Çemen (çimen) : Baklagiller familyasından sarımsı beyaz çiçekli 20-40 santimetre boyunda bir yıllık otsu bir bitkidir. Tohumlarında müsilaj uçucu ve sabit yağ trigonellin vardır.
Faydası : Balgam söktürür. Göğsü yumuşatır. Vücuda rahatlık verir. Şehvet artırır.

Çıbanotu (Veronica officinalis) : Germenlerin yaşadığı bölgeleri ele geçiren Romalılar topraklarına çok bağlı bu insanlardan en çok değer verdikleri şifalı bitkiler olarak çıbanotunu tanımışlar. O zamanlar ona tüm hastalıkların ilacı deniyordu. Yavşanotu diye de anılan çıbanotu kuru toprağı sever. Ormanlarda ağaçların kesilmiş olduğu yerlerde çitlerin diplerinde hendeklerde yol ve orman kıyılarında yetişir. Toprağın üstünde yatan tüylü ve sürüngen sapındaki kenarları dişli yaprakları gümüş gibi parlar. Başını yukarı doğru kaldırmış olan çiçek başağındaki çiçekler açık mavi-menekşe rengidir. Yapraklar dokunulduğunda saptan kolayca ayrılırlar. Çiçeklenme zamanı mayısıstan Ağustos’ a kadardır. Üstünde çiçeklerin açmış olduğu sap bölümü toplanır. En etkili olan bitkiler orman kıyılarında ve meşe ağaçlarının altında yetişenleridir. Faydası : Bu geleneksel bitki kan temizleyici olarak çok aranır ve taze ısırgan otu yaprakları ile birlikte kullanıldığında kronik egzamaları iyileştirir. Rahatsız edici yaşlılık kaşıntılarında çıbanotu hararetle önerilir. Zayıf ve duyarlı kişiler sindirimi de uyaran bitkiyi hafif bir mide ilacı olarak rahatlıkla kullanabilirler. Mide de sümüksel salgı birikimi ve bağırsak rahatsızlıkları da onunla tedavi edilebilir. Şu konuyu önemle belirtmek isteriz ki ruhsal sürmenajlardan kaynaklanan sinirlilik halleri tedavisinde bitki olağanüstü iyileştirici güçlere sahiptir. Kereviz kökü ile karıştırılarak alındığında sinir yorgunluklarını ve melankoliyi ortadan kaldırır. Hatta mesane kumu romatizma ve gut ile ilgili organ ağrılarını da çıbanotu büyük bir başarıyla tedavi edebilir. Kuru bronşiyal nezlelerde de aynı biçimde gerçek mucizeler yaratır. Göğüs hastalıklarına karşı kullanılan çay için yapılan bitki harmanı ise ciğerotu öksürükotu yaprakları dar yapraklı sinirli ot ve çıbanotundan eşit oranda harmanlanarak hazırlanır. Bu çay bal ile veya haşlama suyunda eritilmiş nöbet şekeri ile tatlandırılabilir. Çiçeklenme zamanında da kronik deri hastalıklarında ve her şeyden önce egzamada önerilen taze bitki özsuyu hazırlanabilir. Bu sudan günde yarım tatlı kaşığı alınır. Çıbanotunun iltihaplı ve zor iyileşen yaraları iyileştirmedeki başarısı eski bitki kitaplarında da önemle öne çıkarılır. Onu özellikle baldır kemiği üstündeki inatçı yaralar için de öneririm. Yaralar önce bitkinin kaynama suyuyla iyice yıkanıp temizlenir. Daha sonra gece için taze demlenmiş çaya batırılmış bir kompres yaranın üstüne uygulanır ve yara sıcak kalacak biçimde örtülüdür. Romatizma ve gut hastası olanlar da kendileri kolayca hazırlayabilecekleri etkili çıbanotu tentürünü denemelidirler. Bu tentür dıştan friksiyonlarla (ovarak sürme) içten ise günde 15 damla biraz suyla inceltilerek kullanılır.
Çıfıtotu (kokarsedefotu) : Sedefotugillerden çayırlarda ve hendek kenarlarında yetişen zehirli bir bitkidir. Yaprakları geniş çiçekleri küçük ve sarı renklidir. Çiçekleri dallarının dışına çıkmış demetler şeklindedir. Keskin bir kokusu vardır. Acıdır. Kullanırken tavsiye edilen dozu aşmamak gerekir.
Faydası : Kalp çarpıntılarını giderir. Mide ağrılarını dindirir. Zeytinyağı ile kavrulduktan sonra çıbanların üstüne konulacak olursa olgunlaştırır.
Çınarağacı (platanus) : Çınargiller familyasından; 30 metreye kadar boy salan gövdesi kalın uzun ömürlü koyu gövdeli bir ağaçtır. Hekimlikte kozalakları ve yaprakları kullanılır. Birçok çeşidi vardır.
Faydası : Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Diş ve vücut ağrılarını dindirir. Saç kepeklerini giderir.
Çiğdem (mahmurçiçeği) : Zambakgiller familyasından türlü renklerde çiçekler açan zehirli bir kır bitkisidir. Çiçekleri Ağustos-Eylül aylarında açar. Rengi sincabidir. Hekimlikte soğan kısmı çiçekleri ve tohumu kullanılır. Etkili maddesi "colcihine alkoloidi"dir. Birçok çeşidi vardır.
Faydası : İdrar söktürür. Kabızlığı giderir. Tavsiye edilen dozdan fazla kullanılmamalıdır.
Çilek (kocayemiş) : Gülgillerden sapları sürüngen çiçekleri beyaz bir bitkidir. Yemişi pembe renkli olup kokuludur. Birçok çeşidi vardır.
Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayısı önler. İdrar söktürür ve karında biriken suyu boşaltır. Böbrek ve mesane hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olur. Mide ve bağırsak tembelliğini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Bağırsak kurtlarını döker. Safra ifrazatını arttırır ve safra taşlarının dökülmesine yardımcı olur. Karaciğer kifayetsizliğini ve şişliğini giderir. Ateşi düşürür. Dişdibi taşlarını eritir. Cilde tazelik ve güzellik verir. Damar sertliği mafsal iltihabı romatizma ve nikriste de faydalıdır. Şeker hastaları da yiyebilir. Midesi zayıf olanlar suyunu içmelidir. Alerji yapabilir.
Çirişotu (sarızambak) : Zambakgillerden beyaz çiçekli bir bitkidir. Kökündeki yumrulardan çiriş yapılır. Nisan - Temmuz aylarında çiçek açar.
Faydası : Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Memeli basuru tedavi eder. Mafsal ağrılarını dindirir. İdrar ve adet kanı söktürür. Saçkıran tedavisinde de kullanılır.
Çitlembik (celtis) : Karaağaçgiller familyasından; 70 kadar türü olan bir çeşit sakız ağacının meyvesidir. Çitlembik ağacının meyveleri mercimekten az büyük ve buruk fıstık tadındadır. Hekimlikte meyvesi yaprakları tohumları ve sakızı kullanılır.
Faydası : Ayak terlemelerini keser. Yaraları tedavi eder. Böbrek kumlarının dökülmesine yardımcı olur. Mide ağrılarını dindirir. Öksürüğü keser.
Çitsarmaşığı (convolvulus sepium) : Uzun ömürlü 1-5 metre boyunda sarılıcı bir süs bitkisidir. Haziran - eylül aylarında çiçek açar. Kökü oldukça uzundur. Yaprakları gövde üzerinde sarılmış vaziyettedir. Hekimlikte kök ve yaprakları kullanılır. 30 kadar türü vardır.
Faydası : Kabızlığı giderir.
Çivitağacı (indigo) : Baklagiller familyasından; 15 metre kadar boyunda bodur ağaç veya ağaçcıktır. Afrika Asya Amerika ve Avusturalya'da yetişir. Çiçekleri pembe ve beyazdır.
Faydası : Yapraklarından çivit çıkarılır.
Çivitotu (lsatis tinctoria) : Turpgiller familyasından 1 metre kadar boyunda çok yıllık otsu bir bitkidir. Önasya ve Avrupa'da kireçli ve taşlı topraklarda yetişir. Çiçekleri sarıdır.
Faydası : Çivit mavisi renginde boya elde edilir.
Çobançantası (çobankesesi) : Turpgillerden bir çeşit yaban bitkisidir. Meyveleri torbaya benzer. Yaprakları rozet şeklinde olup demet görünümündedir. Çiçekleri beyazdır. Yaz aylarında toplanıp kurutulur.
Faydası : Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Ağrıları giderip vücuda rahatlık verir. Burun kanamalarını durdurur.
Çoban düdüğü (meyhaneciotu) : Lohusagillerden nemli yerlerde yetişen uzun ve yeşil yapraklı bir bitkidir. Sapları sivri kısa ve parlaktır. Çiçekleri de çana benzer. Hekimlikte kökü kullanılır.
Faydası : Kabızlığı giderir.
Çoban püskülü (ilex auifolium) : Çobanpüskülügillerden; hekimlikte yaprakları kullanılan bir bitkidir. 300 kadar türü vardır.
Faydası : Ateşi düşürür terletir ve vücuda rahatlık verir.
Çöp-i çini (smilax) : Çinde ve Hindistan'da yetişen Smilax China adlı bitkinin köklerinden ve dışkabuklarından ayrılmış risomudur.
Faydası : Ateşi düşürür terletir ve vücuda rahatlık verir.
Çöpleme (boynuzotu) : Düğünçiçeğigillerden bir çeşit bitkidir. Birçok çeşidi vardır. Akçöpleme denilen çeşidi; uzun yapraklı geniş ve güzel çiçekli zehirli bir bitkidir. Boyu 1-15 metre kadardır. İçeriğinde A ve B vitaminleri vardır. Hekimlikte kökü kullanılır.
Faydası : Ağrıları dindirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Ev ilaçlarında kullanılırken tavsiye edilen dozu aşmamak gerekir.
Çörekotu (siyah susam) : Düğünçiçeğigillerden; susam iriliğinde siyah tohumları olan bir çeşit bitkidir. Güzel kokuludur. Hamurişlerine çeşni vermek için kullanılır. Yurdumuzda 12 türü vardır.
Faydası : İştah açar. Vücuda kuvvet ve dinçlik verir. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsak gazlarını söker. Koklanacak olursa; baş ağrısını keser. Nezle ve sara hastalığında tütsü yapılır. Suyu ile sivilcelere pansuman yapılır.
Çöven (sabunotu) : Kökü ve dalları suyu sabun katılmış gibi köpüren kir temizleyici bir bitkidir. Helvacılıkta ağdayı ağartmak için de kullanılır. Kökü büyük ve kalındır. Dışı hafif kırmızımtıraktır. Çiçekleri; pembe beyaz olup salkım şeklindedir. Köklerin dövülmesinden çöven elde edilir.
Faydası : İdrar söktürür. Terletir ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. Kusturur ve balgam söktürür. Cilt hastalıklarında da faydalanılır. Temizleyici olarak da kullanılır.
Çuhaçiçeği (baharçiçeği) : Çuhaçiçeğigillerden; sık çiçek açan bir süs bitkisidir. Kökü kırmızı; yaprakları sarıdır. Çiçekleri ise; koyu sarı renkte olup çuha gibi kıvrıktır.
Faydası : İdrar ve balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir. Sinirleri yatıştırır. Rahat uyku sağlar. Yarımbaş ağrılarını dindirir.
Çürdükotu (çördekotu) : Dallı budaklı yaprakları sivri ve ayva biçiminde bir çeşit bitkidir. Çiçekleri mavi renkte olup dikenlidir. Çiçeklerinin tozu; sarı veya sarımsıdır. Tadı acıdır.
Faydası : İdrar söktürür. Hazımsızlık ve mide zafiyetini giderir. Kulunç ağrılarını keser. Zayıf çocukların gelişmesine yardımcı olur.