26.09.2004 tarihli ve 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun'a göre:


Madde 25- Bölge adliye mahkemeleri bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.
Bölge adliye mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesine değiştirilmesine veya bu mahkemelerin kaldırılmasına Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir.
Birinci ve ikinci fıkra gereğince alınacak kararlar Resmî Gazetede yayımlanır.

Geçici Madde 2- Adalet Bakanlığı bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde 25 inci maddede öngörülen bölge adliye mahkemelerini kurar. Bölge adliye mahkemelerinin kuruluşları yargı çevreleri ve tüm yurtta göreve başlayacakları tarih Resmî Gazetede ilân edilir.
Bölge adliye mahkemeleri göreve başlamadan önce Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca bu mahkemelerin başkanları daire başkanları ve üyeleri ile Cumhuriyet başsavcısı ve savcılarının atamaları yapılır. Bölge adliye mahkemelerinde görev yapacak diğer personelin atamaları da aynı süre içinde yapılır.


Madde 55- Bu Kanun 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girer.


Her ne kadar 55. maddede knunun yürürlük tarihi 1 Haziran 2005 olarak saptanmış ise de bölge adliye mahkemeleri kurulana kadar HUMK'un temyiz ve karar düzeltmeye ilişkin hükümleri uygulanmayısısısa devam edecektir.

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun (5236s.k. K.Tarihi: 26/09/2004) ile istinaf yolu da hükme karşı gidilebilecek kanun yolları arasında yerini aldı. 5236 sayılı yasa HMUK’un birçok maddesini ya olduğu gibi değiştirdi ya da yeni hükümler ekledi. Buna göre;

1- Yetkili mahkemenin bir davaya bakmasına fiilî veya hukukî bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargısal sınırları kapsamının belirlenmesinde tereddüt edildiği takdirde yetkili mahkemenin tayininde ilk derece mahkemeleri için bölge adliye mahkemelerine bölge adliye mahkemeleri için Yargıtay’a başvurulur. İki mahkemenin aynı dava hakkında göreve veya yetkiye ilişkin olarak verdikleri kararlar kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleştiği takdirde görevli veya yetkili mahkeme ilgisine göre bölge adliye mahkemesince veya Yargıtay’ca belirlenir. Bölge adliye mahkemesince veya Yargıtay’ca verilen merci tayini kararları ile kanun yolu incelemesi sonucunda kesinleşen göreve veya yetkiye ilişkin kararlar davaya ondan sonra bakacak mahkemeyi bağlar. (5236 s.k. m.1)

2- Hâkimin reddi istemi ilk derece mahkemesinin bu kararlarına karşı istinaf yoluna bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin başkan ve üyeleri hakkındaki kararlarına karşı da temyiz yoluna ancak hükümle birlikte başvurulabilir (5236 s.k. m.45678)

3- Aynı mahkemede görülmekte olan davalar yönünden verilen birleştirme ve ayırma hususundaki ilk derece mahkemesi kararları hakkında istinaf yoluna; bölge adliye mahkemesi kararları hakkında ise temyiz yoluna; ancak hükümle birlikte gidilebilir. Şu kadar ki bu husus tek başına; bölge adliye mahkemesinde hükmün kaldırılarak esastan incelenmesi Yargıtay da bozma sebebi teşkil etmez. (5236 s.k.m.9)

4-İlk derece mahkemeleri veya bölge adliye mahkemelerine yapılacak eski hâle getirme istemleri hadiseler hakkındaki usule Yargıtay’da ileri sürülecek eski hâle getirme istemleri temyiz usulüne göre yapılır ve incelenir. (5236 s.k. m.11)

5- İlk derece mahkemelerinden verilen nihaî kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Miktar veya değeri bin lirayı geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda bin liralık kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir. Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda kararda asıl isteminin kabul edilmeyen bölümü bin lirayı geçmeyen taraf istinaf yoluna başvuramaz. İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtay’a başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihaî kararlarına karşı bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir. (5236 s.k. m.15)

6- İstinaf yoluna başvurma dilekçeyle yapılır ve dilekçeye karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir. İstinaf dilekçesinde; başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları adı soyadı ve adresleri varsa yasal temsilci ve vekillerinin adı soyadı ve adresleri kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı kararın başvurana tebliğ edildiği tarih kararın özeti başvuru sebepleri ve gerekçesi istem sonucu başvuranın veya varsa yasal temsilci yahut vekilinin imzası bulunur. İstinaf dilekçesi başvuranın kimliği ve imzasıyla başvurulan kararı yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması durumunda diğer hususlar bulunmasa bile reddolunmayısısısıp inceleme istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu re'sen gözetir. (5236 s.k. m.15)

7- İstinaf yoluna başvuru süresi on beş gün 8.1.1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanuna tabi kamu kurumları hakkında otuz gündür. Bu süre ilâmın usulen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır. (5236 s.k. m.15)

8- İstinaf dilekçesi yasal süre geçtikten sonra verilir veya kesin olan bir karara ilişkin olursa kararı veren mahkeme istinaf dilekçesinin reddine karar verir ve yatırılan giderden karşılanmak suretiyle ret kararını kendiliğinden ilgiliye tebliğ eder.Bu ret kararına karşı tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf yoluna başvurulduğu ve gerekli giderler de yatırıldığı takdirde dosya kararı veren mahkemece yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bölge adliye mahkemesi ilgili dairesi istinaf dilekçesinin reddine ilişkin kararı yerinde görmezse ilk istinaf dilekçesine göre gerekli incelemeyi yapar. (5236 s.k. m.15)

9- İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf başvurma hakkı bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf yoluna asıl başvuran taraf buna karşı onbeş gün içinde cevap verebilir. İstinaf yoluna başvuran bu isteminden feragat eder veya istemi bölge adliye mahkemesi tarafından esasa girilmeden reddedilirse katılma yolu ile başvuranın istemi de reddedilir. (5236 s.k. m.15)

10- Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince dosya üzerinde yapılacak ön inceleme sonunda; incelemenin başka bir dairece yapılması gerektiği kararın kesin olduğu başvurunun süresi içinde yapılmadığı başvuru şartlarının yerine getirilmediği başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin hiç gösterilmediği tespit edilen dosyalar hakkında öncelikle gerekli karar verilir. Eksiklik bulunmadığı anlaşılan dosya incelemeye alınır. (5236 s.k. m.15)

11- Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinde karşılık dava açılamaz davaya katılma isteminde bulunulamaz davanın ıslahı ve 45 inci maddenin birinci fıkrası hükmü saklı kalmak üzere davaların birleştirilmesi istenemez bölge adliye mahkemesince re'sen göz önünde tutulacaklar dışında ilk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar dinlenemez yeni delillere dayanılamaz. Bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapılamaz. İlk derece mahkemesinde usulüne uygun olarak gösterildiği hâlde incelenmeden reddedilen veya mücbir bir sebeple gösterilmesine olanak bulunmayısısısan deliller bölge adliye mahkemesince incelenebilir. (5236 s.k. m.15)