XML ?

XML çalışma grubunun Şubat 1998’de tamamladıkları 1.0 sürümlü resmi XML belgesindeki tanıma göre XML: “Genişletilebilir İşaretleme Dili (XML) SGML’in bir alt kümesidir... Amacı soysal SGML belgelerinin Web’de HTML belgeleri gibi sunulması, alınması ve işlenebilmesidir. XML, uygulama kolaylığı ve hem SGML hem HTML ile ortak çalışma için tasarlanmıştır.”
XML’in bu tanımdaki anl..... göre; XML, HTML gibi Web üzerinde bilgi sunmak için tasarlanmış olan bir işaretleme dilidir. Ancak HTML belgesinde yapılamayan bazı işlemler; (sıralama, sorgulama, bulma gibi veriyi işlemeye yönelik) XML belgesinde yapılabiliyor.
XML (Extensible Markup Language: Genişletilebilir İşaretleme Dili.)
HTML (Hyper Text Markup Language: Hiper Metin İşaretleme Dili.)
SGML (Standard Generalized Markup Language: Standart Genelleştirilmiş Anlamlandırma Dili)

XML’in Geliştirilme Nedeni:

HTML tipi web sayfalarındaki bileşenleri işlemek için daha önceden tanımlanmış standart takılar sağlar. Resimler, tablolar, listeler buna örnektir. Bu takılar HTML’in gelişmesiyle birlikte artsa da HTML hala bir çok belge türünü tanımlamak için yeterli değildir.
HTML ile tam olarak oluşturulamayan belgelere örnek olarak; Standart takılardan oluşmayan bir belge; İçinde sıralama, sorgulama, bulma işlemi yapılabilecek bir belge;
XML Belgelerini Görüntülemek:



Tarayıcıya XML belgelerini işleyip, görüntületmeyi sağlayan üç yöntem vardır.

• Biçem Sayfasına bağlantı: Biçem sayfası XML öğelerini biçimlendirmek için kullanılır. CSS veya XML belgelerini biçimlendirmek için tasarlanmış olan XSL kullanılabilir.
• Veri Bağlantısı: HTML sayası içinden XML belgesine bağlantı oluşturulur ve HTML sayfasındaki takılar ile XML belgesindeki öğeler ilişkilendirme yönetime dayanır.
• Komut Dosyası: HTML sayfasında XML belgesi için bağlantı koyulur ve XML belgesindeki öğelere ulaşıp, kullanabilmek için JavaScript veya VBScript kullanılarak komut dosyası yazılır.

CSS (Cascading Style Sheet: Stil Şablon)
XSL (Extensible Stylesheet Language: Genişletilebilir Biçem Sayfası) XML’in getirdikleri:



XML halen HTML yerine kullanılamaz. Fakat HTML ile birlikte kullanılarak Web sayfalarının işlevini arttırabilir. Örnek olarak;

• Web üzerinden sanal olarak bir belge türünün başka bir yere iletebilme.
• Bilgi üzerinde sıralama, sorgulama, bulma ve değiştirme işlemlerini yapabilmek.
• Bilgiyi istenilen şekilde ve gereklilikte yapılandırmak.

XML’in Resmi Hedefleri:



Aşağıda, W3C’nin Web sitesinde [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yayınlanan resmi XML bildirisinde açıklanan on XML tasarım hedefi yer almaktadır.

1. XML Internet’te kolayca kullanılabilir olmalıdır.
2. XML çok çeşitli uygulamaları desteklemelidir.
3. XML SGML ile uyumlu olmalıdır.
4. XML belgelerini işleyecek programları yazmak kolay olmalıdır.
5. XML’ de bulunan seçmeli özelliklerin sayısı olabildiğince az olmalı, idealde sıfır olmalıdır.
6. XML belgeleri okunabilir ve açık olmalıdır.
7. XML tasarımı hızlı hazırlanmalıdır.
8. XML tasarımı resmi ve kısa olmalıdır.
9. XML belgelerini oluşturmak kolay olmalıdır.
10. XML işaretlemesindeki kısalık önem taşımaz.

XML’in Gerçek Yaşam Kullanımları:



XML’in kullanım alanları ile ilgili bazı örnekler;

• Veritabanlarını depolamak.
• E-posta ile kartvizit göndermek.
• Finanssal bilgi alışverişinde bulunmak.
• İş tanımları ve özgeçmişleri iletmek.

• XML uygulamalarının kullanım alanları ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için Oasis SGML/XML Web sayfasına bakabilirsiniz. [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]

XML Belgeleri Oluşturmak

Öncelikli olarak XML belgesinin genel yapısı hakkında bilgi edineceksiniz. Basit bir XML belgesi oluşturup, bazı kurallar hakkında bilgi edinecek ve Internet Explorer’ de görüntülemeyi, bunun ardından biçem sayfası (CSS) kullanarak belgedeki öğelerin nasıl biçimlendirileceğini öğreneceksiniz.




XML Belgesi Yazmak:



XML belgeleri yazmak için bir metin düzenleyici program yeterli. Veya daha kullanışlı olması açısından Microsoft XML Notepad’i kullanabilirsiniz. Örnek olarak Windows’ da bulunan Not Defteri (Notepad) programının kullanıldığını varsayarak şu adımları izliyoruz.

1. Not Defteri programını çalıştırıyoruz. (Başlat > Programlar > Donatılar > Not Defteri)
2. Aşağıdaki kodu yazıyoruz.

Kod:


<?xml version="1.0" encoding="windows-1254"?><!—- Dosya Adı: ornek1.xml --><REHBER> <KISI> <AD>Hasan</AD> <SOYAD>Miroğlu</SOYAD> <TELNO>0800 00 000 00</TELNO> </KISI> <KISI> <AD>Memoli</AD> <SOYAD>Alabora</SOYAD> <TELNO>0 900 0000 00</TELNO> </KISI></REHBER>

1. Dosya menüsünden “Kaydet”i seçiyoruz ve kayıt ederken dosya adını çift tırnak içine alıyoruz. (Örnek: “deneme.xml”)
2. Dosya simgesinin üzerine çift tıklıyoruz ve Tarayıcıda açılmasını sağlıyoruz.

Burada ilk olarak <?xml version="1.0" encoding="windows-1254"?> satırı XML bildirimlerini içerir. Version ile versiyonun 1.0 olduğunu, windows-1254 ile de karakter kodlamasının Türkçe olduğu belirtiliyor. Kullanılmasa da olur. Ama o zaman Türkçe karakterleri kullanamayabilirisiniz. (ö, ş, ğ, ı gibi). Bu durumda belge yorumlanırken hata oluşur ve görüntülenemez. Hatalar ve denetimler konusunda ileriki bölümlerde daha ayrıntılı bilgi verilecektir.
İkinci satırda ( <!-- Dosya Adı: deneme.xml --> ) yorum eklenmiştir. Bunlar XML işlemcisi tarafından göz ardı edilir. Burada dosya adı belirtilmiştir. XML belgesinde bazı kurallara uyarak istenen yere yorum veya açıklayıcı bilgi eklenebilir. Web tarayıcısında görüntülenmezler.
Bu satırlardan sonra Bilgilerin etiketlendiği satırlar var. Yani XML öğeleri. XML işlemcisi bu etiketler yardımıyla verileri işler.
XML Belgesi Oluşturmanın Temel Kuralları:



Standartlara uyan XML belgeleri oluşturmak için bazı kuralları bilmek gereklidir. Standartlara uyan XML belgesi, bir Web tarayıcı veya program tarafından doğru işlenip görüntülemek için gerekli koşulları sağlayan belgedir.

1. XML belgesinde mutlaka bir üst düzey öğe bulunmalıdır. (Belge öğesi yada kök öğe). Diğer öğeler bunun içinde yer almalıdır.
2. Öğeler doğru olarak yuvalanmalıdır. Yani bir öğe başka bir öğenin içinde başlamışsa aynı üst öğenin içinde sonlandırılmalıdır.
3. Her öğe bir başlangıç ve bitiş öğesi içermelidir.
4. Bir başlangıç etiketindeki öğe türü adı, bitiş etiketindeki adla aynı olmalıdır.
5. Öğe türü adları büyük ve küçük harf duyarlıdır.