KOOPERATİFLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ




Kanun No: 1163

Kabul Tarihi: 24/04/1969



- Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözeşme ile kurulur Koop.K. md.2

- Kooperatiflere gerçek kişilerin dışında tüzel kişilerde ortak olabilir.

* Özel idareler, belediyeler, köyler gibi kamu tüzel kişileri ile cemiyetler ve dernekler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve kooperatifler, amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olur, önderlik eder ve ortak olabilirler. Koop.K. md.9

Kooperatif Organları;

- Genel Kurul,

- Yönetim Kurulu,

- Denetçiler

- Kooperatif yönetim kurulu en az üç üyeden kurulur. Bunların ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır. Koop. K. md.55

- Kooperatif yönetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır.

1- Türk vatandaşı olmak

2- Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak.

3- Türk ceza kanununun zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suistimal ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlara ilişkin hükümlerine veya bu kanuna göre mahkum olmamak. Koop. K. md. 56

- Yönetim Kurulu üyeleri en çok 4 yıl için seçilebilirler. Ana sözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri caizdir. Koop. K. md. 57

- Kooperatif Denetçileri, genel kurul, denetleme organı olarak en az bir yıl için bir veya daha çok denetçi seçer. Genel kurul yedek denetçiler de seçebilir. Denetçilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarından olması şart değildir. Koop. K. md. 65

- Kooperatif Deneticilerinde aşağıdaki şartlar aranır.

1- Türk vatandaşı olmak

- Türk ceza kanununun zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suistimal ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlara ilişkin hükümlerine veya bu kanuna göre mahkum olmamak. Koop. K. md. 65 (Ek. 06/10/1988 3476/16 md.)

Kooperatiflerin Dağılması: Koop. K. md.81

Kooperatif;

1- Anasözleşme gereğince,

2- Genel kurul kararı ile,

3- İflasın açılmasıyla,

4- Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine,

5- Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,

6- Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,

7- Amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla,

dağılır.

Konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır...

Bu kanunda aksine açıklama olmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki Anonim Şirketlere ait hükümler uygulanır.


KOOPERATİFLERİN TUTMAK ZORUNDA OLDUKLARI DEFTER VE BELGELER İLE TASTİK ZAMANLARI




Kooperatifler, Kooperatif Birlikleri, Kooperatif Merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifleri Birliği Muhasebe Yönetmeliği'ne göre: (Yay.R.G.Tarihi: 28/11/1973 - 14726)

Kooperatifler ve bunların üst kuruluşları aşağıda belirtilen defterleri tutarlar:

a) Kanuni Defterler:

- Yevmiye Defteri

- Defteri Kebir

- Envanter ve Bilanço Defteri

- Karar Defterleri

* Genel Kurul Karar Defteri

* Yönetim Kurulu Karar Defteri

- Ortaklar Defteri

b) Diğer Kanuni Defterler:

Vergi Usul Kanunu işletmelerin özelliğine göre bazı ilave defterlerin tutulmasını gerekli kılmıştır. Eğer kooperatif, sınai bir işletme kurmuşsa, bu işletme için (imalat defteri) ile (istihsal vergisi defteri) tutacaktır. Kooperatif Nakliyat işleri için uğraşıyorsa (Nakliyat Vergisi Defteri) tutulması gereklidir.

c) Yardımcı Defterler:

- Kasa Defteri (kaldırıldı)

- Stok giriş-çıkış defteri veya kartları.

- Sabit Kıymetler ve Demirbaş defteri

- Kıymetli evrak defteri

- Teftiş Defteri,

- Gelen-giden evrak kayıt defteri

KANUNİ DEFTERLERİN TASTİKİ

Yevmiye defteri, Defteri Kebir (veya yevmiyeli defteri kebir), envanter ve bilanço defteri, karar defterlerinin kullanılmaya başlanılmadan önce notere tasdik ettirilmesi gerekir (Türk Ticaret Kanunu md.69)

Vergi mükellefiyeti yönünden defterlerin tasdiki hakkında Vergi Usul Kanununun 220 ve 221 nci maddeleri hükümleri saklıdır.

VERGİ USUL KANUNU İLGİLİ MADDELERİNE ERİŞMEK İÇİN TIKLAYINIZ.
MUHASEBEYLE İLGİLİ BELGELER

A-FİŞLER

1- Tahsil Fişi

2- Tediye Fişi

3- Mahsup Fişi

B-MAKBUZ

C- ÇEK

D- FATURALAR

E- PERAKENDE SATIŞ VESİKALARI

F- GİDER PUSULALARI

G- MÜSTAHSİL MAKBUZU

H- ÜCRET BORDROSU




KOOPERATİF KURULUŞ İŞLEMLERİ
KOOPERATİF KURULUŞUNA İZİN VERİLMESİ

Bakanlığımızca hazırlanarak uygulamaya konulan Örnek Anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi halinde, Konut Yapı, Toplu İşyeri Yapı, Tüketim, Turizm Geliştirme, Temin Tevzi, Küçük Sanayi Sitesi Yapı, Küçük Sanat, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama, Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri'nin kuruluşlarına İl Müdürlüklerince izin verilmektedir.

Bu anasözleşmelerin, "Unvan", "Merkez", "Süre", "Paylar" maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere ilişkin izin işlemleri de İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.

Anasözleşmelerin diğer maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere Bakanlığımızca (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) izin verilmektedir.

KONUT YAPI KOOPERATİFİ

AMAÇ VE FAALİYET KONULARI :

Örnek Anasözleşme Madde 6 - Kooperatifin amacı ortaklarının konut ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Bu amaçla kooperatif :

1-Arsa ve arazi satın alır, birleştirir imar planına uygun biçimde böldürerek altyapı, plan, proje ve maliyet hesapları hazırlar ve ortaklarına konut yaptırır.

2-Yaptırılan konutların mülkiyetini bu anasözleşmede yazılı esaslara göre ortaklarına aktarır.

3- Ortaklarının sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurar, bunları ortaklarına aktarabilir.

4-Yukarıdaki fıkralardaki yazılı hususları sağlamak üzere, ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalarda bulunabilir, gayrimenkul ve menkulleri iktisap eder, kiralar, kiraya verir, satar ve benzeri tasarruflarda bulunur, aynı haklar tesis eder.

5-Kooperatifin kredi ihtiyacının karşılanması amacıyla ilgili finansman kuruluşlarına başvuruda bulunur, borçlanır, açılan kredinin zamanında ve amacına uygun kullanılmasını sağlayıcı tedbirleri alır.

6-Konut yapımının imkansızlaşması halinde, kooperatife ait arsayı parselleyerek, genel kurulca karara bağlanması şartıyla kur'a ile ortaklarına dağıtır.

7-Konut yapı kooperatifleri üst kuruluşlarına katılır.

8-Gerektiğinde ortaklar ve personel için yardım fonları oluşturur, konusu ile ilgili eğitim, yayın, araştırma ve benzeri faaliyetlerde bulunur.

ORTAKLIK ŞARTLARI :

Örnek Anasözleşme Madde 10 - Kooperatife ortak olabilmek için aşağıdaki nitelik ve şartların varlığı gereklidir.

1-Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip gerçek kişi olmak.

2-Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak veya yabancı uyruklu olmakla birlikte 2644 Sayılı Tapu Kanunu veya yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre Türkiye'de gayrimenkul edinmesine imkan sağlanmış kişilerden bulunmak.

3-1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 9' ncu maddesinde sayılan tüzel kişilerden olmak.

KONUT YAPI KOOPERATİFİNİN KURULUŞU SIRASINDA İSTENEN BELGELER

1. Dilekçe

2. Kurucuların imzalarını taşıyan Noter onaylı 10 adet anasözleşme.

3. Kurucu ortakların tamamının ikametgah belgeleri ve nüfus kayıt örnekleri.

4. Kooperatif Kuruluş Bilgi Formu.

KOOPERATİF ANASÖZLEŞMESİNİN HERHANGİ BİR MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI SIRASINDA İSTENİLEN BELGELER

1. Dilekçe

2. Değiştirilmek istenen madde metninin eski ve yeni şeklinin karşılıklı olarak yazılmış ve yönetim kurulunca imzalanmış şekli (10 nüsha).

3. Anasözleşme değişikliğine neden ihtiyaç duyulduğuna dair gerekçeli yönetim kurulu kararının Noter onaylı bir örneği.

4. Kooperatifin kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin aslı veya fotokopisi (dosyasında bulunmaması halinde).

5. Kooperatifin en son durumunu gösterir Kooperatif ve Üst Kuruluşları Genel Durum Bildirimi Formu.

Unvan, süre, merkez ve sermaye değişikliği izinleri II Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce, anasözleşmedeki diğer madde değişikliği izinleri Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğünce verilmektedir.

KOOPERATİF TÜRÜNÜN VE ANASÖZLEŞMENİN TAMAMININ DEĞİŞİKLIĞI SIRASINDA İSTENİLEN BELGELER

1. Dilekçe

2. Yönetim Kurulu üyeleri tarafından her sayfası imzalanmış ve usulüne uygun şekilde doldurulmuş 10 adet anasözleşme (Noter onayına gerek yoktur.).

3. Yürürlükteki anasözleşmeden bir adet (dosyasında bulunmaması halinde).

4. Yürürlükteki anasözleşmenin yürürlükten kaldırılarak Bakanlığımızca hazırlanan başka bir tür anasözleşmenin kabul edilmesine ilişkin gerekçeli ve noter onaylı yönetim kurulu kararı.

5. Kooperatifin kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin bir örneği (dosyasında bulunmaması halinde).

6. Varsa, eskiden yapılan anasözleşme değişikliklerinin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (dosyasında bulunmaması halinde).

7. Kooperatifin en son durumunu gösterir "Kooperatif ve Üst Kuruluşları Genel Durum Bildirimi Formu".

Bu değişiklikler sırasında kooperatif türlerine göre başka belgeler de istenebilmektedir.

Kooperatif türünün ve Anasözleşmenin tamamının değişiklik izinleri Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğünce verilmektedir.