Abazalar


Kafkas Daglari'nin kuzeyinde, Abhazistan dolaylarinda yasayan bir kavimdir. Abhazlar da denir. Bu kavmi eski Yunanlilar "Abaskiler", Ortaçag Bizans tarihçileri ise "Abasgiler adiyla anardi.

Abazalar, 17. yüzyildan itibaren anayurtlarinda Kafkas Daglari'nin kuzeyine dogru göç etmeye baslamislardir. Ruslar 1810 yilinda Abhazya'yi, 1830'da da Kuzey Kafkasya'da Abazalarin bulundugu bölgeyi isgal ettiler. Bunun üzerine yarim milyona yakin Abaza Türkiye'ye sigindi. Abazalar, kültür bakimindan Çerkezlerin etkisi altinda kalmislardir. Abhazca adi verilen dili konusurlar.Abbasiler


Hz. Muhammed’in amcasi Abbas’in soyundan gelen Ebul Abbas’in kurdugu halife hanedani (750-1258).

Emeviler halifeligi, Hz. Muhammed'in amcaoglu ve damadi, dördüncü halife Ali'den zor ve hile kullanarak almislar, bununla da yetinmeyerek peygamber ailesine karsi kanli bir siyaset gütmüslerdi. Bu yüzden Emevilere karsi düsmanlik artmis, özellikle Hicaz, Irak ve Iran'da büyük hosnutsuzluklar bas göstermisti. Abbasogullari bu düsmanliktan yararlanarak, halifeligin peygamber ailesinden en lâyik olana geri verilmesi gerektigi yolunda propagandaya giristiler.

Emevilerin, özellikle çogunlugu Türk olan bölgelerde (Horasan, Toharistan, Sogd) uyguladiklari vergi soygunculugu ve Arap olmayanlari asagi görme siyaseti bu propagandayi daha da güçlendirdi. Horasanli Ebu Müslim adinda bir Türk, Emevilere karsi ilk ayaklanmayi baslatti. Önceden Türklerin Müslüman olanlari ile olmayanlarini baristirmis ve bunlari Iranli Siilerle birlestirerek güçlü bir birlik hazirlamis olan Ebu Müslim, Arap ordularini yenerek Emevi saltanatina son verdi.

Peygamber sülâlesinden Ebul Abbas Seffah halifelige getirildi (750). Ilk Abbasi halifesi olan Ebul Abbas, Emevileri acimadan yok ettigi için kendisine kan dökücü anlamina gelen el-Seffah adi verildi.

BERMEKOGULLARI

Abbasiler ilk dokuz halife zamaninda (özellikle Harun Resit [786809] ve Memun [813833]) bütün Islâm dünyasini kapsayan (Endülüs hariç) bir egemenlik kurdular. Ancak Anadolu'ya ve Akdeniz Bölgesi'ne hiç bir zaman egemen olamadilar.

Türkler ve Iranlilar tarafindan iktidara getirilen Abbasiler, Araplara güvenemediklerinden yönetim islerinde Türklerden ve Iranlilardan yararlandilar. Yeni devletin maliye ve yönetim isleri, özellikle Toharistanli Bermekogullarinca düzenlendi. Bagdat bu dönemde kuruldu ve baskent oldu (762); kisa sürede saraylar, resmi kurumlar ve askeri kislalarla donatildi.

Daha sonra gelen halifeler döneminde Abbasi egemenligi zayifladi, Islâm Imparatorlugu'nda bagimsiz hükümetlerin sayisi çogaldi (Samanogullari, Karahanlilar, Büveyhogullari, Fatimiler v.d.). Kurulustan 150 yil sonra, Bagdat'in egemenligi sadece Irak ve Iran bölgelerinde geçerliydi. Zamanla Abbasi halifelerinin yalniz manevi degeri kaldi. Büveyhogullari 945'te Bagdat'i ele geçirdiler, siyasi çikarlarini düsünerek, Abbasi hanedanini yikmadilar, ama onlarin elinde halife unvanindan baska bir yetki de birakmadilar.

1055'te Selçuklular, Bagdat'i ele geçirerek Büveyhogullari Devleti'ne son verdiler, ama yine halifeleri hos tuttular. Mogol istilâsi ile Abbasi hanedani kesin olarak son buldu. Hulâgu, Bagdat'i alarak son Abbasi halifesi Mustasim'i öldürdü (1258). Öldürülmekten kurtulup kaçan Abbasogullarindan biri, Misir'da Memlûklere siginarak orada halife oldu.

Abbasiler döneminde Islam’in Arap ve Iran kesimi büyük ölçüde birlige kavustu. Halifelik Arap özelligini kaybederek, Sasani Kralligi'nin kurumlarini, saray geleneklerini ve uygarlik zenginligini edindi.

ABBASI SANATI

Abbasiler dönemi Islâm Imparatorlugu’nun en parlak dönemidir; öyle ki, bu dönemde hemen her bölge bagimsiz bir sanat merkezi durumundadir. Bu dönemde edebiyat (özellikle siir), bilim, fen, müzik, kisaca bütün güzel sanatlar büyük bir gelisme gösterdi. Yunan, Süryani, Fars ve Sanskrit dillerinde yazilmis bilim, fen ve felsefe kitaplari Arapça’ya çevrildi. IX. yüzyilda halifelerin oturmus oldugu Samarra'da bulunan kalintilar, Abbasi sanatinin baslica özelliklerini yansitan belgelerdir.