Balıkesir ilinin büyük bir kısmı Güney Marmara'da yer almakla birlikte, hem
Marmara hem de Ege Böl-gesi'nde toprakları bulunmaktadır. Doğuda Bursa,
Kütahya, güneyde İzmir, Manisa; batıda Ege Denizi, Çanakkale ve kuzeyde
Marmara Denizi ile çevrilidir. Yüzölçümü 14 292 km2 olup, kent merkezinin rakımı
139 metre'dir. İl arazisinin % 45'i (640 335 hektar) orman, % 8'i (112 292
hektar) mera, % 33'ü (471 165 hektar) tarım arazisidir. Sulanan arazi 83 582
hektardır.
Balıkesir İli, Anadolu Yarımadası'nın kuzeybatısında ve önemli bîr bölümü Marmara coğrafi bölgesinin, Güney Marmara bölümünün, Karesi yöresinde; diğer küçük bîr bölümü İse, Ege coğrafi bölgesindeki Asıl Ege bölümünün Kuzey Ege kesiminde yer alır. Ege Denizi'ndeki kıyıların uzunluğu 115.5 km (Ayvalık: 54 km, Gömeç: 17.5 km, Burhaniye: 12 km, Edremit: 32 km); Marmara denizindeki kıyı uzunluğu ise 175.25 km (Gönen: 8 km, Erdek: 34.75 km, Marmara: 72.5 km, Bandırma: 60 km) dir. İlin izdüşüm yüzölçümü 14456 km2, olup 39a 06 ' ve 40° 39' kuzey enlemleri ile, 26° 39' ve 28° 58' doğu boylamları arasında yer almaktadır. Balıkesir ili 18 ilçe ve merkeze bağlı 3 beldeden oluşmuştur. Bu ilçeler; Merkez ilçesi (1466 km2), Savaştepe (425 km2), Sındırgı (1.433 km2), Bigadiç (1.007 km2), Dursunbey (1.906 km2), Kepsut (894 km2), Susurluk (601 km2), Bandırma (599 km2), Erdek (260 km2), Manyas (589 km2), Balya (952 km2), İvrindi (751 km2), Havran (559 km2), Edremit (708km2), Burhaniye (426 km2), Gümeç, (181 km2) ile Ayvalık (266 km2), Marmara (117 km2) dır. Ayrıca Merkez İlçeye bağlı Kocaavşar, Pamukçu ve Şamlı beldeleri bulunmaktadır.
Marmara İlçesi sınırları içinde; Marmara, Türkeli (Avsa), Ekinlik ve Paşalimanı adaları;
Ayvalık İlçesi sınırları içinde de Alîbey (Cunda), Hasır, Küçük ve Büyük Maden adaları yer
alır. Ayrıca Ayvalık'taki Şeytan Sofrası ve Erdek ilçesi sınırlarındaki Kapıdağ Adası çiftli
tombolo ile karaya bağlanarak birer yarımadaya dönüşürken, Alibey ve Patrik adaları da
tombolo ile birleşerek bugün Alibey adası olarak anılan önemli bir doğa güzelliğidir.Balıkesir
İli genellikle tepelerin hakim olduğu bir alan niteliği taşımakla birlikte yer yer 1 800 metreyi
bulan dağların yer aldığı görülür. Örneğin ilin güneydoğusundaki Alaçam 1 652 m, Ulus l
769 m, batısındaki Kaz dağlarının il sınırları içinde kalan bölümündeki Karataş tepesi 1774
metredir. Ovaların başlıcaları ise Sındırgı, Bigadiç, Balıkesir, Manyas, Gönen ve Edremit
ovalarıdır. Bu ovaların denizden yükseklikleri 1 O - 220 m arasında olup, hepsi birer
çukurova niteliğindedir.
Anadolu Yarımadası'nın bütünüyle Alp dağ olusumunun (orejenezinin) etkisinde geliştiği düşünülecek olursa, bu yarımadanın kuzeybatısında yer alan Balıkesir İli de Alp orojenezi ile oluşmaya başlamış ve Alp dağ oluşumu sonrası olaylarla bugünkü görüntüsünü kazanmıştır. Saha genel hatları ile engebeli hır topografya özelliğini göstermektedir Yer yer 200ü m'ye ulaşan dağlar bulunmaktadır. Balıkesir ili sınırları İçinde plato özelliğini gösteren aşınım yüzeyleri geniş bir yer tutar. Dağlık ve platoluk alanlar akarsular tarafından derin vadilerle yarılmıştır. Ayrıca sahada özellikle çöküntü alanlarında gelişen ovalar önemli yer kaplar.
Anadolu Yarımadasının kuzeybatısında yer alan Balıkesir İli'nin bulunduğu alanın,
günümüzden yaklaşık 225 milyon yıl önce (Perm) tortulanmış kireçtaşı formasyonlarından
anlaşıldığına göre; o dönemde denizel ortam halinde olduğu söylenebilir. Menderes,
Uludağ ve Kaz Dağı kütlelerinin (masiflerinin) arasında kalan bu derin denizel ortamda
ikinci jeolojik zaman (Mesozoyik) süresinde şist, radyolarit, kumtaşları ve kireçtaşlan
birikmiştir. Ancak bu malzemenin üstüne ayrıca bu zamanın sonuna doğru Alt Kretase
yaşlı deniz gibi volkanik püskürtme ürünleri olan ofiyolitlerin yerleştiği söylenebilir.
Dördüncü zamanda ise tektonik, volkanîz-ma ve tortulanma hareketleri sahanın ana
iskeletini oluşturmuştur.
Balıkesir İli'nde dağılış gösteren zonal topraklar, 4 ayrı grup olarak kendini
göstermektedir. Bunlardan kireçsîz kahverengi orman toprakları, en geniş yayılıma sahip
topraklardır. Mctamorfik şist, melanjlı seri, granit ve granodiyonil ile volkanik ka-yaçlar
üzerinde, nispeten yüksekçe kısımlarda karşılaşılan bu topraklar, çoğu kez yoğun bir
orman örtüsüyle de kaplıdırlar Kireçsiz kahverengi topraklar Balıkesir ili dahilinde daha çok
bitki örtüsünün tahrip edildiği ve kireçtaşı içermeyen sahalarda izlenebilen topraklardır.
Genelde yarı nemli iklim koşulları altında mikaşist, gnays, fillat ve kristalize kireçtaşı gibi anakayalar üzerinde gelişen topraklar kahverengi orman topraklarıdır. Bunlar Edremit Körfezi ile Dursunbey çevresinde görülmektedirler. Kırmızımsı kahverengi Akdeniz topraklan, Akdeniz iklim koşullarının meydana getirdiği peyzaj özelliklerini karakterize eden maki, garig ve kızılcam vejetasyonunun yayılma alanı içerisinde genellikle, kalker ve kalkerli anakayalar üzerinde gelişmiştir. Bu belli başlı toprak tiplerinin dışında Balıkesir İli'nde dar ilanlarda taşlık, kayalık ve kumluk alanlar ile taban suyu seviyesinin yüzeye çok yakın olduğu yerlerde hidromorfik alüvyal topraklar, lagü- ner karakterli ortamlarda da sahil bataklıkları gelişmiş durumdadır.
Bütün iklim elemanlarında olduğu gibi sıcaklık faktörü de alınan güneş enerjisinin durumuna bağlı olarak şekillenmekledir. Balıkesir İli'nde güneş ışınlan en düşük açı ile 22 Aralık tarihinde 26° - 16' ile Bandırma'ya gelmektedir; en yüksek açı İle 21 Haziran tarihinde 74° 08' ile Ayvalık istasyonuna gelmektedir.