Borç
geniş anlamda
bir borç ilişkisini
dar anlamda ise borçlu tarafın ödemekle yükümlü olduğu parasal değeri ya da yerine getirme taahhüdünde olduğu edimi ifade eder. Hukuki alanda kullanılışı
geniş anlamıdır.
Borç ilişkisi
borçlu ve alacaklı olmak üzere iki taraf arasında bir edimin yerine getirilmesine dayanan hukuki bağdır.
Unsurları
Her borç ilişkisinde üç unsur vardır.
Borçlu
alacaklı ile aralarındaki bir borç ilişkisi dolayısıyla bir edimi yerine getirmekle yükümlü olan taraftır.
Alacaklı
borç ilişkisine konu olan edimin yerine getirilmesini isteme hakkına sahip olan taraftır. Bu edimin yerine getirilmesini isteme hali
borçlunun edimi kendiliğinden yerine getirmemesi halinde ortaya çıkar ve alacaklının talep hakkı olarak tanımlanır. Alacaklı bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda yasal yollara başvurarak borçlunun edimi yerine getirmesini sağlayabilir. Buna dava hakkı denilmektedir.
Edim
borçlunun bir şey vermek
bir şey yapmak ya da bir şey yapmamak şeklindeki yükümlülüğüdür.
Almancada edim "leistung" olarak ifade edilir.Üc türü olan vermek "übergeben" birsey yapmak "tun" birseyi yapmamak "unterlassen" olarak kullanilmaktadir.
Edim Türleri ve Sorumluluk
Edimler
müspet edim-menfi edim; kişisel edim maddi edim; ani edim-sürekli edim ve
nihayet bölünebilen edim bölünmez edim gibi ayırımlara uğrarlar. Sorumluluk
borçlunun edimini yerine getirmemesi halinde alacaklının borçlunun malvarlığına el koyabilme imkanı demektir. Sorumluluğun
kişi ile sorumluluk ve mal ile sorumluluk türleri vardır. Mal ile sorumluluk da sınırsız sorumluluk ve sınırlı sorumluluk biçiminde ikiye ayrılır. Sınırlı sorumluluk
belli mallarla veya belli miktarlarla sınırlandırılmış olabilir.
Borcun Kaynakları
Borcun kaynakları
taraflar arasında bir borç ilişkisi doğmasına yol açan olaylar
olgulardır. Borçlar Kanunu
borcun kaynaklarını üç grup içinde düzenlemiştir.
Akitden Doğan Borçlar
Bir hukuki işlemden doğan borçlardır. Hukuki işlem
hukuki bir sonuç doğurmak amacıyla
irade beyanında bulunmaktır. Hukuki işlemler
irade beyanında bulunan tarafların sayısı açısından
tek taraflı hukuki işlemler ve çok taraflı hukuki işlemler olmak üzere iki grup içinde düznelenmişlerdir.
Tek taraflı hukuki işlemler
sadece bir tek tarafın -doğal olarak borçlu tarafın- irade beyanıyla hüküm ifade eden borç ilişkileridir. Bir borç ilişkisi
tek bir kişinin irade beyanıyla gerçekleşmiştir.
Çok taraflı hukuki işlemer
birden çok tarafın karşılıklı ve birbiryle örtüşen irade beyanlarıyla ortaya çıkan hukuki işlemlerdir. Günlük hayatta en sık rastlanan türü
iki taraflı hukuki işlemlerdir. Hukuk literatüründe bu tarz hukuki işlemlere sözleşmeler denilmektedir. Eski dilde akit ya da mukavele.
Haksız Fiillerden Doğan Borçlar
Haksız fiiller
Borçlar Kanunu’nun 41-60. maddelerinde tanımlanmıştır
çağdaş hukuk düzeni açısından kabul edilemez tutum ve davranışlar sonucunda karşı tarafın uğrayacağı kaybı ifade etmektedir.
Sebepsiz Zenginleşme
Çoğu kez
haksız iktisab olarak da geçen bu hukuk terimi
herhangi bir kimsenin malvarlığının
hukuk düzeni açısından kabul edilir bir nedene dayanmaksızın
başka bir kimsenin malvarlığı zararına olacak şekilde artmasıdı