyük Menderes vadisine girenler, Denizli’den İzmir’e doğru yaz kış tüm ova ve yamaçları kaplayan yemyeşil bir örtüyle karşılaşırlar.
Ova tabanında incir, zeytin ve portakal bahçeleri büyük alanlar kaplar. Bunların dışında bağlar, bahçeler ve pamuk tarlaları geniş yer tutar.
Aynı zamanda Akdeniz yöresinin bitki örtüsü, sert yapraklı, kurağa dayanıklı bodur makiler görülür. Kocayemiş, mersin, defne, delice ve aşı zeytinler, menengeç, dere boylarında zakkumlar ve bunlar arasında kekik, nane, lavanta çiçeği gibi kokulu bitkiler de vardır.
Bunların yanı sıra dağlarda çam, kestane, çınar, dişbudak, ıhlamur gibi ağaçlar görülür. İl topraklarının % 37’si ormanlarla kaplıdır. Bunların beşte biri üretime elverişli koru ormanlarıdır.
2-AYDIN’DA MUHTEMEL RİSKLER DURUMU
İlimizde kırık hatlara bağlı olarak bölge, miyosenden beri çok aktiftir. Bu aktiflik, Türkiye deprem alanları yönünden İlimizi 1. dereceye sokar. 1653 yılında Aydın’da büyük deprem meydana gelmiş ve bu depremde Aydın büyük hasar görmüş, şehrin ova kısmında alçalmalar olmuştur.
1653 yılında meydana gelen deprem Nazilli’nin merkez ve köylerinden başka Kuyucak, Köşk, Sultanhisar ve Tire’de büyük hasar meydana getirmiş, yer yarılmaları ve su fışkırmaları olmuştur.
1899’da Nazilli dış merkezli bir deprem meydana gelmiş, depremde büyük can ve mal kaybı olmuştur. Nazilli’de Ağa ve Çarşı Camileri yıkılmış, Aydın ve Nazilli arasındaki köyler büyük hasar görmüştür. Büyük Menderes çukurluğunun eksenine paralel toplam uzunluğu 50 km’yi bulan kırıklar oluşmuştur.
Aletsel dönemde İl Merkezinin dışında ilçe ve kasabalarda İncirliova, Kuyucak, Buharkent, Pamukören, Nazilli, İsabeyli ve Yenipazar’da 5 şiddetinde, Bozdoğan, Çine, Koçarlı, Sarıkemer, Didim, Güllübahçe, Bağarası ve Sultanhisar’da 6 şiddetinde depremler kaydedilmiştir.
Merkez üssü Aydın’da bulunan 5 şiddetinden daha küçük depremler kırsal alanlardaki konutlarda hasara yol açmaktadır.
İlimiz sınırları içinde büyük küçük birçok akarsu mevcuttur. Afyon il sınırları içerisinden doğup, il sınırlarımızdan Ege Denizine dökülen büyük Menderes Nehrinin ilimiz sınırları içinde Akçay ve Çine yan kolları bulunmaktadır. Bu iki yan kolun dışında yaz ve kış aylarında debileri değişen bir çok dere mevcuttur. Bu akarsuların yağış havzasının büyüklüğüne ve yağan yağışın şiddetine göre zaman zaman debileri yükselerek akmakta oldukları yatak dışarısına taşarak taşkın etkisi yaratmaktadırlar. Bu taşkınlar bazen meskun mahalde, bazen de tarım arazilerinde taşkın zararları meydana getirmektedirler.
Genel olarak Aydın şehir merkezi, büyük yangınlar bakımından hassas olmakla birlikte, orman yangınları bakımından çok hassastır.
3- NÜFUS, SOSYAL DURUM VE DEMOGRAFİK NİTELİKLER
Aydın İli gecekondulaşmadan nasibini almayan nadir illerimizden biri olup, tarım ve turizmin gelişmiş olduğu bir ilimizdir. Son yıllarda başta tarıma dayalı sanayi kolunda olmak üzere tüm sanayi sektöründe önemli mesafeler kat edilmiş ve gelişme süreci de artan bir hızla devam etmektedir.
Çalışan nüfusun yarıdan fazlası tarım kesiminden geçimini sağlamaktadır.Yöre halkının kültür seviyesi yüksek düzeydedir.
-Nüfus Büyüklüğü ve Nüfus Artışı
Son 80 yılda Türkiye’nin nüfusu (71.517.100 kişi) yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Aydın ilinin nüfusu yaklaşık 4,5 kat artış göstermiş ve 2008 yılı sonu itibarı ile açıklanan adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre İlimizin nüfusu 965.500 kişidir.İl nüfusunun ülke genelinde olduğu gibi % 50”si erkek (482.434 kişi) % 50”si kadın (483.066 kişi) dır. Aydın ilinde en düşük yıllık nüfus artış hızı %o8.8 ile 1940-1945 dönemindedir. En yüksek yıllık artış hızı ise %o42.2 ile 1950-1955 döneminde gerçekleşmiştir. 1990-2002 döneminde ise ilin nüfus artış hızı %o 14.2’dir. 1927-2002 döneminde Aydın İlinin nüfusu sürekli artış göstermiş iken 2002-2008 döneminde bu artış oranın oldukça azaldığını hatta durma noktasına geldiğini söyleyebiliriz. (2002 nüfusu 950 757 kişi, 2008 yılı ADNKS. Sonuçları 965.500 kişi). Sonuçlarına göre ülke nüfusunun % 75”i şehirlerde yaşamaktayken ilimiz nüfusunun nüfusun % 58’i (556.700 kişi) şehirlerde, %42’ si ise (408.800 kişi ) kırsal kesimde yaşamaktadır. Ülkemizde kilometrekareye düşen kişi sayısı 93 iken, ilimizde bu rakam 123’dür.
4-İDARİ DURUM
Merkez İlçesiyle birlikte 17 İlçenin yönetim merkezi olan Aydın İlinde 53 belediye, 489 köy, 265 mahalle kuruluşu vardır. İlçelerimiz sırası ile Bozdoğan, Buharkent, Çine, Didim, Germencik, İncirliova, Karacasu, Karpuzlu, Koçarlı, Köşk, Kuşadası, Kuyucak, Nazilli, Söke, Sultanhisar ve Yenipazar'dır.
Merkez İlçede 6, Bozdoğan ilçesinde 2, Buharkent İlçesinde 1, Çine İlçesinde 2, Didim İlçesinde 3, Germencik İlçesinde 4, İncirliova İlçesinde 2, Karacasu İlçesinde 4, Karpuzlu İlçesinde 1, Koçarlı İlçesinde 3, Köşk İlçesinde 1, Kuşadası ilçesinde 3, Kuyucak İlçesinde 6, Nazilli İlçesinde 3, Söke ilçesinde 8, Sultanhisar İlçesinde 3, Yenipazar İlçesinde 1 belediye teşkilatı bulunmaktadır.
İl’e bağlı 16 İlçeden Nazilli İlçesi 140.922 kişilik nüfusu ile en fazla nüfusa, Buharkent İlçesi ise 12.527 kişilik nüfusu ile en az nüfusa sahip ilçelerdir. Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Çine İlçesinde nüfus yoğunluğu 56, ikinci sırada yer alan Söke İlçesinde 122 kişi olurken yüzölçümü en küçük olan Buharkent İlçesinde nüfus yoğunluğu 104 kişidir. İl’de bulunan 54 Belediyeden 26’sının nüfusu 5000’nin altındadır. İlde bulunan 489 köyden 266’sının nüfusu 500’ün altında olup köylerin çoğunluğu düşük nüfusa sahiptir.
5-SOSYAL DURUM
Ülkemizin sosyo-ekonomik büyümesine paralel gelişme gösteren sanayileşme, kentleşme, toplumsal değişme, nüfus artışı ve yaşanan göçün yarattığı çeşitli sosyal sorunlar yaşanmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunlar toplumun her kesimini etkilemektedir. Örneğin; göçlerle birlikte köyleşen kentler ve nüfus artışı, sağlıksız yerleşim merkezlerinin oluşması, artan işsizlik ve yoksulluğa karşın hizmetlerin yetersiz kalması, suça yönelme ve zararlı alışkanlıklar edinme eğilimlerinin artması gibi.İlimizde de gerek nüfus artışı gerekse göç yönünden bu yönde bir gelişme yaşanmaktadır.
1927 yılında Aydın ilinde %19,5 olan şehirde yaşayan nüfusun payı 1935 yılından sonra sürekli bir artış göstererek, 2007 yılında % 56.6’ya ulaşmıştır. Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Aydın ilinin nüfusu yaklaşık 4,5 kat artış göstermiş ve 2007 yılında 946.971’e yükselmiştir.
İl’de 2000 yılına kadar köy nüfusu fazla iken, ilk kez 2000 yılında şehir nüfusu köy nüfusundan fazla olmuştur.Aydın İlinin toplam nüfusu 946.971 kişi olup, İl nüfusunun % 57’si (536.738 kişi) kentlerde, % 43’ü (410 213 kişi) köylerde yaşamaktadır (Tablo ). Kilometre kareye düşen kişi sayısı 121’dir.
2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İlin iktisaden faal nüfusu (işgücü) 476 233 kişidir. Bunun 449 981 kişisi iktisaden çalışan nüfus (istihdam) oluşturmakta, 26 252 kişide işsiz olarak görülmekte olup, işsizlik oranı %5.5’dir. Aktif nüfusun % 28'i tarım sektöründe, % 8'i devlet hizmetlerinde, % 9'u imalat sanayinde, % 30'u toptan ve perakende ticaret, % 12'si inşaat sektöründe ve geri kalan % 13'ü ise diğer işlerde çalışmaktadır. Aydın ilinde, çalışma çağındaki nüfus olarak kabul edilen 12 ve daha yukarı yaştaki nüfus, toplam nüfustan daha hızlı artmaktadır. İşgücündeki nüfusun artış hızı ise 12 ve daha yukarı yaştaki nüfustan daha düşüktür. 1980–2000 döneminde 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yıllık artış hızı %o22.3 iken, işgücündeki nüfusun yıllık artış hızı %o19.6 olarak gerçekleşmiştir.
Aydın ilinde işgücüne katılma oranı 1980–2000 döneminde azalma eğilimi göstermiştir. Erkek nüfusun işgücüne katılma oranı, kadın nüfusun işgücüne katılma oranından daha yüksektir. Ancak her iki cinsiyetin işgücüne katılma oranındaki fark, son 10 yılda azalma eğilimi göstermiştir.
1935 yılında Aydın İlindeki nüfusun % 87.1’i bu İl’de doğmuştur. 1935-1950 yılları arasında önemli bir değişim göstermeyen Aydın ilinde doğanların oranı 1950-1975 döneminde artış ve azalışlar, 1975 yılından sonra ise sürekli bir azalma göstermiştir. 2000 yılında Aydın nüfusunun % 69.2’si bu ilde doğan kişilerden oluşmaktadır.
6-EĞİTİM VE KÜLTÜR DURUMU
-Eğitim
Aydın ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı ülke genelinde olduğu gibi her iki cinsiyet için de sürekli artış göstermektedir. 1935 yılında erkeklerin % 31.1’i, kadınların % 7.5’i okuma yazma bilirken, bu oran 2008 yılında erkeklerde % 96, kadınlarda % 86’ya yükselmiştir. Kadın nüfusun okur-yazarlık oranı erkek nüfusunkinden daha hızlı artmakla birlikte cinsiyetler arası farklılık devam etmektedir.
Gerek Ulusal Eğitime Destek Kampanyası ve gerekse diğer çalışmalarımızla İl genelinde %100’lük bir okuma yazama oranına ulaşmak hedeflenmiştir. Eğitim alanında İlimiz OKS ve ÖSS de son yirmi yıldan bu yana en başarılı iller arasında yer almaktadır. İlimiz 2008-ÖSS sınav sonuçlarına göre Türkiye sıralamasında sözel alanda 7. sırada, eşit ağırlık alanında 11.sırada, sayısal alanda ise 16.sırada yer almıştır.
2008 yılı OKS sınavında ilimiz genelinde 11.235 öğrenci sınava katılmış, OKS Türkiye geneli istatistiki bilgilere göre TM de 14.sırada, MF de 14.sırada yer almıştır.
İlimizde okullaşma oranları ;
- Okul öncesi eğitimde Ülkemizde %37, İlimizde %65
- İlköğretimde Ülkemizde: %89, İlimizde %100,
- Ortaöğretimde Ülkemizde: %68, İlimizde %70 oranındadır.
Kaliteli ve yaygın bir eğitim – öğretim hedefi doğrultusunda yapılan planlı ve programlı çalışmalarla İlimizde 473 ilköğretim, 95 genel ve mesleki teknik lise sayısına ulaşılmıştır. Bu okullarımızda 2008-2009 eğitim öğretim yılında 169.983 okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencisi öğrenim görmektedir.
-Aydın İli genelinde 473 ilköğretim okulundan 1-8 sınıflı 270 ilköğretim okulumuzun 240 adetinde bilgisayar laboratuarı ve 1-5 sınıflı 203 ilköğretim okulumuzun 6 adetinde bilgisayar laboratuarı mevcuttur. 95 orta öğretim okulundan 89 bilgisayar laboratuarı bulunmaktadır.
Bilgisayar laboratuarı olmayan okullarımızda bilgisayar teknoloji sınıfları oluşturulması için il genelinde kampanya başlatılmıştır. Valiliğimizce başlatılan ve meslek odaları, sivil toplum örgütleri ve vatandaşlarımızla birebir ziyaretlerle sürdürülmekte olan kampanya devam etmektedir.
2008-2009 öğretim yılında il genelinde;
- 29 okul öncesi kurum,
- 473 ilköğretim okulu,
- 6 özel eğitim okulu,
- 95 genel ve meslek lisesi olmak üzere,
toplam 603 okul bulunmaktadır.
Bu okullarda;
- 7.263 derslikte,
-169.983 öğrenci öğrenim görmekte,
- 9.817 öğretmen görev yapmaktadır.
Adnan Menderes Üniversitesi 03.07.1992 tarih, 3837 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair 2809 Sayılı Kanun ile 78 ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında Kanun ile kurularak 1993 akademik yılında eğitime başlamıştır. Halen başta 7 Fakülte, 3 Yüksekokul, 3 Enstitü, 13 Meslek Yüksek Okulu, 1 devlet konservatuarı ile on araştırma ve uygulama merkezi olmak üzere 37 birimde eğitim-öğretim, araştırma, yayın ve danışmanlık hizmetlerini sürdürmektedir. Adnan Menderes Üniversitesi’nde 2008-2009 Akademik yılında 102 Profesör, 109 Doçent, 252 Yardımcı Doçent, 141 Öğretim Görevlisi, 98 Okutman, 383 araştırma görevlisi, 24 uzman olmak üzere toplam 1.109 akademik personel görev yapmaktadır. Adnan Menderes Üniversitesine bağlı birimlerde 10.408 lisans, 11.460 ön lisans ve 643 lisansüstü olmak üzere toplam 22.511 öğrenci öğrenim görmektedir.
Üniversitemiz Rektör Merkez Örgütü, Fakülte, Enstitü ve Yüksekokullarımızda Genel İdari Hizmetler, Teknik Hizmetler, Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Hizmetler kadrolarında görev yapan idari personel sayısı 841’dir.
-Kültür ve Turizm
Antik kentleriyle açık hava müzesi görünümünde olan Büyük Menderes Vadisi, tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, bu kentlerde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir. Sırasıyla, Neolitik, Kalkolotik, Tunç Çağları ile Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans çağlarını yaşayan İl daha sonra Selçuklu ve Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Müze Müdürlüklerinin sorumluluk alanlarında ziyarete açık 8 (Afrodisias, Nysa,Alinda, Alabanda, Mağnezia , Pirene, Milet ve Didim Örenyeri olmak üzere toplam 21 adet Örenyerimiz mevcuttur. İlimiz Arkeolojik Tarihsel ve Kentsel Sit alanları; Sivil Mimarlık örnekleri, Anıt Yapılar gibi yaklaşık 700 civarında kültür varlığı tescillidir.
2008 yılı içerisinde Müze ve Örenyerlerimizi 607.608 kişi ziyaret etmiş, bu ziyaretlerden 709.249. TL gelir elde edilmiştir.
Aydın Merkezdeki Devlet Resim Heykel Müzesi ve Güzel Sanatlar Galerisinde 18 adet sergi açılmış bu sergileri 18.057 kişi ziyaret etmiştir.
2000 yılında ziyarete kapatılan Milet Müzesi yeniden inşa edilmiş ve kaba inşaatı tamamlanmıştır. Teşhir ve Tanzim çalışmalarının tamamlanması halinde ziyarete açılacaktır.
İlimiz Kütüphanesinin 2008 yılı sonu itibariyle, Okuyucu sayısı 171.429’dir. Mevcut kitap sayısı 39.771’dir. Ödünç verilen materyal sayısı 62.147’dir. Kütüphaneye kayıtlı üye sayısı 970 ‘dir.
İlin turizm potansiyeli; deniz (Kuşadası, Didim Plajları), termal, gençlik, kültür ve sanat, ekoturizm türleri şeklinde sıralanabilir. Kuşadası’na denizyoluyla gelen turist sayısı 2007 yılında 475.000 kişi iken bu rakam % 12’lik artışla 2008 yılında 552.224’ e ulaşmış, otellerimizdeki yıllık ortalama doluluk oranı ise 2003 yılında % 38 iken 2008 yılında % 50 olmuştur.
Ülkemizde; turizmin bir endüstri olarak başladığı ilk yerlerden olan Kuşadası ilçemizi ülkemizde ve uluslararası arenada ön plana çıkarmak ve ilimiz turizmine dinamizm kazandırmak amacıyla kısa adı KOMER olan Kuşadası Kongre Vadisi Projesi başlatılmıştır. Proje 430 dönüm arazi üzerinde, 2 ana bölümden oluşmaktadır. Projenin yapımı devam etmektedir.
Folklorumuzun kökü; engin bir kültürün, eğitimin, bilimin kaynağıdır. Onda her şeyin güzelini, incesini buluruz. Bu yer, bu folklorun otağı, efesi ile anılır. Ve denir ki her zaman : “Efeler Diyarı Aydın...” Efeler, zeybeklerin başı ve yöneticisi idi. Aydın'ın folklor yaşamında yer eden başlıca efeler olarak Yörük Ali Efe, Demirci Mehmet Efe, Kıllıoğlu Hüseyin, Kozalaklı Mehmet Efe, Mesutlulu Mestan Efe, Sökeli Ali Efe, Danişmentli İsmail Efe, Zurnacı Ali Efe, Sancaktadır Ali Efe, Tekeli İsmail Efe, Orhaniyeli Kara Durmuş Efe, Giritli Cafer Efe’yi saymak mümkündür.
Folklor, Aydın’ın geleneklerini ortaya koymuş, kendisine özgü biçimini vermiş, ancak ilin ekonomik koşulları, iş ve işe dayanan hareketliliği, ulaşım olanaklarının kolaylığı nedeni ile çevre illerinin de karakterlerini benliğine almış ve böylece folklorunu başlı başına daha derin biçimde işleyememiştir. Örneğin Muğla ve Denizli illerine ilişkin bazı özellikler Aydın’ın folkloruna da karışmıştır. Harmandalı, Tavas Zeybeği, Somalı Zeybeği, Bengi Zeybeği gibi.
Kuşadası Deniz Hudut Kapısından 2008 itibariyle 552.224 kişi günübirlik giriş-çıkış yapmış, yine aynı dönemde 637 gemi girişi, 708 motor girişi gerçekleşmiştir. İlimizde 193 adet faal seyahat acentesi, 5 adet yat işletmesi mevcuttur. Giriş yapan turistlerin milliyetlerine göre sıralaması ise Amerika, Fransa, İngiltere, Belçika ve Hollanda’dır.
İl genelinde 72.282 adet turizm işletme belgeli yatak kapasitesi mevcuttur. İlin turizm potansiyeli deniz, termal, gençlik, kültür ve sanat, ekoturizm türleri şeklinde sıralanabilir.
-Gençlik ve Spor
15 Spor Salonu, 17’si çim, 2’si sentetik çim olmak üzere 53 Futbol Sahası, 2 Açık Yüzme Havuzu, 2 Trap-Skeet Atış Poligonu, 1 Gençlik ve İzcilik Kamp Tesisi, 4 adet Tenis Kortu, 1 adet Gençlik Merkezi Binası olmak üzere toplam 78 faal spor tesisi vardır. Ayrıca 3 adet spor salonun yapımı devam etmektedir.
İl genelinde çeşitli spor dallarında 5.267‘si bayan, 12.612’si erkek olmak üzere toplam 17.879 kişi lisanslı olarak amatör spor yapmaktadır. Bu sporcuların bazı branşlara göre dağılımı şöyledir. 337 atıcılık, 608 atletizm, 2.875 basketbol, 2.261 voleybol, 56 badmington, 268 bilardo, Bedensel Engelli 31, 137 boks, 169 dağcılık, 91 işitme engelli, 381 güreş, halk oyunları 634, 2.214 hentbol, 602 judo, 874 karate, 2.028 taekwondo, 511 masa tenisi, 141 tenis, kick boks 177, 127 sualtı, 67 vücut geliştirme ve 166 yüzme, 180 zihinsel engellidir.
İl nüfusunun büyük bir bölümünü gençler oluşturmaktadır. Amatör spor kulüpleri sayısı 177, aktif sporcu sayısı ise yirmibine yaklaşmıştır.
7- EKONOMİK DURUMU
A-TARIM (BİTKİSEL ÜRETİM)
B.Menderes Irmağının suladığı bereketli ovalar üzerinde 831.900 ha alanda kurulu olan İlimiz, sahip olduğu toprak ve su kaynaklarının zenginliği ve Akdeniz İklimi sayesinde her türlü bitkisel üretimin yapılması gibi önemli bir tarım potansiyeline sahiptir. İl topraklarının %47,50'sini oluşturan 395.494 hektar alanda tarımsal üretim yapılır. Geriye kalan arazilerin 298.000 hektarı orman, 47.466 hektarı çayır-mera, 14.271 hektarı göl-bataklık, 76.669 hektarı tarım dışı arazilerdir.
Sulanabilir nitelikteki 252.486 hektar alanın %68'lik kısmı olan 173.173 hektarında sulu tarım yapılır. Üretimde küçük ve orta boy işletmelerin ağırlığı görülür.
Tarımın hemen her dalında faaliyet gösterilir. Sanayi bitkilerinin yanı sıra tarla, bağ ve bahçe ürünleri yetiştiren işletmeler fazladır. İlin en çok katma değer yaratan bitkisel ürünleri pamuk, zeytin, incir ve kestanedir. İlimiz, zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye genelinde 1. sırada, pamuk üretiminde Şanlıurfa’dan sonra 2.sırada yer almaktadır.
Aydın ilinin sahip olduğu 395.494 hektarlık tarım arazisi içinde 199533 ha ve %50 pay ile zeytin ve meyvelikler en geniş alanı kaplar. Bunu 109361 ha ve %28 payla sanayi bitkileri, 41032 ha ve %10 pay ile hububat, 13100 ha ve %4 pay ile sebze bahçeleri izler. Geri kalan 32.468 ha arazi %8 değişik şekillerde kullanılır.
Aydın İli toprak, iklim, topografik yapı ve ekolojik özellikleri ile polikültür tarıma elverişlidir. Tarımın her kolunda yetiştiriciliğin yapılabildiği güçlü bir potansiyele sahiptir. 959.757 olan genel nüfusun % 48’i köylüdür. Şehirde yaşayan nüfusun bir kısmının da tarımla uğraştığı göz önüne alındığında, toplam nüfusun % 55’i geçimini tarımdan sağlamaktadır. Ekonomik hayatın temelini oluşturan tarımın ağırlığı İlde, sanayi ve ticaret sektöründe de yoğun olarak hissedilir. Sanayi tesislerinin üretiminin % 90’ı doğrudan veya dolaylı olarak tarıma dayalıdır.
İlimizin ülkemiz tarımsal üretimindeki payı % 3.5 civarındadır. Tarım sektörü içinde, bitkisel üretim, hayvancılık, balıkçılık önemli alt sektörlerdir. Bitkisel üretimde en önemli ürünler, pamuk, incir, zeytin, kestane ve narenciyedir. İlimiz son yıllarda hayvancılık alanında da atılım içine girmiştir.
-Pamuk: Aydın pamuk üretimi yönüyle GAP kapsamında bulunan illerin oluşturduğu bölgeden sonra yer alır. Bugün İlimizde pamuk üretimi 2006 yılında 235.767 ton olarak gerçekleşerek en fazla katma değer yaratan sektör olma konumunu sürdürmüştür. Pamuk ile ilgili iplik, tekstil, yağ ve yem gibi sanayilerin İlimizde yeterince gelişmemiş olması pamuğun İl ekonomisine yeterince katkı sağlayamamasına neden olmuştur. Kütlü olarak il dışına çıkan pamuk; küspe, yağ ve yem olarak geriye dönmektedir. Bu konularda yapılacak yatırımlar İlimizde tekstil, yağ ve yem sanayinin dolayısıyla hayvancılığın gelişmesini ve işgücü istihdamının artmasını sağlayacaktır.
-İncir: Türkiye, dünyanın en önemli taze incir üretici ülkesi olmasının verdiği bir avantajla, kuru incir üretiminde ve ihracatında da lider ülke konumundadır. Ülkemiz, dünya taze incir üretimi ile kuru incir üretiminin yarısından fazlasını karşılamaktadır.
Ülkemizin ihraç ettiği incirin %65’i Aydın’da üretilir. Aydın, kaliteli incir üretimi ve kapasite üstünlüğü ile Türkiye incir üretiminde ilk sırada yer alır. Türkiye’nin incir merkezi olan Aydın İl sınırları içerisinde 258 yerleşim biriminde incir tarımı yapılmaktadır. Aydın’da 6,4 milyon adet incir ağacı bulunmaktadır. Bu ağaçlardan elde edilen taze incir miktarı yılda ortalama 140-170 bin ton arasında değişmekte ve bu miktarın yaklaşık %90’ı kuru incir olarak işlenmektedir. Aydın’ımız ile özdeşleşen kuru incirimiz dünya çapında üne sahiptir. İlimiz, ülkemizde kuru incir üretim ve ihracatında 1’nci durumdadır. Kuru incirde İl olarak 45.000 ton civarında yıllık üretim, 20.000 ton civarında değişen yıllık ihracatımız vardır. 2005 yılında 191.008 ton, 2006 yılında 205.399 ton yaş incir üretilmiştir. Kurutmalık incirin ticari anlamda yetiştiriciliği tümüyle Aydın dağlarının her iki yöndeki yamaçları ile kır-taban ve taban arazilerde yapılmaktadır. Bu bölgelerimizin; ekolojik koşulları özellikle meyvenin olgunlaşma dönemindeki sıcaklık, nem ve rüzgar durumu kaliteyi olumlu yönde etkilemektedir.
-Zeytin: İlimizin ikinci önemli ürünü zeytindir. Binlerce insanın geçim kaynağı olan zeytin ve zeytinyağı Akdeniz mutfağının ve insan sağlığının vazgeçilmez zenginlikleridir.Türkiye zeytin ağacı sayısının %23’ünü oluşturan 20.977.170 adet zeytin ağacı varlığımızdan yaklaşık 575.858 ton zeytin 2006 yılında üretilmiştir. Bilindiği gibi zeytinde “var yılı-yok yılı” (periyozite) olayı nedeni ile bir yıl fazla, bir yıl az ürün alınmakta bu nedenle, 2005 yılında 104.965 tonluk bir üretim gerçekleşmiştir. Zeytin üretiminde her yıl ürün elde etmek için geleneksel hasat yöntemine alternatif olabilecek mekanik hasat tekniklerin kullanılması İl’de amaçlanmıştır. Mekanik hasat yöntemlerinin daha elverişli kullanılabilmesi amacıyla uygun ağaç formlarının elde edilmesi ve makine üretiminin teşvik edilerek, üreticiye düşük maliyetle makine temininin sağlanması gerekmektedir.Ayrıca, İl ekonomisinde önemli bir yer tutan ve 153.479 hektarda yapılan zeytin üretiminde istikrarlı bir ürün elde etmek için bakım, budama, ilaçlama çalışmaları yapılmaktadır.
-Kestane: İlimizde kestane yetiştiriciliği ekolojik şartların elverişliliğine rağmen dağlık bölgelerde ve yaylalarda, özellikle kuzeye bakan yamaçlarda oldukça yaygındır. İlimiz, kestane üretiminde de ülkemizde 1’nci sırada yer almaktadır. 2006 yılında 19.850 ton üretim gerçekleştirilmiştir. Kestanenin işlenebilmesi, kestane şekeri ve bunun değerlendirilebilmesi için gereken sanayisi ilimizde mevcut değildir. Kestane Aydın’da yetişmekte, Bursa’da kestane şekeri haline gelmektedir. Böyle bir tarımsal sanayinin ilimizde yaygınlaşması, üreticilerimiz açısından oldukça karlı hale gelecektir.
Tarımsal üretimde ilin diğer kaynakları sebze ve meyve üretimidir. Meyve ve sebzeler gerek tarım bahçelerinde gerekse seralarda örtü altında yetiştirilerek dünyanın dört bir yanına ihraç edilir.
-HAYVANCILIK
Kırsal ekonomik yapının önemli ve ayrılmaz bir parçası olan hayvancılık sektörüne, ülke kalkınmasında olduğu gibi bölge ve il bazında da önemli iktisadi fonksiyonlar yüklenmiştir. Bunlar sanayi sektörüne girdi sağlama, kırsal alandan göçü önleme, sektör içinde ve diğer sektörlerde yeni istihdam sahası yaratma şeklinde sıralanabilir.
Aydın'da tarımsal işletme olarak adlandırdığımız hane halkının %85'i bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yapmakta, yalnız hayvansal üretimde ihtisaslaşmış hane halkı sayısı %15'lik bir kısmı teşkil etmektedir. Polikültür üretim yapısının ağırlıklı olduğu İlimizde hayvansal üretimde ihtisaslaşma düzeyi ve hayvan varlığı ekonomik kalkınmayı başarmak için önemli bir potansiyel olarak karşımıza çıkmaktadır.
Aydın ilinde toplam tarım üretimi içindeki payı %24'e yükselen hayvancılık sektöründe; büyükbaş hayvan varlığına baktığımızda 2006 yılı itibarı ile sayının 271.231’e, küçükbaş varlığının ise 191.743’e ulaştığı görülür.
Süt üretiminde ise; pazarda satılan veya il dışına çıkan süt miktarı belli olmadığı ve tüm hayvanlar kayıt altına alınmadığı için süt üretiminin kesin miktarı belli değildir.
-Her türlü tarımsal üretimin yapıldığı ilimizde Tarımsal Destekleme çalışmaları kapsamında üreticilerimize “Doğrudan Gelir Desteği” başta olmak üzere değişik ürünlerde toplam 138.675.269 YTL destekleme yapılmıştır.
-Özel İdare kaynakları ile 2005 Yılında Toprak ve Yaprak Analiz laboratuarı kurulmuş,
-İncir ve zeytin başta olmak üzere 143.820 YTL’lik fidan dağıtımı yapılmıştır.
-Kooperatif Destekleme ve Kredilendirme Çalışmaları kapsamında yatırım ve Kırsal Alanda Sosyal Destek Projesi kredisi ve işletme sermayesi kredisi ile destekleme çalışmaları yürütülmüştür.
B-SANAYİ VE TİCARET
Ekonomik potansiyeli oldukça yüksek olan Aydın; coğrafi konumunun sağladığı ulaşım avantajı, hammadde kaynaklarına yakınlığı, organize sanayi bölgeleri, nüfusun genç ve nitelikli oluşu gibi nedenlerle turizm, tarım ve hizmet sektörleri ile sanayileşme bakımından gelişen ve yükselen bir konumdadır.
İl’de Ticari ve Sanayi Örgütlenmeler
İlimizde 1634 adet Kooperatif bulunmaktadır. İlimizde 5 adet ticaret odası vardır. bunlar, Aydın, Nazilli, Söke, Kuşadası ve Didim ticaret odalarıdır. Üye sayıları toplamı 16.179 dır.
İlimizde faaliyet gösteren Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Aydın Şubesinden alınan bilgiye göre odaya kayıtlı Sanayi kuruluşu sayısı 625 dir.
İlimizde 3 Adet Ticaret Borsası vardır. Bunlar Aydın, Nazilli ve Söke Ticaret Borsalarıdır.
Üye sayıları toplamı 628 dir.
İlimizde Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğine bağlı 89 adet esnaf odası mevcut olup, bu odalara 86.000 kayıtlı üye bulunmaktadır.
İlimizde faaliyetini sürdüren 19 adet ve inşaatı devam eden 2 adet olmak üzere toplam 21 adet küçük sanayi sitesi mevcuttur. Yapımları halen devam etmekte olan Söke Gaye Küçük Sanayi Sitesi, Bozdoğan Küçük Sanayi Sitesi ve Kuşadası Ağaç İşleri Küçük Sanayi Sitesi Bakanlığımız kredisi desteği ile yapılmakta olup, projelerinin takibi Müdürlüğümüzce değil, doğrudan Bakanlığımız Merkez Teşkilatınca yapılmaktadır.
b- Organize Sanayi Bölgeleri
İlimizde halen faaliyet halinde olan 2 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup, bunlar Aydın I. (Umurlu) OSB ve Aydın II. (ASTİM) OSB’dir. Ayrıca gerçekleştirme çalışmaları devam eden 6 adet daha OSB projeleri vardır. Bunlar da; Söke OSB, Ortaklar OSB, Çine OSB, Nazilli OSB, Buharkent OSB ve Çine Akçaova Tarıma Dayalı İhtisas OSB’ si bulunmaktadır.
2008 yılı itibariyle Aydın ve Astim Organize Sanayi Bölgeleri işletmede olan fabrika sayısı 142’ye yükselirken, istihdam edilen kişi sayısı tahminen 5500’dür.
1) Aydın I. (Umurlu)Organize Sanayi Bölgesi;
İlimizin ilk Organize Sanayi Bölgesi olup, 1108 dekar büyüklüğe sahiptir, Alt yapısı 1996 yılında tamamlanmıştır. Bölgede 119 adet sanayi parseli bulunmaktadır ve tamamının tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerde 44 adet sanayi tesisi gıda, tekstil, mobilya, ziraat aletleri, kimya, ambalaj, jant, mermer, plastik ve hazır beton tesisi olarak üretimlerini sürdürmektedirler. 11 adet tesisin inşaatı devam etmektedir. Proje aşamasındaki fabrika sayısı 4 adettir. İsdihdam edilen iş gücü sayısı 2000 kişidir. 1500 m3/gün kapasiteli 1. kademe arıtma tesisi inşaatı 2000 yılında kendi imkanlarıyla tamamlamıştır.
2) Aydın II. (ASTİM) Organize Sanayi Bölgesi ;
530 hektar alana sahip olup, 750 hektara kadar genişleyebilecektir Endüstri Bölgesine dönüştürülmesi talebi vardır. Halen 98 adet orta boy işletme, mermer karo, çimento hazır beton, mobilya, sabun-deterjan hammaddesi, tekstil, tekstil makineleri, hidrolik makine, zeytinyağı sıkma makineleri, plastik doğrama, pamukyağı kombina, tuğla, karoser imalatı, kızgın yağ ve kalorifer kazanı, elektrik makineleri imalatı gibi alanlarda faaliyetlerini sürdürmektedir. Şu anki işletmede olan fabrika sayısı 98, inşaat halindeki fabrika sayısı 12, proje aşamasındaki parsel sayısı 10 dür. Toplam parsel sayısı 123 olup, 3.500 kişilik istihdam sağlanmaktadır.
3)Söke Organize Sanayi Bölgesi ;
1996 yılında kurulan ve Söke Çimento Fabrikasının güneyinde 1850 dekar alan
üzerinde kurulacak olan OSB arazisi ile ilgili jeolojik, jeoteknik etütleri ve imar planı yapımı tamamlanmıştır. Onaylanan imar planı sonucunda değişik büyüklüklerde 89 adet sanayi parseli oluşturulmuştur. 2004 yılı ikinci yarısında revize programı alınmıştır. 2005 yılı yatırım programında yer almak üzere başvuruda bulunmuşlardır. Emin adımlarla ilerleyen Söke OSB’nin önünde hiçbir engel kalmamış ve hemen yatırım yapılabilecek hale gelmiştir. Verimli tarım arazilerinin korunması, planlı ve düzenli sanayinin oluşması, tarımın ve sanayinin gelişmesi, 12 ile 15 bin kişiye iş imkânı için Söke OSB model olabilecek konumdadır.
4)Ortaklar Organize Sanayi Bölgesi;
1997 yılında kurulan ve Ortaklar Öğretmen okulu yakınında, Karakovan mevkiinde 113ha. alana sahip olan OSB ile ilgili olarak kamulaştırma çalışmaları devam etmekte olup, sanayicilerin arsa talepleri ile ilgili başvuruları kabul edilmektedir. Belirlenen alanın mülkiyetinin yaklaşık %75’i (1150 dekar) hazineye aittir. Alt yapı çalışmalarına Haziran 2006 itibarıyla başlanmıştır. % 80 hazine parsellerinin alımı çalışmaları devam etmekte olup, alanın % 20 ‘sini oluşturan şahıs parsellerinin alımı için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kamulaştırma kararı çıkmıştır. BOTAŞ Genel Müdürlüğüne 06.04.2004 tarihinde yapılan müracaat sonucunda doğalgaz iletim hattı güzergahında Ortaklar OSB’ye de doğalgaz verilmesi, OSB girişine bir take-off vanası bırakılması uygun görülmüştür.Arazi ile ilgili jeolojik ve jeoteknik etüd vizesi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilmiştir.
5)Çine Organize Sanayi Bölgesi;
04.04.2000 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, Karpuzlu yolu üzeri Molla Hasan sırtlarında 2300 dekar alan OSB yeri olarak seçilmiştir. Kamu yararı kararı Bakanlıkça onaylanmış olup, zemin etüdü çalışmaları halen Bakanlık elemanlarının gözetiminde devam etmektedir.
6)Nazilli Organize Sanayi Bölgesi ;
1300 dekar (1.300.000 M2) üzerine kurulacak olan Nazilli Organize Sanayi Bölgesinin günümüz itibariyle, yaklaşık 1250 dekarlık kısmı rızai alım yöntemi ile satın alınmış ve tapuları OSB Tüzel Kişiliği adına tescillendirilmiştir. Nazilli OSB. Makine imalatı, gıda, inşaat ve orman ürünleri olarak dört sektöre ayrılmıştır.
7)Buharkent Organize Sanayi Bölgesi ;
24.10.2000 tarihinde yer seçimi komisyonunca yer seçimi yapılmış olup, Taşbuzağıkırı mevkiinde 950 dekarlık alan OSB yeri olarak seçilmiştir. Müteşebbis Heyet İl Özel İdaresi ve bu amaçla kurulmuş olan Kooperatif tarafından oluşturulmuştur. Kamu yararı kararı, Jeolojik ve Jeoteknik Etüd projeleri Bakanlıkça onaylanmış ve imar planları da onay için Bakanlığa sunulmuştur.
8)Çine Akçaova Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ;
Çine ilçemizde süt ve besi hayvancılığı amacıyla 200 ha’lık bir alanda Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulması çalışmaları sürdürülmektedir.Yer tespiti yapılmış Proje Tarım Bakanlığınca uygun gürülmüş olup, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca değerlendirme çalışması yapılmaktadır.
C-DİĞER GELİR KAYNAKLARI
Dünyanın klasik enerji kaynaklarının kısıtlı oluşuna rağmen, nüfus ve sanayileşmedeki artışın bir sonucu olarak enerjiye olan talep de sürekli artmaktadır. Bu anlayışla tarım, turizm ve sanayi sektöründe kullanılmak üzere jeotermal ve rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları araştırılmaktadır.
-Jeotermal Enerji
Aydın'ın en önemli yer altı zenginliği jeotermal enerji kaynaklarıdır. Birçok yöremizde olmakla birlikte özellikle Germencik-Ömerbeyli jeotermal sahası 230°C ile Türkiye'de en yüksek sıcaklığa sahip jeotermal enerji sahasıdır. Ayrıca potansiyel bakımından da ülkemizin en zengin jeotermal alanıdır.
Germencik-Alangüllü, Kuşadası Davutlar ve Merkez İmamköy’deki jeotermal kaynaklar termal turizme, Germencik Ömerbeyli, Aydın Ilıcabaşı, Aydın Yılmazköy, Sultanhisar Salavatlı bölgelerindeki jeotermal kaynaklar ise kent ısıtması ve soğutması için uygun yatırım alanlarıdır. Bu alanların değerlendirilmesi yönünde ilk adımlar atılmıştır.
Sultanhisar Salavatlı’da özel sektöre ait 8,5 Megawatt gücünde Jeotermal elektrik santrali, Türkiye’nin ilk özel sektör jeotermal elektrik santrali olup, toplam 15.450.000.-USD tutarındaki yatırımı ile elektrik enerjisi üretmektedir.
Yine Germencik İlçesinde özel sektörce 47 Megawatt Gücünde Jeotermal Elektrik Santrali kurulumu tamamlanmış ve Nisan 2009 tarihinde elektrik üretimine başlamıştır.
-Rüzgar Enerjisi
Temiz, yenilenebilir, ucuz ve çevre dostu diğer enerji kaynaklarından birisi de rüzgar enerjisidir. Didim İlçemizde özel sektörce rüzgar enerjisine dayalı 31.5 MW kurulu güçte elektrik sanrali yapımı tamamlanmış ve Mart 2009 da üretime başlamıştır.
-Doğalgaz
Doğalgazın ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla etüt Projesi 1999-2000 yıllarında yapılan Güney İletim Hattı güzergahında yer alan İllerimizin (Konya-Isparta-Denizli-Aydın-İzmir) doğalgaza kavuşturulması için Konya-İzmir Doğalgaz İletim Hattı kapsamında Aydın İline doğalgaz verilmesi planlanmıştır. Doğalgaz hattı yapım çalışmaları tamamlanmış, Aydın şehir içi doğalgaz dağıtım ihalesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca 2008 yılında gerçekleştirilmiş, şehir içine doğalgaz dağıtımı işi için 21.08.2008 tarihinde lisans alan özel firma Aydın'da çalışmalarını sürdürmektedir.
-Diğer Maden Varlıkları
İlin önemli maden varlıkları arasında ise linyit kömürü ve zımpara taşı öncelikli paya sahiptir. Diğer maden varlıklarımız mermer, demir, feldspat, kuvars, kükürt, tuğla-kiremit hammaddesi şeklindedir.
Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat, potasyum, sodyum ve kuvarsın il’deki üretimi; ülke toplam üretiminin yaklaşık %95’ini oluşturacak şekilde Çine ve yöresindeki maden rezervlerinden karşılanır. Üretilen madenlerin yaklaşık yıllık 500.000-600.000 tonu iç piyasaya 2.500.000 tonu da dış piyasaya satılarak İl ekonomisine katma değer kazandırmaktadır.
Çimento Sanayinin önemli hammaddesi olan kaolen, kalker ve kil varlığı nedeniyle çimento sanayi gelişmiştir. İlin bazı ilçe ve köylerinde işletilen kireç taşı ve kil ocakları küçük ölçekli olup, temel olarak inşaat malzemeleri sanayine hammadde üretmektedirler. Yine yer altı kaynaklarımızdan olan memba suları, içme suyu olarak şişelenerek tüketiciye sunulmakta, ilimiz sanayisindeki yeri, artan üretimle beraber gelişme göstermektedir. Bu kaynakların geliştirilerek daha modern tesislerin kurulması, istihdam ve ekonomiye katkı sağlanması açısından önem taşımaktadır.
7- ULAŞTIRMA VE ALTYAPI DURUMU
a) Kara, Demir, Deniz, Hava Yolu
Aydın, coğrafi konumu ile demiryolu, deniz ve hava taşımacılığı imkanlarına sahip bir İl olmasına rağmen ticari yük ve yolcu taşımacılığında ağırlık karayolundadır.
769 km. uzunluğundaki Aydın İli yol ağını; İzmir-Aydın otoyolunun ilimiz sınırları içerisinde bulunan 73 km’si, 319 km. uzunluğundaki devlet yolu ve 377 km. il yolu oluşturmaktadır. Ayrıca 233 km turistik yol ağı mevcuttur.
1866 yılında ülkemizde ilk olarak inşa edilen 135 km uzunluğunda demiryolu ağı vardır.Aydın-İzmir arasındaki Demiryolu hattı yenilenmiş, 145 km/saate kadar hız yapabilecek trenlere uygun hale getirilmiştir.Aydın-Denizli hatında da aynı yenileme çalışmasının yapılması programlanmıştır. Demiryolu ağı 2 hattır. Birinci hat Buharkent-Ortaklar Demiryoludur. Bu hattın uzunluğu 112 km dir. İkinci hat ise Ortaklar-Söke demiryoludur. Bu hattın uzunluğu da 23 km dir. Her iki hat üzerinde yük ve yolcu taşımacılığı günlük olarak yapılmaktadır. 2 adet gar müdürlüğü, 7 adet istasyon şefliği bulunmaktadır. 20 adet yolcu ve 2 adet yük treni çalışmakta; 2007 itibarı ile mevcut trenlerle 871.012 yolcu taşıması gerçekleştirilmiştir.
Kuşadası Limanı yat ve yolcu gemisi trafiği yönünden önemli bir hudut kapısı olma niteliğini taşımakta, yaz sezonu boyunca binlerce turist gerek gemi gerekse yat ile giriş-çıkış yapmaktadır. Kuşadası Limanının gemi kabul kapasitesi 2.400 gemi/yıldır.
Ayrıca, 1993 yılında faaliyete geçen 1435 m pist uzunluğuna sahip Aydın-Çıldır Havaalanı küçük tip uçakların iniş yapabileceği özelliktedir.
b)Köy Altyapı Çalışmaları
Merkez ilçeyle birlikte 17 ilçenin yönetim merkezi olan Aydın İlinde 53 belediye, 489 köy ve 265 mahalle kuruluşu mevcuttur. İlimizde elektriksiz, telefonsuz köy bulunmamaktadır. İl genelinde 489 köyümüzden 436 köyün suyu yeterli, 53 köyün suyu yetersizdir. Suyu yeterli 436 köyün 426 sı şebekeli, 10’ u çeşmeli sistemden, suyu yetersiz köylerden 50’ si şebekeli, 3’ü çeşmeli sistemden faydalanmaktadır.
Bugün ilimizde yolu olmayan köy bulunmamaktadır. 489 köyümüzde 4164 Km (TCK dahil) yol ağı ile hizmet verilmektedir.
İl Özel İdaresi ağındaki toplam 3436 Km yol ağının 2291 Km asfalt, 364 Km stabilize, 663 Km tesviye 118 Km ham yoldur.Ham yol 29 ünitenin ulaşımını sağlamaktadır. İlimiz sınırları içinde bulunan 74 Ad. Köy ve Ünitemiz 728 Km. TCK Kara yolları Ağından yararlanmaktadır.
bb-Köydes
İçişleri Bakanlığınca Nisan 2005 ayında Uygulamaya konulan KÖYDES Projesi kapsamında;
- 2005 yılında İlimiz Merkez ve 16 İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliklerine gönderilen toplam 1.367.000 YTL ödenek ile;
-15 Köy ve Ünitesinde yaşayan toplam 21.114 kişi Sağlıklı İçme Suyuna kavuşmuş,
-16 Köy ve ünitenin toplam 30 Km stabilize yol çalışması bitirilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur.
-2006 yılında, İlimiz Merkez ve 16 İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliklerine gönderilen toplam 24.500.000 YTL ödeneğin 19.500.000 YTL’si ile;
-88 Köy ve ünitesinde yaşayan toplam 45.706 kişi sağlıklı içme suyuna kavuşturulmuş,
-99 Köy ve ünitenin 226 Km 2.kat asfalt, 33Km 1.kat asfalt, 8 Km beton yol, 178 Km stabilize yol olmak üzere toplam 445 km yol çalışması ile 8 adet Menfez bitirilerek halkımızın hizmetine sunulmuş,
-Yine bu dönem içerisinde 1 köyümüzde 1 Adet Kanalizasyon,
-3 ilçemizde ise 3.956 kişiye hizmet vermek üzere toplam 5 adet Yer Üstü Sulama Projesi bitirilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur.
-5.000.000 YTL’si ise ortak alım projelerinde kullanılmıştır.
-2007 yılında, İlimiz Merkez ve 16 İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliklerine gönderilen toplam 21.8000.000 YTL ödeneğin 20.300.000 YTL’si ile;
-150 Köy ve ünitesinde yaşayan toplam 106.718 kişi sağlıklı içme suyuna kavuşturulmuş,
-109 Köy ve ünitenin 89,9 km 2.kat asfalt, 115,2 km 1.kat asfalt, 26,8 km stabilize olmak üzere toplam 231.9 Km. yol, 155.820 m2 Parke taşı, 8 Adet Kö
prü ve 22 Adet menfez çalışması bitirilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur.
-1.500.000 YTL’si ise ortak alım projelerinde kullanılmıştır.
-2008 yılında, İlimiz Merkez ve 16 İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliklerine gönderilen toplam 4.830.000 YTL ödeneğin 2.600.000 YTL si ile;
-60 köy ve ünitesinde yaşayan toplam 20.276 kişi sağlıklı içme suyuna kavuşturulmuş,
-32 köy ve ünitenin 27 km 1.kat asfalt, 70 km 2.kat asfalt olmak üzere toplam 97 km yol ve 19 adet sanat yapısı çalışması bitirilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur.
-966.000 YTL ise ortak alım projelerinde kullanılmıştır.
cc- Beldes
İçişleri Bakanlığınca uygulamaya konulan BELDES projesi kapsamında ise,
-2007 yılı içinde gönderilen toplam 5.700.000 YTL ödenek ile nüfusu 10.000 ve aşağısında bulunan;
-43 adet ilçe ve belde belediyesi tarafından 105 yol projesi uygulamaya konulmuş ve 6 km si 2.kat asfalt olmak üzere 330.000 m2 parke taşı döşemesi yapılarak halkımızın hizmetine sunulmuş;
-17 adet içme suyu projesi bitirilerek toplam 89.802 kişinin sağlık içme suyuna kavuşturulması sağlanmıştır.
-2008 yılında ise, toplam 4.900.000 YTL ödenek ile;
-93 yol projesi uygulamaya konulmuş ve 37,78 km si 2.kat asfalt, 0.8 km si beton yol olmak üzere 283.500 m2 parke taşı döşemesi yapılarak halkımızın hizmetine sunulmuş;
-7 adet içme suyu projesi bitirilerek toplam 16.687 kişinin sağlıklı içme suyuna kavuşturulması sağlanmıştır.
-8 adet Kanalizasyon projesi bitirilerek 23.039 kişinin kullanımına sunulmuştur.
ıı-AYDIN İLİN SEKTÖRLER İTİBARİYLE SON BEŞ YILDA (2004-2008) YÜRÜTÜLMEKTE OLAN BELLİ BAŞLI ÇALIŞMALARI, YATIRIM FAALİYETLERİ
İlimizde yürütülmekte olan belli başlı çalışmaları, yatırım faaliyetlerini, sorun ve çözüm önerilerini sektörlere ve öncelik sırasına göre aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
1-SON BEŞ YILDA KAMU YATIRIM PROJELERİ (2004-2008)
Aydın’da, son beş yılda yapılan kamu yatırımların yılı, ödeneği, harcama ve nakdi gerçekleşme oranı aşağıdaki gibidir.
YILI
PROJE SAYISI
BİTEN
PROJE
SAYISI
PROĞRAM
YILI
ÖDENEĞİ
(Milyon)
NAKİT HARCAMA
(Milyon)
NAKDİ GERÇ.
(%)
FİZİKİ GERÇ.
(%)
2004
406
207
209.YTL
167 .YTL
80
85
2005
447
225
265.YTL
232.YTL
87
81
2006
246
87
263.YTL
233.YTL
88
89
2007
269
103
282.YTL
244. YTL
87
87
2008
202
77
299.YTL
277.YTL
93
95
Aydın İlinde 2004 yılında % 85, 2005 yılında % 81, 2007 yılında % 87 ve 2008 yılının ilk dokuz ayında ise % 66 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır.
2-TOPLU KONUT
Bugüne kadar Toplu Konut Projesi kapsamında Aydın merkezde ise 600, İncirliova İlçesi Acarlar Beldesinde 142, konut üretimi yapılmış, Bozdoğan ilçemizde 192, Karacasu ilçemizde 128, Söke ilçemizde 144 adet konutun yapımı sürdürülmektedir. Toplam 5 uygulama projesinde 1 206 adet konut yapımı mevcuttur.
3-KARAYOLLARI;
-GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIM PROJELERİ:
1-Horsunlu-Denizli Arası Bölünmüş Yol Projesi 64 Km bitti.
2-Aydın-Nazilli-Horsunlu Arası Bölünmüş Yol Projesi 65 Km bitti.
3-Aydın-(Çine)-Muğla-Ortaca (122 Km) Bölünmüş Yol Projesi 58 km’si bitti.
4-Söke-Didim Ayrımı Bölünmüş Yol Projesi 30 Km bitti.
5-(Kuşadası-Söke Ayrım) –Davutlar-Güzelçamlı-Milli Park 18 km bitti.
2008 yılında Aydın İlinde 137 km. asfalt yapım ve onarım çalışması yapılmıştır. Ayrıca 58km. çizgi çalışması gerçekleştirilmiştir.
Bölünmüş Yollar için Genel Bütçe dışında İl Özel İdare ve Valililiğimiz katkılarıyla 2003-2008 döneminde 2,6 milyon YTL harcanmıştır.
-KAMULAŞTIRMASI BİTMİŞ, PROJELERİ HAZIR DEVAM EDEN BÖLÜNMÜŞ YOLLAR
1-Didim Ayrım- Milas : 40 km’si ilimiz sınırları içerisindedir. 10 km. lik kesimde toprak sanat işleri emanet olarak çalışılmış, bu bölümün asfalt sathi bölünmüş yol haline getirilmesi için 26.08.2008 tarihinde ihale edilmiştir.
2-Selçuk-Kuşadası-Söke-(İzmir-Aydın) Yol Ayrımı (Sazlıköy-Otoyol Bağlantısı): Toplam uzunluğu 61 km olup, ilimiz dahilinde 48 km’si bulunmaktadır. 48 Km’nin 43 km’si bölünmüş yol olarak tamamlanmıştır.Kuşadası Söke arasında 9 km’lik kesimin sathi kaplamalı bölünmüş yol olarak tamamlanması için 20 milyon TL’ye ihtiyaç vardır.
3-Aydın-Muğla-Ortaca Ortaca: Yol uzunluğu 179 km olup 58 km’si sınırlarımız içerisindedir. 45 km’si bölünmüş yol olarak tamamlanmış olup, 13 km’si (Çine Yol Ayrımı- YatağanBölümü) yapılacaktır.
4-İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
Aydın ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı ülke genelinde olduğu gibi her iki cinsiyet için de sürekli artış göstermektedir. 1935 yılında erkeklerin % 31.1’i , kadınların % 7.5’i okuma yazma bilirken, bu oran 2008 yılında erkeklerde % 96’a, kadınlarda % 86’a yükselmiştir. Gerek Ulusal Eğitime Destek Kampanyası ve gerekse diğer çalışmalarımızla İl genelinde %100’lük bir okuma yazma oranına ulaşmak hedeflenmiştir.
Kaliteli ve yaygın bir eğitim-öğretim hedefi doğrultusunda yapılan planlı ve programlı çalışmalarla Aydın ilimizde 473 İlköğretim, 95 Genel ve Mesleki Teknik Lise sayısına ulaşılmıştır. Bu okullarımızda 2008-2009 eğitim-öğretim yılında 169.983 okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencisi öğrenim görmektedir.
İlimiz 2008-ÖSS sınav sonuçlarına göre Türkiye sıralamasında sözel alanda 7. sırada, eşit ağırlık alanında 11.sırada, sayısal alanda ise 16.sırada yer almıştır.2008 yılı OKS sınavında ilimiz genelinde 11.235 öğrenci sınava katılmış, OKS Türkiye geneli istatistiki bilgilere göre TM de 14.sırada, MF de 14.sırada yer almıştır.
İlimiz genelinde 92 adet I.Kademe Okuma Yazma Kursu açılmıştır. 241 Kadın, 757 erkek olmak üzere toplam 998 kişi bu kurstan yararlanmıştır.
İl genelinde 35 adet II. Kademe Okuma Yazma Kursu açılmıştır. 312 kadın, 168 erkek olmak üzere toplam 480 kişi bu kurstan yararlanmıştır.
2008 yılında 10 okulumuza 102 adet ek derslik yapılması sağlanmıştır. Aynı dönemde toplam 10 derslikli 2 adet anaokulunun yapımı tamamlanmıştır. Bu dönemde 7 adet okulun büyük onarım işi, 9 adet okulumuzun küçük onarım işi ve Nazilli Lisesine spor salonu yapımı tamamlanmıştır.
Ayrıca 2008 yılı programında bulunan toplam 5 okul ve 102 derslik yapımı, 1 anaokulu yapımı, TOKİ tarafından yapılmakta olan 2 okul 56 derslik inşaatı, 5 adet büyük onarım işi de halen devam etmektedir.
Merkez İlçede 10, ilçelerde 127 olmak üzere toplam 137 taşıma merkezi ilköğretim okuluna merkez ilçede 1233, diğer ilçelerde 11.185 olmak üzere toplam 12.418 öğrencinin günü birlik taşınması yapılan ihalelerle sağlanmıştır. Ayrıca zihinsel engelli öğrencilerin taşınması ihaleleri de yapılmış olup, il genelinde 321 öğrencinin 12 alt sınıfı bulunan ve merkezde Atatürk ilköğretim Okulu ve İş okulu ile Hacı Hüseyin Aslan Eğitim uygulama Okulu ve İş Eğitim merkezi Müdürlüğüne, Söke İlçesinde ise Kıryarlar Eğitim Uygulama Okuluna taşınmaları sağlanmıştır.
İl genelinde taşınan 12418 öğrenci için 3.984.611,54 TL yemek bedeli ve 8.056.289,82 TL taşıma bedeli olmak üzere 12.040.901,36 TL harcama yapılmıştır.
İlimiz 2008-ÖSS sınav sonuçlarına göre Türkiye sıralamasında sözel alanda 7. sırada, eşit ağırlık alanında 11.sırada, sayısal alanda ise 16.sırada yer almıştır.
2008 yılı OKS sınavında ilimiz genelinde 11.235 öğrenci sınava katılmış, OKS Türkiye geneli istatistiki bilgilere göre TM’ de 14.sırada, MF’de 14.sırada yer almıştır.
Aydın İlimiz “Haydi Kızlar Okula” Kampanyasına 2003-2004 öğretim yılının 04 Mart 2004 tarihinde dahil edilmiştir. İl merkezinde İl Koordinatörü, İl Danışmanları, Sivil Toplum örgütleri ve İl Sağlık Müdürlüğü ekipleri kurularak çalışmalara başlanmıştır.
2003-2004 öğretim yılı Kampanya çalışmalarında, erkek öğrencilerimizin sayısı 63.354, kız öğrencilerimizin 58.942, aradaki farkın 4.412 olduğu tespit edildi. 2004-2005 öğretim yılında erkek öğrenci sayısı 63.361, kız öğrenci sayısı 59.188, aradaki farkın 4.178 olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmalarda 820 kız çocuğunun okula hiç gitmediğini, 59 kız çocuğunun devamsız olduğu belirlenmiş olup yapılan çalışmalar sonunda 268 öğrenci eğitime kazandırılmıştır.
İlimiz dahilinde bulunan 464 resmi ilköğretim okulu, 92 resmi lise, 12 mesleki eğitim merkezi okullarında okuyan 165.177 öğrencimize, 9.248 öğretmenimize ve müfettişlerimize toplam 2.013.723 adet “ücretsiz ders kitabı” dağıtımı yapılmıştır.
Bilgisayar Hizmetleri bölümümüzce web sitesi olan okul sayısı 644’e yükseltilmiştir, BT sınıfı sayısı il genelinde 453’e yükselmiştir.
Microsoft uzaktan eğitim Akademisi kapsamında 1558 kullanıcı eğitimlerini tamamlamıştır, ilimizde kullanım oranı %33, bitirme oranı %17 dir.
İntel Öğrenci Programı kapsamında 17 kurs açılmış ve 278 öğrenciye belge verilmiştir
5-İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Aydında, Özellikle son üç yılda yapılan çalışmalar sonucu fiziki altyapı sorunu büyük ölçüde giderilmiştir.
İlde;
13 Hastane, (8 Devlet, 1 Tıp.Fak.Eğt.Arş.ve Uyg.Hastanesi, 4 Özel Hastane)
2 Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi,
1 Kanser Erken Teşhis ve Tanı Merkezi,
2 Hemoglobinopati Merkezi,
4 Ana Çocuk Sağlığı ve – Aile Planlaması Merkezi,
4 Verem Savaş Dispanseri
100 Sağlık Ocağı,
138 Köy,
4 Halk Sağlığı Laboratuvarı Mevcuttur.
Aydında sağlık hizmetlerinin etkin bir şekilde sunumu için personel, araç-gereç ve bina açısından önemli bir ihtiyaç bulunmamaktadır.
2003-2008 YILLARI ARASINDA BİTİRİLEN SAĞLIK YATIRIMLARI
1- Söke 250 yataklı Devlet Hastanesi
2- 50 yataklı Çine Devlet Hastanesi
3- Nazilli Devlet Hastanesi Acil Servis Ek Bina
4- 50 Yataklı Didim Devlet Hastanesi
5- Aydın Devlet Hastanesi Acil Servis
6- Aydın Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
7- Aydın Merkez 6 Nolu Sağlık Ocağı
8- Aydın Merkez 9 Nolu Sağlık Ocağı
9- Germencik Sağlık Ocağı
10- Kuşadası Güzelçamlı Sağlık Ocağı
11- Yenipazar Karacaören Sağlık Evi
12- Yenipazar Sağlık Ocağı
13- Söke Atburgazı Sağlık Ocağı
14- Çine Devlet Hastanesi Acil Servisi
15- Altınkum Sağlık Ocağı Hizmet binası
16- Karacasu Sağlık Ocağı Ek Bina Yapımı
6-İLDE YÜRÜTÜLMEKTE OLAN BELLİ BAŞLI PROJELER
a-Çine Barajı Ve Hes İnşaatı :
Proje sulama, taşkın ve enerji maksatlı olup 27/09/1995 tarihinde ihale edilmiştir. Çine Barajı ve HES İnşaatında bugüne kadar % 70 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. Baraj İnşaatı tamamladığında 22 358 ha (19 358 ha Çine ve Koçarlı –Bağarası arazileri + 3 000 ha araziye Söke sulamasına takviye ) alan sulanabilecek, 9.100 hektarlık alanın taşkınlardan korunması sağlanacak ve yılda 118 GWh enerji üretimi gerçekleştirilecektir.
Baraj inşaatında şuana kadar Aydın-Muğla karayolu tamamlanarak trafiğe açılmış, derivasyon tüneli bitirilmiş ve Çine çayı bu tünele çevrilmiş, enerji tüneli, silt kapağı vana odası, enjeksiyon ve drenaj galerileri, memba ve mansap batardoları, kuyruksuyu derivasyon tüneli denge bacası, menba ve mansap batardoları ile kuyruksuyu derivasyon tüneli bitirilmiş, Silindirle Sıkıştırılmış Beton (SSB) tipindeki gövde dolgusunda 192,60 kotuna ulaşılmıştır.
b-İkizdere Barajı İnşaatı :
İkizdere Barajı İnşaatı İncirliova ilçesinin kuzeyinde İkizdere köyü mevkiinde inşa edilmektedir. İkizdere, Yalkı, Cılımbız ve Tabakhane derelerinin akımlarının baraj gölüne derivasyonu sağlamak, Aydın il merkezinin 2040 yılına kadar ihtiyacı olan içme, kullanma ve endüstri suyunun karşılanması ve Büyük Menderes havzasındaki su kıtlığının azaltılması amacı ile yapımı planlanmıştır.
İhale kapsamında baraj inşaatında derivasyon tüneli, ulaşım yolları, dolusavak, gövde yapımı ve baraj göl alanı içinde kalan İncirliova – Tire karayolunun güzergâhının değiştirilmesi yer almaktadır. Bugüne kadar gövde dolgusu, dolusavak yapısı, derivasyon yapısı tamamlanmıştır. İşte % 84 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır.
İşin 2009 yılında ikmal edilmesi planlanmaktadır.
c-Karacasu Barajı İnşaatı :
Karacasu ilçesinin 5 km, kuzeyinde Dandalaz deresi üzerinde inşaa edilmektedir. Baraj inşaatı tamamlandığında 2884 ha sahanın sulanması sağlanacaktır. Baraj inşaatında; dolusavak ile derivasyon tüneline ulaşım yolları, Derivasyon tüneli giriş ve çıkış ağız kazıları, portal betonları, derivasyon tünelinin beton kaplaması, kontak ve konsolidasyon enjeksiyonu tamamlanmış ve Dolusavakta 55 232 m³ kazı imalatı, baraj gövdesinde ise 142 612m3 sıyırma kazısı yapılmıştır. Ayrıca 2008 yılı içinde Batardo dolgusu ve Taş, Kil yollarının inşaatları tamamlanmıştır. İşte şuana kadar % 27 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır.
c-Doğal Gaz
Aydın İli, “Konya-İzmir Doğal Gaz İletim Hattı” kapsamında yer lmaktadır. Doğal gaz; ucuzluğu, kullanım kolaylığı, konforu ve çevreye katkısı olan bir enerji kaynağıdır. Özellikle sanayide doğal gaza geçilmesi, enerji maliyetlerinin azalması, güvenilir ve kullanımı kolay bir enerji kaynağı olması nedeniyle tercih edilmektedir. Doğal gazın gelmesi halinde sanayicilerimizin iç ve dış piyasalardaki rekabet şansları ve kapasiteleri artacaktır. Bunun yanı sıra yıllardır kış aylarında yoğun şekilde yaşanan hava kirliliği sorunu da çözümlenmiş olacaktır. Doğalgaz hattı yapım çalışmalarında Aydın Bölümü tamamlanmış, Aydın şehir içi doğalgaz dağıtım ihalesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca 2008 yılında gerçekleştirilmiş, şehir içine doğalgaz dağıtımı işi için 21.08.2008 tarihinde lisans alan özel firma Aydın'da çalışmalarına henüz başlamamıştır.
7-Kültür ve Turizm Alanında;
- Aydın Şehir Tiyatro Binası,
-Afrodisias Müzesi Ek Binası,
-Aydın Kültür Merkezi İnşaatı bitti.,
-Yeni Arkeoloji Müzesi,
- Milet Müzesi İnşaatı devam etmekte,
8-Gençlik ve Spor Alanında;
- Aydın Merkez 2000 Kişilik Spor Salonu,
-Aydın Gençlik Merkezi ve Çok Amaçlı Spor Salonu bitti.
8-SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKFINDAN YAPILANYARDIMLAR
İl genelinde SYDV kaynaklarından;
2004 yılında ihtiyaç sahibi 87.663 kişiye toplam 4.026.484 YTL,
2005 yılında ihtiyaç sahibi 71.652 kişiye 4.734.727 YTL,
2006 yılında ihtiyaç sahibi 70.877 kişiye 5.408.914 YTL,
2007 yılında ihtiyaç sahibi 82.653 kişiye 6.794.064 YTL,
2008 yılında ihtiyaç sahibi 107.577 kişiye 7.289.861 YTL ayni ve nakdi yardım yapılmıştır
9-ILIN GELENEK VE GÖRENEKLERI AÇISINDAN AYIRICI ÖZELLIKLERI, ETKINLIKLER
Aydin her yil kis aylarinda düzenlenen deve güresleri, halk oyunlari (zeybek oyunlari), efelik kültürü, asker ugurlama, incir (Germencik, Incirliova), erik (Umurlu), çilek , portakal (Sultanhisar), pamuk (Söke) festivalleri, keçi kilindan dokumacilik (Bozdogan), el sanatlari ( igne oyasi, nakis, simli islemeler, havut –deve süslemeciligi-semercilik, Türkmen ve Yörük kilimleri, heybeleri ) ile ünlüdür.
10- ILIN SOSYAL YASANTISINI ETKILEYEN ÖNEMLI GÜNLER
Atatürk’ün Aydin’i ziyaretleri, 3 Subat
Aydin’in Düsman Isgalinden Kurtulusu, 7 Eylül
Germencik’in Kurtulusu, 7 Eylül
Söke’nin Kurtulusu, 6 Eylül
Buharkent’in Kurtulusu, 3 Eylül
Kuyucak’in Kurtulusu, 5 Eylül
Kusadasi’nin Kurtulusu, 7 Eylül
Kösk’ün Kurtulusu, 6 Eylül
Incirliova’nin Kurtulusu, 7 Eylül
Nazilli’nin Kurtulusu, 5 Eylül
Sultanhisar’in Kurtulusu, 5 Eylül
Sultanhisar (Nyssa) Uluslararasi Kültür ve Sanat Festivali, Mayis Basi 5 gün
Deve Güresleri, ( Aydin, Incirliova, Germencik, Yenipazar, Kösk,
Buharkent, Koçarli, Çine, Kuyucak, Sultanhisar), Ocak-Subat Aylari
Kusadasi Altin Güvercin Sarki Yarismasi Temmuz, 1 Hafta
Germencik, Incirliova Incir Festivali, Eylül ilk Hafta 3 Gün
Söke Tarim ve Sanayi Fuari, Eylül ilk Hafta
Söke Pamuk Festivali, Eylül ilk Hafta
Aphrodisias Kültür, Sanat ve Tanitim Festivali, Eylül 3 Gün
Söke-Güllübahçe-Priene Senligi, Mayis 2.Hafta