Türk Dili ve Türk Kimliği (3)




11- Kıpçak öbeği: Orta Asya’dan Tuna Bölgelerine kadar yayılan Kıpçaklar, günümüzde Asya’nın kuzey bölgesinde yaşıyorlar.

12- Tatar Türkçesi: Tatar Türkçesinin kökenini İdil Bulgarcası oluşturuyor. Tatar Türkçesi, Rusya Federasyonunun bir çok bölgesinde konuşuluyor.

13- Başkurt Türkçesi: Başkurtlar, Orta İdil Bölgesinde, Tatarların doğusunda yaşıyorlar.

14- Karay Türkçesi: Karayların, Hazar Türklerinin soyundan geldikleri sanılıyor. Hazar Devleti yıkıldıktan sonra, Karaylar Avrupa’nın çeşitli bölgelerine dağılıyorlar.

15- Nogay Türkçesi: Nogaylar, Hazar bozkırında, Kuzey Kafkasya’da, Kırım’da, İdil-Ural havzasında, Batı Türkistan’da, Lituanya’da, Dobruca’da, Deliorman bölgesinde ve Türkiye’de yaşıyorlar.

16- Karaçay-Balkar Türkçesi: Karaçaylar ve Balkarlar Kuzey Kafkasya’da yanyana oturuyorlar.

17- Kumuk Türkçesi: Kumuklar, Özerk Dağıstan Cumhuriyetinde yaşıyorlar.

18- Kazak Türkçesi: Büyük Türk topluluklarından biri olan Kazaklar, Türk toplulukları içerisinde, “Kıpçak” koluna giriyorlar.

19- Karakalpak Türkçesi: Dilleri Kıpçak grubunda yeralan Karakalpak Türkleri, Özbekistan’da, Karakalpak Özerk Cumhuriyetinde yaşıyorlar.

20- Kırgız Türkçesi: Kırgızistan’ın kuzeyinde ve kuzey batısında Kazakistan, güneybatıda Özbekistan, güneyinde Tacikistan, güneydoğusunda Çin bulunmaktadır. Kırgız ismine ilk olarak Çin kaynaklarında rastlanıyor.

21- Altay Türkçesi: Altay Türkleri Rus Federasyonu’nun içinde yeralan, Altay bölgesinde yaşıyorlar.

22- Karluk Öbeği: Karluklar, Türk dünyasının doğu bölümünü oluşturuyorlar.

23- Özbek Türkçesi: Özbekler, kökende Karluk, Oğuz ve Kıpçak Türklerinin karışımından oluşuyor. Bu üç kolun dil özellikleri, Özbek Türkçesinde görülüyor.

24- Uygur Türkçesi: Uygurların büyük bir bölümü Çin Halk Cumhuriyeti’nin Özerk Uygur bölgesinde yaşıyorlar.

25- Hakas Türkçesi: Sovyet döneminden önce Hakas topluluklarının ortak adı yoktu. Hakas Türkleri, Hakas Özerk Cumhuriyetinde yaşıyorlar.

26- Tuva Türkçesi: Tuva Türkleri, Tuva Halk Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Moğolistan’a komşu olan Tuva Cumhuriyeti, yukarı Yenisey nehri havzasında yeralıyor.

27- Saha (Yakut) Türkçesi: Yakutistan, Kuzeydoğu Sibirya’da Kuzey Buz Denizi’ne dökülen Lena, Yana, İndigirka ve Kolıma ırmaklarının havzasında yeralıyor.

28- Halaç Türkçesi: Halaçlar, Tahran’ın güneyinde Kum ve Arak kentleri dolaylarında yaşıyorlar.

29- Çuvaş Türkçesi : Çuvaşlar, dört grup halinde, başta Çuvaşistan Özerk Bölgesi olmak üzere; Tatar, Başkurt, Komi, Mari Özerk Cumhuriyetlerinde Türk ve Fin toplulukları ile bir arada yaşıyorlar.

30- Çağdaş Türkçe Çağı: Dünyanın en hareketli milletlerinden biri olan Türklerin coğrafyası, tarih boyunca durmadan değiştiği için, bu değişime bağlı olarak Türk dilinin yayıldığı alanların bazen genişlediği, bazen de daraldığı görülüyor.
Bugün Türklerin, ana hatlarıyla Balkanlardan Büyük Okyanus’a, Kuzey Buz Denizi’nden Tibet’e kadar uzayan sahada varoldukları biliniyor. Bu sahada Türk toplulukları farklı yoğunluklarda bulunuyor ve lehçeler konuşuluyor.

31- Çağdaş Türkçe’nin öncelikli sorunları: 1- Alfabe birliği, 2- Yazı dili birliği, 3- Türk dilinin istiklâlinin muhafazası, 4- Türk bilim dilini geliştirmek, şeklinde sıralanıyor.