Ticari/Kurumsal Bankacılık

Çok sayıda ve farklı finansal ürünler kullanılır. En temel ürün kredilerdir. Müşterisinin finansal ihtiyacını belirleyen bir banka, müşteriye bir kredi ve finansal hizmet paketi sunar.

Ürünlerin fiyatlaması, firma riski ve bankaya getirisi göz önüne alınarak, genelde Müşteri bazında yapılır.

Bankalar, özellikle kredi verirken firma ve sektörleri analiz edecek ve kredi kararını oluşturacak uzman personel çalıştırırlar. Kredi kararını veren ve firma ile ilişkileri yürüten pazarlama kadroları çoğu zaman ayrıdır.

Bankacılıkta Müşteri İlişkisi

Mevcut müşteriler için müşteri verimliliğini sağlayacak bir fiyatlama yapılmalı, düzenli ziyaretlerle ihtiyaçları belirlenerek kaliteli hizmet verilmelidir.

Potansiyel müşterileri kazanmak için mevcut müşterilerden referans alınmalı, bankada hesabı olmayısan ancak yüksek tutarda havale, çek tahsil.. vb işlemler yapan firmaların belirlenmesi, oda ve meslek grupları ile irtibata geçilmesi, firmalara maaş ödeyerek çalışanlarını müşteri yapmak gibi toplu müşteri kazanım yollarından yararlanılır.

BANKALARDA AKTİF-PASİF YÖNETİMİ

Amacı, banka sermayısesinin getiri oranını yükselterek, bankanın büyümesini sağlamak ve karlılığını arttırmaktır. Bu amaca ulaşmak için şu unsurların yerine getirilmesi gereklidir:

Likiditenin sağlanması - Net faiz gelirinin hesaplanması
Kredilerin geri dönmesi - Sermayıse yeterliliğinin sağlanması
Faiz dışı giderlerin kontrolü - Risklerin tanımlanması ve istikrar

Bilanço Dışı Yükümlülükler

Garanti ve Kefaletler: Nakdi olmayısan kredilerdir. Teminat mektupları, garantiler, aval, kabul ve ciro kredileri bu gruba girer. Ödeme yükümlülüğü doğmadığı için bilançoda yer almazlar.

Taahhütler: Akreditif taahhütleri, cirantalar, MK ihracında satın alma garantileri, repo ve ters repo taahhütleri ve diğer taahhütlerden oluşur.

Döviz ve Faiz Haddi İle İlgili İşlemler: Vadeli döviz alım-satım işlemleri, para ve faiz swapları, futures sözleşmeleri, para ve faiz opsiyonlarından oluşur.

Bankaların Karşılaştıkları Finansal Riskler

Faiz Riski: Aktif ve pasifin ortalama vadesi farklı olduğundan, piyasa faiz oranlarının seyri önem arz eder. Örneğin mevduat ortalama vadesi kredilerin ortalama vadesinden daha uzun ise, piyasa faiz oranlarının artması banka karını arttıracaktır. Kısa vadede geri dönen krediler yerine daha yüksek faizle kredi verilirken, mevduat uzun vadeli olduğundan maliyetimiz faiz oranlarından etkilenmeyecek, bu da bankanın net faiz gelirini arttıracaktır. Ancak piyasa faiz oranlarının hızla düşmesi durumunda da, kredi faiz oranlarını aşağıya çekmek zorunda kalan bankaların net faiz geliri azalacak, belki de eksiye düşecektir. Bu durum, aktifin ortalama vadesinin pasifin ortalama vadesinden daha uzun olduğu bilançolar için de geçerlidir. Bu riski gidermek için en temel yaklaşım, aktif ve pasifin ortalama vadelerini uyumlu hale getirmek olacaktır.

Kur Riski: Ağırlıklı olarak dövize borçlanıp TL kredi alan bir banka, döviz kurlarının TL faiz oranlarının altında seyretmesi durumunda, TL kredilerin getirisi döviz cinsinden borçların artışından daha fazla olacağı için kar edecektir. Ancak kurların hızla arttığı durumda, TL kredilerin getirisi değişmezken, döviz borçların TL karşılıkları hızla artarak bankayı zarara sokabilecektir.

Bankacılıkta bilançoların döviz ağırlıklı kaynak ve TL ağırlıklı varlık şeklinde yapılandırılmasına açık (kısa) pozisyon denir. Bu durumda oluşan kar ya da zarar da açık(kısa) pozisyon karı/zararı olarak adlandırılır. Bunun tam tersi ise yani, bankaların TL alarak borçlanması ve döviz varlık (dövize endeksli hazine bonosu gibi) şeklinde yapılanmasına uzun (kapalı) pozisyon denir.

Aktif ve pasifin döviz ve TL cinsinden büyüklükleri aynı ise bu durumda kare pozisyondan bahsedilir.

Likidite Riski: Bankalar güven müesseseleridir.kendilerine duyulan güven sarsıldığında, borç verenler verdikleri borcu geri isterken, bankalar aynı hızla kredi vb varlıklarını geri alıp nakde çeviremeyecekleri için borçlarını zamanında ödemekte zorlanabilirler. Bu da banka için likidite riski demektir.

Kredi Riski: Ekonomik krizler ya da yanlış kredilendirme politikaları sonucunda verilen kredilerin geri dönmeme oranı artmayısa başladıkça, bu durum bankanın mali yapısını sarsabilecektir.zira bir gelir elde edilemediği gibi anapara da geri alınamamaktadır.

Banka Performansının Ölçümü

Sermayıse Yeterliliği: Bu bölümde, özsermayıse ve net kardan oluşan özkaynakların yeterlilik derecesi ölçülür. Bankanın borçlanma derecesi de bu bölümde incelenir. Bunlar:

Sermayıse tabanı / Risk ağırlıklı aktifler, G. Nakdi krediler ve Yükümlülükler
Özkaynaklar / T. Aktifler
Özkaynaklar + Kar / T. Aktifler
Yabancı kaynaklar / Özkaynaklar
Özkaynaklar / T. Aktifler + Bilanço dışı yükümlülükler
Tahsili gecikmiş alacaklar + Sabit kıymetler + İştirakler / Özkaynaklar

Aktif Kalitesi: Bankanın kaynaklarını hangi oranda sabit kıymetlere bağladığını, kredilerin yapısını ve geri dönmelerinde bir sorun olup olmadığını gösterir.

Krediler / T. Aktifler
Getirili aktifler / T. Aktifler
Tahsili gecikmiş alacaklar / Krediler
Takipteki alacak karşılığı / Tahsili geçilmiş alacaklar

Gelir-Gider Yapısı: Bankanın faiz gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı, tiplerine göre gelir yaratma potansiyeli gibi unsurlar ölçülür.

T. Giderler / T. Gelirler
Faiz gelirleri / T. Gelirler
Faiz dışı giderler / Faiz dışı gelirler
Kambiyo karı / T. Gelirler

Likidite: Bankanın kasasında ve bankalarda bulunan nakit değerler, MB ve diğer mali kuruluşlardaki paralar ve diğer likit değerler incelenir.

Likit değerler / Yabancı kaynaklar
Likit değerler / T. Gelirler
Likit Değerler = Kasa, banka, MK, zorunlu karşılıklar...

Karlılık: Bankanın asıl faaliyetlerinden mi yoksa diğer faaliyetlerden mi kar elde ettiği önemlidir. Bankanın kar kaynakları, giderlerini düşürüp düşüremeyeceği, net karın sermayıseye ve toplam aktife kıyasla yeterliliği incelenir.

Net kar / Ortalama özkaynak (iki yılın ortalaması)
Net kar / Ortalama ödenmiş sermayıse
Net kar / Toplam aktifler
Net faiz geliri / Toplam aktifler

Büyüme: Aktif, özkaynak ve mevduat artışı büyüme performansının bir göstergesi olarak ele alınır (enflasyonun etkileri elenir). Yıllar itibariyle,

Toplam aktiflerdeki artış oranı
Özkaynaklardaki artış oranı
Mevduat ve kredilerdeki artış oranı incelenir.

Bankacılıkta Şubeler Cari Faiz (ŞCF) Uygulaması

Mevduat Faizi < ŞCF < Kredi Faizi
Şubeler arasında fon dağılımını Genel Müdürlük düzenler. Bir şube kullanmadığı fazla fonu Genel Müdürlüğe yollar (borç verir) ve karşılığında ŞCF almayısa hak kazanır. Fon eksiği var ise Genel Müdürlükten borç alır ve aldığı borcu kredi olarak kullandırır. Böylece ,
Kredi Faizi – ŞCF farkı kadar kar elde eder.

Bankaların Yükümlülükleri

Sermayıse Yeterliliği Rasyosu: Amacı, bankaların mevcut ve potansiyel riskler sebebiyle karşılaşabilecekleri zararlara karşı yeterli özkaynak bulundurmalarının sağlanmasıdır.

(Özkaynak / Risk Ağırlıklı Varlıklar + G.Nakdi Krediler + Yükümlülükler) ³ 8

Kasa-Nakit karşılıklı kredi = % 0 risk ağırlıklıdır.
TR’ deki bir bankanın kefaleti ile verilen kredi ve garantiler 0,2
Birinci dereceden ipotek karşılığı verilen nakdi krediler 0,5
Açık krediler % 100 risk ağırlığı taşır.
YP Net Genel Pozisyonu / Özkaynak = (+/-) % 20’ yi aşamaz.

Likidite Oranı = Buna göre (Döviz likit değerler / Döviz Yükümlülükler) ³ 10 olmalıdır.

Döviz Pozisyon Oranı = Döviz cinsi varlıklar / Döviz yükümlülükler

% 75 < Döviz Pozisyon Oranı < % 115 (her döviz için)
% 80 < Döviz Pozisyon Oranı < % 110 (toplam döviz ve altınların $ karşılığı için)

Genel Kredi Karşılıkları = Bankalar herhangi bir risk belirtisi koşulu olmaksızın, standart nitelikli nakdi krediler ve yakın izlemedeki nakdi krediler toplamının % 0,5’ i ve teminat mektupları, aval ve kefaletleri ile diğer gayrinakdi krediler toplamının % 0,1’ i oranında karşılık ayırmak zorundadırlar.

Zorunlu Karşılık ve Umumi Disponibilite

Zorunlu Karşılık Oranları
TL yükümlülüklerde % 6
YP yükümlülüklerde % 11

Umumi Disponibilite Oranları
TL yükümlülüklerde % 4
YP yükümlülüklerde % 1

Zorunlu karşılıklar MB’ na peşin ödenir ve MB bu karşılıklar için bankalara faiz öder