UYGULANACAK HUKUK KURALININ GEÇERLİ OLUP OLMADIĞI:Bir kuralın uygulanabilmesi için onun yürürlüğe girmiş olması gerekmektedir.
HUKUK KURALININ BELİRLENMESİuruma uygun bir hukuk kuralı yoksa,örf ve adet hukukuna onda da bir çözüm bulunamaması halinde ise hakimin hukuk yaratmasıyla olay çözüme bağlanır.eğer duruma uygun bir hukuk kuralı varsa göz önünde bulundurulması gereken hüküm belirlenir.
HUKUK KURALININ ESAS ALINACAK METNİ:Bir hukuk kuralı uygulanırken bu kuralın Resmi Gazete’deki metni esas alınır.
KANUNUN HATALI DÜZENLENMİŞ OLMASIeğişik şekillerde ortaya çıkar:
1)İradenin teşekkülü sırasında hata
2)İradenin açıklanması sırasında hata
3)Baskı hataları

KANUNUN YORUMU

Yorum Kavramı:Kanunun yorumu kavramı altında kanun koyucunun düşüncesinin içeriğini açıklaması anlaşılır.Kanun koyucunun düzenleme ile istediği anlam yorum ile belirlenir.Kanun koyucu maddeyi hangi amaçla ve nasıl korumak istemiştir?Burada hareket noktası normun objektif anlamını tespit etmek gerekir.Bir kuralın objektif anlamının verilmesi yorumun amacı olmalıdır.Objektif yorum dürüstlük ilkesine göre yapılır.Objektif
yorum tarihi ve zamana uygun
olmak üzere 2 metotla yapılır.
YORUMDA DAYANILACAK UNSURLAR:
Yorumda Dayanılacak Unsurlar
KANUN METNİ:Kanunda kullanılan sözcükler,dilbilgisi analizleri, metnin yorumunda kanun koyucunun düşüncesini aksettiren en önemli unsurlardır.Fakat bu yolla belli bir anlama ulaşılır.
SİSTEMATİK UNSUR:Bir maddenin anlamını belirlerken o madde tek başına diğer maddelerden izole edilmiş şekilde yorumlanmamalıdır.Kanundaki diğer maddelerle birlikte göz önünde tutulmalıdır.Yorum yapılırken sistematik unsurda şekli yorum metodu olarak atıfta aksi ile kanıttan özel kuralın genel kuraldan önce kullanılması ilkesinden vs. yararlanılır.Ayrıca sistematik unsurdan yararlanılırken yorum anayasaya uygun yapılmalıdır.

AMAÇSAL UNSUR:Jhering ‘amaç bütün hukukun yaratıcısıdır’ demektedir.her kural belli bir amacı ifaya hizmet eder.amaçsal unsur bu amacın tespitinde önem taşır.Kanun koyucunun bir hukuk kuralını öngörmekle belirlemek istediği amacın tespiti amaçsal unsur olarak adlandırılır.
GERÇEĞE UYGUNLUK UNSURU:Yorum yapılırken gerçekler göz önünde tutulmalıdır.çünkü kanun her zaman belli gerçek durumları düzenlemek ister.
TARİHİ UNSUR:Bir kanunun yürürlüğe girmeden önce geçirdiği uzun süreçtir.
YORUM TÜRLERİ
YORUM ÇEŞİTLERİ
KANUNUN TAMAMLANMASI BOŞLUK VE BOŞLUK DOLDURMA
KANUNUN TAMAMLANMASI,BOŞLUK VE BOŞLUK DOLDURMA
Her kanun bilinen belli konuları kişilerin belli davranış biçimlerini düzenler ve belli bir hukuki sonuca bağlar.
Şerhçi okul der ki:Kanun boşluk ihtiva etmez. Ederse bu boşluğu kanunkoyucu doldurur. Hakim hukuk yaratmaz.
Kavram içtihatçılığı görüşünü savunanlar: Kanunda boşluk olduğu zaman bunun doldurulması görevinin kanunkoyucuda olduğunu ileri sürmektedir. Hakimin hareket noktası kavramlardır. Ayrıca hukuku uygulayanlar yazılı hukuk kurallarına sıkı sıkıya bağlıdır.
Kanunda boşluk:Gerekli kanuni düzenlemelerdeki ek***lik anlaşılır.

Boşluk olarak nitelendirilemeyen durumlar
Hukuk dışı alan :Hukukun ilgilenmediği ahlak din kurallarının geçerli olduğu alan kastedilir. Dolayısıyla bu alana ilişkin düzenlemenin bulunmaması boşluk anlamına gelmez.
Kasıtlı susma :Kanunun belirli bir meselede olumlu bir çözüm verebilen bir kural öngörmemesidir. Kanunkoyucu bazen olumlu bazen olumsuz bir çözüm yolu öngörebilir. Olumsuz çözümler kanunda açıkça yer almaz. Bu durumda olumlu çözümün yorumu yapılır. Kanun koyucu olumlu bir çözüm öngörerek karşıt kavram kanıtı yoluyla aksini öngörmek istemediğini düzenlemiş olabilir. Bu durumda kanunda boşluktan değil kanun koyucunun kasıtlı susmasından söz edilebilir.



KURAL İÇİ BOŞLUK
Kural içi boşlukta kanun koyucu belirli bir hukuki mesele içim bir çözüm öngörmüştür;fakat bu çözümün somut olaya doğrudan doğruya uygulanması mümkün değildir.Kural içi boşlukta kanun koyucu bilinçli olarak adil bir çözüm bulunabilmesi için çözümü uygulamaya ve bilime bırakmıştır.
KURAL DIŞI BOŞLUK
Kural içi boşlukların dışında kalan diğer boşlukların hepsi kural dışı boşluktur.Bu boşlukları kanunkoyucu istemeden bırakmıştır.Kural dışı boşlukların ortaya çıkış nedeni ,kanun koyucu bu boşluğu görmemiş olması veya düzenleme ihtiyacı yaratan hukuki meselelerin kanunen yürürlüğe girmesinden sonra ortaya çıkmasıdır.

BOŞLUK DOLDURMA
Boşluk doldurma görevi kanunkoyucuya aittir.Yani kanunda bir boşluk olduğu takdirde hakim bu boşluğu dolduracaktır.Bu husus hakime bir görev olarak verilmiştir.
Boşluk doldurma metodları:
Örf adet hukuku:Bir kuralın örf adet hukuku kuralı haline gelmesi için üç özellik gerekir; sürekli uygulanış,genel inanç,ülkede geniş kitlelerce benimsenmesi.

KIYAS

Kanunda boşluk vardır.
Boşluk kanunkoyucu tarafından açıkça veya ihmal ile bırakılmıştır.
Sonradan ortaya çıkan bir olay söz konusudur.
Benzer bir norm kıyasen uygulanır.

TAKDİR YETKİSİ

TAKDİR YETKİSİ
GENEL OLARAK:Bütün boşluklar medeni kanunun 1. Maddesine göre doldurulamaz.Kural içi boşluk doldurmada,medeni kanunun 4. Maddesine gidilir.kanun koyucunun,hakime açıkça takdir hakkı verdiği ve ya durumun gereği ve ya önemli sebepler gibi deyimleri kullandığı hallerde hakim takdir yetkisine sahiptir.Kanun koyucu hakime medeni kanunun 4. Maddesi ile bu boşlukları ne zaman ve nasıl dolduracağını
göstermiştir.Hakim bu boşlukları
hakkaniyet kuralını göz önünde
tutarak dolduracaktır.
TAKDİR YETKİSİ VE BENZERİ KAVRAMLAR
TAKDİR YETKİSİ-YORUM:Yorum bir kuralın anlamını tespit işlemidir.takdir yetkisinde ise kuralın içinde bilerek bırakılan bir boşluk vardır.
TAKDİR YETKİSİ-AÇIK BOŞLUK:Boşlukta kanun koyucunun istemeden bıraktığı bir boşluk söz konusudur.
TAKDİR YETKİSİ-DELİLLERİN SERBESTÇE TAKDİRİelillerin serbestçe takdiri usul hukuku ile ilgili bir kavramdır.Delillerin takdiri,hukuk kuralı uygulanmadan önce söz konusu olur.
TAKDİR YETKİSİNİN KULLANILMASININ SINIRLARI
TAKDİR YETKİSİNİN KULLANILMASININ SINIRLARI:
KANUNUN TAKDİR YETKİSİ TANIMIŞ BULUNMASI:Kanun koyucu hakimin hangi durumlarda takdir yetkisine sahip olacağını hükme bağlamıştır.Hakim açıkça ve ya yorum yoluyla kendisine takdir yetkisi verildiğini tespit etmedikçe böyle bir yetkiyi kullanamaz.Takdir yetkisini düzenleyen kuralların düzenleniş şekilleri:
Takdir yetkisini açıkça veren hükümler
Durum ve koşulların gerektirdiği
Maddenin yazılış şekli

KANUNUN ÇİZDİĞİ SINIRLAR İÇİNDE KALMAK: Hakim takdir yetkisini kanunun çizdiği sınırlar içinde kullanmalı,bu sınırları aşmamalıdır. ÖR:Ceza hakimi verilecek ceza miktarını takdir ederken kanunun belirlediği alt ve üst sınırları aşamaz.
HUKUKA VE HAKKANİYETE UYGUN KARAR VERME:Hakim kendisine takdir yetkisi verilen yerlerde bu yetkisini
hakkaniyete uygun
kullanacaktır.
HAKİMİN HUKUK YARATMASI- HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ
Hakimin hukuk yaratması ile hakimin takdir yetkisi birbirinden farklıdır.hakimin hukuk yaratmasının şartı kural dışı boşluktur.oysa hakimin takdir yetkisinin koşulu kural içi boşluk bulunmasıdır.
TAKDİR YETKİSİNDE ÜST YARGI DENETİMİ
MEDENİ HUKUK UYGULAMASINDA YARDIMCI ARAÇLAR



İLMİ İÇTİHATLAR:Öğreti ekseriya açık olamayan ve tartışmalı hukuki konularda Türk ve ya yabancı hukukçular tarafından öne sürülen fikir ve görüşlerdir.Hakimin ilmi içtihatlardan yararlanması için bunların doğrulanmış ve benimsenmiş olması gerekir.ilmi içtihatların yer aldığı eser tipleri:
Sistematik eserler
Monografiler
Şerhler
Makaleler
Eser ve ya içtihat tahlilleri
Notlu kanunlar
Bibliyografyalar
İçtihat derlemeleri

Sistematik eserler:ele alınan konuyu kanundaki madde sırasına göre değil,yazarın kendi kafasında oluşturduğu bir mantıki silsile içinde bir bütün olarak ele alıp inceleyen eserlerdir.
Monografiler:bir hukuk dalındaki sadece bir konuyu derinlemesine inceleyen eserlerdir.
Şerhler:ele alınan konuyu kanundaki madde sırasına göre teker teker ele alıp inceleyen her maddeyi açıklamaya çalışan eserlerdir.
Makaleler:tek bir konuyu inceleyen ama monografiden kısa çalışmalardır.

Eser ve içtihat tahlilleri:bir eserin veya makalenin incelendiği eleştirildiği yazılardır.
Notlu kanunlar:kanun metnini ihtiva eden aynı zamanda kanun maddeleri hakkında önemli kısa açıklamalar yapan eserlerdir.
Bibliyografyalar:hukuk bilimi ile ilgili eserlerin ne zaman,kimin tarafından yazıldığını,basıldığı yeri,sayfa adedini gösteren eserlerdir.
İçtihat derlemeleri:mahkeme kararlarının kolayca bulunmasını sağlar.
MAHKEME İÇTİHATLARI
GENEL OLARAK:Yargı organı olan mahkemelerce verilen kararlardan çıkan prensipleri ifade eder.

MAHKEME KARARLARI

OLAY KARARLAR PRENSİP KARARLARI
Bir uyuşmazlığı kanunun Kanundaki bir hükmün
basit bir uygulamasıyla yorumlanması bir kanun
çözer. boşluğunun doldurulması
için özellik taşıyan,bir ilkeyi
ortaya koyan yada onaylayan
kararlardır.
MAHKEME KARARLARININ YAYINLANMASI
İçtihadı birleştirme kararları resmi gazetede yayınlanır.Yargıtay kararları sınırlı bir şekilde Yargıtay kararları dergisinde yayınlanır.Ayrıca çeşitli baro dergilerinde hukuk fakülteleri dergilerinde ve özel bazı dergilerde de kararlar yayınlanmaktadır.Fakat bütün bu dergilerin mahkeme kararlarını
tam olarak verdikleri
söylenemez.
DÜRÜSTLÜK İLKESİ
Medeni kanun’un 2. maddesinin muhtevasının genel olarak tanımlanması:
Medeni Kanun’un 2. maddesi,hak sujelerinin hukuki davranışlara uygun olarak hakimin karar -larına ilişkin genel kuralları ihtiva eder.Bu kurallar yazılı olmayan hukuk kurallarıdır.bunlar kişilerin dışında oluşmuş ve zorla benimsetilmiş kurallardır. Hakim dürüstlük kurallarını kendiliğinden uygula- makla yükümlüdür.hakim taraflardan bir talep olamasa da bu kuralları uygulayacaktır.


2. maddenin ilk fıkrası hak sujelerine yöneliktir. Buna göre herkes haklarını kullanmada ve borçlarını ifada dürüstlük kurallarına uymakla yükümlüdür.
ÖrA) borcunu vadesinde ödememiş,borcu veren (B)’nin alacağını devamlı istemesi üzerine, parayı gece saat 2 de getirmişse,(A),bu ödemeyi kabul etmek zorunda değildir.Çünkü ödeme , dürüstlük kuralı göz önünde tutulmadan yapılmıştır.
İkinci fıkrası ise,kişiye tanınan hakların açıkça kötüye kullanılması halinde hakime bu durumu bir yaptırıma bağlamasını emreder.Hakime yöneliktir.

DÜRÜSTLÜK KURALLARINA AYKIRI DAVRANMAMA EMRİ
Hukuki işlemlerin uygulanmasında dürüstlük ilkesi
Kanunun uygulanmasında dürüstlük ilkesi
Borçların ifası yönünden dürüstlük ilkesi

HUKUKİ İŞLEMLERDE:
Hukuki işlemlerin kuruluşunda;karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanların varlığı aranır.
Hukuki işlemlerin yorumunda;taraf iradelerinden ne anlaşılmasının gerektiği hususunun tespiti anlaşılır . Tespitte 3 prensip sözkonusudur:
beyan prensibi
irade prensibİ
güven prensibi
Hukuki işlemlerin tamamlanmasında:Tarafların boşluğu görmüş olmaları halinde nasıl bir düzenleme getirecek idiyseler,ona göre bu boşlukların doldurulmasıdır.



Hukuki yükümlülüklerin tahvilinde:taraflar yaptıkları işlemde kanunun aradığı bazı temel unsurlara yer vermiş bazılarına yer vermemişse,kanunkoyucu işlemin tamamını geçersiz saymak yerine çevirme(tahvil) yolu ile tarafların iradelerini geçerli tutma yoluna gider . Hakim bu değerlendirmeyi yaparken dürüstlük kural -larından yararlanır.
Sözleşme öncesi sorumluluk:taraflar bir sözleşme yapıl- madan önceki safhada da dürüstlük kurallarına uymak zorundadırlar.
Sözleşmenin değişen koşullara uydurulması: sözleşmenin devamı taraflardan biri için çekilmez bir hal aldıysa,sözleşmenin değiştirilmesi istenebilir.bu durumda yeni düzenleme de dürüstlük kurallarına uygulanmasıyla gerçekleşir.