TAM FİİL EHLİYETİNİ GEREKTİREN İŞLEMLER:
HUKUKİ İŞLEMLER:
İki taraflı hukuki işlemler
Tek taraflı hukuki işlemler
Kararlar
HUKUKİ İŞLEM BENZERİ FİİLLER
MADDİ FİİLLER(REALAKT)
SADECE AYIRTETME GÜCÜ GEREKTİREN İŞLEMLER
Bu işlemlere ilişkin örnekler:
Kişiler Hukuku:Bazı kişilik haklarının kullanımında erginlik değil sadece ayırt etme gücü olması koşulu aranır.
Aile Hukuku:Kusura dayalı boşanma davası açması sadece kişinin ayırt etme gücüne sahip olmasına bağlıdır.
Miras Hukuku:Miras bırakanın haklı saklı mirasçısını mirastan çıkarabilmesi için miras bırakanın ayırt etme gücüne sahip olması yeterlidir.
Eşya Hukuku:Bir mala zilyet olma ayıt etme gücünün varlığını gerektirir.
Borçlar Hukuku:İhtarla bir borcun muaccel hale getirilmesinde,kendisine ihtarda bulunanın ayırt etme gücüne sahip olması yeterlidir.
Hukuka Aykırı Fiiller:Ayırt etme gücüne sahip olanın haksız fiil sorumluluğu mevcuttur.
FİİL EHLİYETİNİN KOŞULLARI
TEMYİZ KUDRETİ(SEZGİNLİK):Fiil ehliyetinin en önemli koşuludur.Bu koşul yoksa kişi tam ehliyetsizdir;yaptığı işlemler hiçbir hukuki sonuç doğurmaz ve kişi sorumluluk altına girmez.Maddi şartları:
*makul bir iradeye sahip olma yeteneği
- tanıma yeteneği
- değerlendirme yeteneği
- karar verme yeteneği
*irdeye uygun davranma yeteneği
Ayırt etme gücünü etkileyebilecek diğer durumlar ise yaş,akıl hastalığı,akıl zayıflığı, sarhoşluk ve buna benzer hallerdir.
RÜŞT(ERGİNLİK):Onsekiz yaşını doldurmuş olan kişi reşittir.istisnai 2 koşulda kişiyi reşit kılar:
FİİL EHLİYETİ AÇISINDAN KİŞİLERİN SINIFLANDIRILMASI
TAM EHLİYETLİLER
Bunlar fiil ehliyetinin üç koşuluna da sahip olan yani sezgin,ergin ve kısıtlanmamış olan kişilerdir.Bunların hukuki işlem ehliyetleri ve haksız fiilden sorumlulukları tamdır.Kendi başlarına her türlü hukuki işlemi yapabilirler.Temyiz kudretine sahip oldukları için kusur ehliyetleri de tamdır.
TAM EHLİYETSİZLER
Bunlar temyiz kudretine sahip olmayan kişilerdir.ne bizzat ne de yasal temsilcilerinin onayıyla hiçbir hukuki işlemde bulunamazlar. Sezgin olmayanların yaptıkları işlemler batıldır.Ancak bu kişilerin toplumsal yaşama katılma gerekleri olduğundan bu işlemleri yasal temsilcileri tarafından yapılır.Fakat yasal temsilcilerin de yapamayacağı işlemler vardır. Haksız fiilden sorumluluklar yoktur.temyiz kudretine sahip olmadıklarından kusur ehliyetleri yoktur.yasa bazı durumlarda tam ehliyetsizin haksız fiilden sorumlu olmasını kabul etmiştir.Birincisi hakkaniyet sorumluluğu,ikincisi ise geçici olarak temyiz kudretini yitirenlerin sorumluluğudur.
TAM EHLİYETSİZİN YASAL TEMSİLCİSİNİN HİÇ YAPAMAYACAĞI İŞLEMLER
Vakıf kurmak
Bağış yapmak
Kefalet akdi yapmak
SINIRLI EHLİYETSİZLER
Temyiz kudretine sahip olmakla birlikte reşit olmayan veya kısıtlı olan kişilerdir.Sınırlı ehliyetsizlerin hukuki işlem ehliyeti yönünden durumlarını ikili bir ayrımla ele alırsak:
Kendi başlarına yapabilecekleri işlemler; Karşılıksız kazandırma sağlayan işlemler yapabilir,kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarını kullanabilirler.
Yasal temsilcilerinin yada yasal temsilci izniye sınırlı ehliyetsizlerin yapabileceği işlemler: Kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların kullanılması dışında kalan tüm işlemleri yasal temsilcileri aracılığıyla ya da onayıyla yapabilirler.Onay işlem yapılmadan önce verildiyse izin,sonra verildiyse icazet olur.İşlem onaysızsa askıda hükümsüzdür.sınırlı ehliyetsizler sezgin oldukları için kusur ehliyetleri ve haksız fiilden sorumlulukları tamdır.
SINIRLI EHLİYETLİLER:
Bunlar evliler ile kendilerine kanuni müşavir tayin edilmiş olan kişilerdir. Aslında bu kişiler tam ehliyetliler gibi fiil ehliyetinin her üç koşuluna da sahiplerdir. Fakat bazı işlemlerinin geçerli olabilmesi için belirli bir makamın ya da kanuni müşavirin onayı gerekmektedir.
ÖR:Aile konutunun devri ya da sınırlı ayni hakla kısıtlanması diğer eşin onayına bağlıdır.
Yasal danışmanlık;oy,yönetim ve karma danışmanlık olmak üzere üçe ayrılır.
KİŞİLİK HAKLARI
KİŞİLİK HAKLARININ HUKUKİ MAHİYETİ:
Mutlak hak
Mamaleki varlığı olmayan haklar
Devredilemeyen haklar
Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar
Miras yoluyla geçmeyen haklar
Kişilik haklarıyla ilgili kategoriler:
Fiziki kişilik(hayat,vücut sağlığı,sağlık..)
Deruni kişilik(his alemi)
Sosyal kişilik(şeref-haysiyet,ismin korunması,ekonomik özgürlük,hayat alanı)
Kişinin hayat alanının çeşitleri:
Kamuya açık alan
Özel alan
Gizlilik alanı
KİŞİLİĞİN KORUNMASI:
Kişilik değerlerinin ihlaline karşı kişiyi koruma
Kişinin maddi,manevi ve iktisadi varlıklarını üzerindeki haklarının başkalarının müdahalesine karşı korunması gerekmektedir.Buna harici koruma da denilmektedir.Kişiliğin korunmasına dair hususlar sadece medeni kanunda değil,anayasa ve ceza kanununda da vardır.Ayrıca medeni kanunun 24. maddesi de bir davranışın hangi durumlarda hukuka uygunluk unsuru içerdiğini belirtmiştir:
zarar görenin rızası
üstün nitelikte bir özel yararın varlığı
üstün nitelikte bir kamu yararının varlığı
kanunun verdiği yetkiye dayanarak kişilik hakkına yapılan saldırı
Maddi tazminat davası şartları:
Kişilik haklarının ihlali
Zarar
İlliyet bağı
Kusur
Manevi tazminat davası şartları:
Saldırının haksız olması
Kişisel menfaatlerin saldırıya uğraması
Manevi bir zararın varlığı
İlliyet bağı
İSİM VE KORUNMASI:
MK.25.maddeye göre ‘adı ihtilafa mahal veren kimse hakimden hakkının tanınmasını talep edebilir.’’ismi gasp olunmasıyla mutazarrır olan kimse,bunun men’ini ve taksir vukuu takdirinde maddi tazminat talebi hakkına halel gelmemek üzere maruz kaldığı haksızlığın mahiyeti icap ediyorsa manevi tazminat namıyla bir meblağ itasını talep edebilir.’
Bu maddeden de anlaşılacağı gibi kişiliğin korunmasında sözü geçen bütün davalar,durdurma,önleme,tespit,maddi ve manevi tazminat davaları ismin korunması ile ilgili olarak da açılabilir.Medeni kanun un bu hükmü genel olarak ismi korumaktadır.
İsim deyince kişilerin toplumda belirtilmesine ve ayırt edilmesine yarayan varlıkları anlıyorsak,çok çeşitli isimlerle karşılaşırız.Bir kişinin adı soyadından başka lakap ve müstear ad denilen isimler de vardır.Soyadı bir aileye bağlı olanların ortaklaşa kullandıkları isimdir.Kanuna göre soyadı taşımak zorunludur.Önad aynı soyadı taşıyan kişileri birbirinden ayırmak için kullanılır.Önad kullanmak da zorunludur.Soyadı kazanılma yolları ise;doğuştan kazanma,soyadı değişikliğiyle kazanma olarak ikiye ayrılır. Soyadı değişikliğiyle kazanma ise evlenme ile ,evlat edinme ile ve idari karar ile kazanma olarak üçe ayrılır.
Adın unsurları ve çeşitleri:
Soyadı
Ad
Takma ad
Lakap
Ticaret unvanı
İşletme adı
Marka
ADIN KORUNMASI:
Adın kullanılmasının çekişmeli olması
Adın haksız kullanılması:haksız kullanımı halinde açılabilecek davalar:
tespit davası
men davası
önleme davası
maddi tazminat
manevi tazminat
vekaletsiz iş görme
ADIN DEĞİŞTİRİLMESİ
İsim değiştirilmesi talebine ilişkin hükümler:
Kaydın düzeltilmesi davası
İsmin değiştirilmesi davası:Şartları;
1)Haklı sebep
2)Mahkeme kararı
HISIMLIK İLİŞKİLERİ
Hısımlık: Genel olarak:
Gerçek kişiler arasında ya kan bağından ya da yasada belirtilen hukuki işlemlerden doğan ve hukuk düzeninin kendisine sonuçlar bağladığı yakınlık ilişkisidir. Hısımlık ilişkisi çeşitli nedenlerden doğmaktadır.
HISIMLIK ÇEŞİTLERİ
KAN HISIMLIĞI:Kan bağına dayanan hısımlıktır.Kan hısımlığı baba,çocuk,torun, torun çocuğu gibi birbirlerinin soyundan gelenler arasında ise doğrudan kan hısımlığı,kardeşler,kardeş çocukları,amca, hala,dayı ve teyze gibi ortak soydan gelenler arasında ise yan kan hısımlığı olarak adlandırılır.
SIHRİ HISIMLIK(Kayın hısımlığı):MK 18. maddesi sıhri hısımlığı düzenlemektedir. ’eşlerden her birinin soy hısımları ötekinin, özdeş dereceden sıhri hısımları olur.
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN HISIMLIK:Medeni kanunun aradığı koşulları yerine getirmek suretiyle kişilerin evlat edinmeleri mümkündür.evlat edinme evlat edinenle evlat edinilen arasında mahkeme kararıyla olur. BU anlamda bu kişiler arasında yapay bir hısımlık meydana gelmektedir.evlatlık ilişkisi nedeniyle taraflar arasında birinci dereceden doğrudan kan hısımlığı gibi bir hısımlık doğar.evlatlık ilişkisinin sona ermesiyle hısımlık da sona erer.
İKAMETGAH (YERLEŞİM YERİ)
Kişinin yerleşmek niyetiyle oturduğu yere o kişinin ikametgahı denir.bu anlamda ikametgah kişinin belirli bir yerle olan hukuki ilişkilerine denmektedir.kural olarak kişiler ikametgahlarını kendi istekleriyle seçerler ya da kişinin ikametgahını yasa belirlemiştir.
ŞEKLİ ANLAMDA KİŞİLER HUKUKU
KİŞİSEL DURUM SİCİLİ:Bir kimsenin kişisel durumunun kaydedildiği siciller kişisel durum sicilidir.Bir kimsenin doğum,ölüm,evlenme,boşanma vs.. Gibi durumları kişisel durum siciline işlenir.Kişisel durum sicili kişiler ve devlet tarafından önem taşır.kişisel durum sicilinin başlıcaları:
medeni kanunda öngörülen kütükler:doğum, ölüm kütüğü
nüfus kanununda öngörülen kütükler:doğum,ölüm evlenme nüfus,kayıt ve yaş düzeltme,evlat edinme, aile,diğer şahsi değişiklikler özellikle cinsiyet,yer değiştirme,boşanma kütüğü..
NUFÜS SİCİLİ:Nüfus kütüğünün içeriğinin doğruluğu karine olarak kabul edilir.Ancak bunların aksi ispat edilebilir.Nufüs kütüğüne ilişkin ilkeler:
--gizlilik ilkesi
--nufüs kayıtlarının ispat gücü
NUFÜS KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ:
--Kişisel durumda sonradan ortaya çıkan değişiklik üzerine
--Doğru olmayan kayıtların düzeltilmesi üzerine
TÜZEL KİŞİLER
GENEL BİLGİLER
MK gerçek kişiler yanında toplulukları da haklara ve borçlara ehil görmüş ve onlara kişilik tanımıştır.Bu açıklamalar karşısında tüzel kişiliği şöyle tanımlayabiliriz:
‘Tüzel kişilik belli bir amaca ulaşmak için bağımsız bir varlık olarak örgütlenmiş olup haklara ve borçlara sahip olabilen hukuk düzenince tanınmış bulunan şahıs ve mal topluluklarıdır.’
Tüzel kişilerin özellikleri:
Belli ve sürekli bir amaç
Bağımsızlık vasfı
Örgütlenme unsuru
Tüzel kişilerin niteliklerine ilişkin teoriler:
Farazi kişilik
Gerçek kişilik teorisi
Amaç kişiliği teorisi ve soyutlama teorisi
TÜZEL KİŞİLİRİĞİ KAZANILMASI VE SONA ERMESİ:
TÜZEL KİŞİLİĞİN KAZANILMASI:Tüzel kişiliğin kazanılmasına ilişkin sistemler:
-izin sistemi
-serbest kuruluş sistemi
-bildirim sistemi
-tescil sistemi
Türk hukukunda benimsenen sistemler:
-dernekler
-milletlerarası beraberlik yapılmasında yarar görülen dernekler
-vakıflar
-kollektif komandit şirketler
-anonim şirketler ve limited şirketler
TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ:
Sonuçları:
- tasfiye
- özgüleme:
# tüzel kişilik mahkeme kararı ile sona ermişse(hukuk ve ya ahlaka aykırı davranış)
# tüzel kişilik fesh edilmişse
Tüzel kişilerin hak ve fiil ehliyetleri:
HAK EHLİYETİ:Tüzel kişiler kendilerini oluşturan kişilerden bağımsız olarak haklara ve borçlara sahip olabilirler.Bu onların ayrı bir kişilik olmalarının doğal bir sonucudur.MK’ya göre “tüzel kişiler cins,yaş,hısımlık gibi yaratılış icabı olarak insana özgü olanlardan başka bütün hakları iktisap ve borçları ilzam edebilirler.” Bu anlamda tüzel kişilerin hak ehliyetleri statülerinde gösterdikleri amaç ile sınırlıdır.
FİİL EHLİYETİ:Tüzel kişilerde gerçek kişiler gibi fiil ehliyetine sahiptir.Kendi fiil ve davranışlarıyla kendi kendilerini borç altına sokabilir ve hak sahibi yapabilirler.Bunun için sadece bu işi yapacak organa sahip olmaları yeterlidir.yaş,temyiz kudreti ve kısıtlı olmamak gibi gerçek kişilerin fiil ehliyetiyle ilgili koşullar aranmaz.Tüzel kişilerin bazı organları kanun emri nedeniyle olmak zorundadır,bazıları ise iradidir.Derneklerin yönetim kurulu,genel kurulu,denetim kurulu vakıfların mütevelli heyeti zorunlu kanuni organlardır.ayrıca tüzel kişilerin daha iyi işlemesi bakımından kendi kendinin gerekli görerek ana sözleşmesinde yer verdiği organa iradi organ denir.
DERNEKLER:Kazanç paylaşma dışında yasalarla yasaklanmış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere enaz 7 gerçek kişinin bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturduğu tüzel kişiye dernek denir.
VAKIFLAR:Belli bir amaca özgülenmiş mal topluluklarına vakıf denir.Vakıf kurma iradesi vakıf senedinde açıklanır.senedin içeriği yasa tarafından belirlenmiştir.vakıf tescil işlemiyle vakıf tüzel kişilik kazanır ve o andan itibaren tahsis edilen malların mülkiyetini kazanır.vakfın zorunlu organı yönetim organıdır.
AİLE HUKUKU
Aile hukuku medeni hukukun kişilerin aile çevresindeki ilişkilerini düzenleyen kısmıdır.Aile kavramı altında aile üç farklı şekilde düzenlenmiştir:
Dar anlamda aile:eşlerden meydana gelen topluluk.
Geniş anlamda aile:eşler ve çocuklardan meydana gelen topluluk
En geniş anlamda aile:ev reisinin otoritesine tabi olarak aynı çatı altında yaşayan kimselerden meydana gelmiş topluluk.
EVLENME
(evlilik birliğinin oluşması ve sona ermesi)
NİŞANLANMA:Nişanlanma bir evlenme vaadidir.Nişanlanma akdinin tek bir muhtevası olabilir o da tarafların birbirine evlenme vaadinde bulunmalarıdır. Nişanlanma aile hukuku nitelikli bağımsız bir akittir.Bu akit tarafların kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarının açıklanmasıyla doğar. Nişanlanma akdinin temsilci vasıtasıyla yapılması mümkün değildir.Kurucu unsurları;karşılıklı evlenme vaadi ve nişanlanacak kişilerin ayrı cinsten olmalarıdır.
ayırtetme
gücü
kişiye bağlı
koşullar yasal
temsilcinin
Nişanlanmanın onayı
Geçerlilik koşulları ahlaka ve
muhtevaya adaba aykırı
bağlı olmama
koşullar
evlenme
engellerinin
varolmaması
EVLENME:Evlenme nişanlıların evlilik birliği meydana getirmek için yaptıkları bir hukuki işlemdir.Baskın görüşe göre evlilik ayrı cinse mensup kişilerin tam ve sürekli hayat ortaklığı kurmak üzere hukukun aradığı koşullara uygun olarak birleşmesidir.Evlenme akdinin koşulları; maddi ve şekli koşullar olarak ikiye ayrılır.
evlenme ehliyeti
maddi
koşullar evlenme engellerinin
Evlenme bulunmaması
Akdinin
Koşulları evlenme törenine
şekli hazırlık safhası
koşullar evlenme töreni
evlenmeden sonraki
işlemler
BOŞANMA:Evliliği sona erdiren sebeplerden biri de boşanmadır.Boşanma sadece kanunda öngörülen sebeplerin varlığı halinde açılacak bir dava ile ve hakim kararı ile mümkündür.Boşanma davasını eşler açar. Boşanma sebepleri ikiye ayrılır boşanmanın özel ve genel sebepleri olmak üzere ikiye ayrılır.Özel sebepler;zina,hayata kast veya pek kötü veya onur kırıcı davranış,suç işleme ve ya haysiyetsiz hayat sürme,terk ve akıl hastalığı olarak bölümlere ayrılır.Genel sebepler ise;evlilik birliğinin sarsılması,eşlerin boşanma hususunda anlaşmaları ve müşterek hayatın kurulmamasıdır.
MİRAS HUKUKU
MİRAS HUKUKU
Miras sözcüğünün anlamları:
1)Geniş anlamda:Ölenin terekesinin akıbetini düzenleyen hukuk kuralları.
2)Dar anlamda:Ölüm ile belirli kişilerin edindiği haklar.
Miras hukukunun temel kavramları:
-muris
-mirasçı:yasal/atanmış
-mirasçılık
-miras=tereke
-ölüme bağlı tasarruf:vasiyetname/sözleşme