Germiyanogullari


Ilk zamanlarda, XIII. asirda Selçuklular'in uç beyleri arasinda Karamanogullari'ndan sonra en kudretlisi ve en büyügü, Germiyanogullari idi. Beylik, 1260 yillarindan 1390'a kadar takriben 130, sonra 28 Temmuz 1402 Ankara muharebesinden 1429 Subatina, kadar tekrar 27 yil olmak üzere takriben 156,5 sene devam etmistir.

Germiyan asireti XIII. yüzyilda ilk defa Malatya taraflarinda görülür. Daha sonra Germiyanogullari, muhtemelen Mogollarin baskisi üzerine Kütahya bölgesine göç etmislerdir. Germiyanogullari bu bölgede Türkiye Selçuklu sultani II. Giyaseddin Mes'ud ve Mogollara karsi bagimsizliklari için mücadele ettiler.

Bu beyligin asil kurucusu Kerimüddin Alisir'in oglu I. Yakub'dur. Yakub Bey ikinci kez sultan olan Giyaseddin Mesud 1302-1310'a tabi olmayarak Ilhanlilarin hakimiyetini tanidi. Kurdugu beyligin merkezi Kütahya idi. Yakub Bey'in idaresindeki Germiyanogullari, Anadolu beyliklerinin en kuvvetlilerinden birisi olup, Bizans bu beylige her yil muayyen bir vergi ve hediyeler göndermekte idi. Devletin baskenti Kütahya sehriydi. 1381'de Kütahya, Simav ve Tavsanli, Osmanlilar'a verilmis, Germiyanogullari, Kula'ya çekilmislerdir.

Germiyanogullari, Bati Anadolu'da mühim yerleri kesin sekilde Bizanslilar'dan fethedip Türklestiren Türkmen hanedanlarinin basinda gelir. Onun için prestijleri çoktu. En genis sekliyle beylik, bugünkü Kütahya, Usak, Denizli, Afyon vilayetleri ile Manisa vilayetinin dogusunu kapliyordu. Bu topraklar 44.000 km2 eder. Aydinogullari'nin da Germiyanlilar'a tabi oldugu düsünülürse, beylik, Ege'ye dayaniyor demektir. 1360'a dogru beylik, 37.000 km2 kadardi.

Germiyanogullari, Afyon ve çevresini Sahib Ataogullari'ndan almislardir. Denizli'de 92 yil saltanat süren Inançogullari, Germiyanogullari hanedanindandirlar. Yakub Bey ise 1314'de Alasehir'i zaptetmis ve haraca baglamistir. Ayni yil içinde Anadolu'ya gelen Ilhanli beylerbeyi Emir Çoban'a itaat etti.

Süleymansah 1361-1387'in saltanatinin ilk yillari sakin geçti. Fakat onun Karamanlilar ile Hamidogullari arasindaki mücadelede, Hamidogullarindan Ilyas Bey'in tarafini tutmasi, Karamanlilar ile arasinin açilmasina sebep oldu. Süleyman Sah bu baski sebebiyle Osmanlilar ile anlasmak istedi. Bu maksadla da kizini Sultan I. Murad'in oglu Bayezid'e vermeyi ve çehiz olarak da bazi sehir ve kasabalari Osmanlilara birakmayi teklif etti.

Yakub Bey 1399'da tutuklu bulundugu Ipsala'dan kaçarak Timur'un yanina kadar gitmeyi basarmistir. Ankara savasi 1402'ndan sonra Timur ona ülkesini iade etti. II. Yakub Bey böylece Timur'un hakimiyetini tanimis oluyordu. Osmanli sehzadeleri arasindaki taht mücadelesinde ise, yegeni Çelebi Mehmed'in tarafini tutmustu. Karamanlilardan Mehmed Bey'in iki yil üst üste yaptigi sefer neticesi ülkesini terke mecbur kalan Yakub Bey, Çelebi Mehmed'in Karamanlilari yenmesi üzerine tekrar beyliginin basina geçmisti (1414).

Kisa bir sükunet devresinden sonra, Yakub Bey ile Karamanlilar, Sultan II. Murad'a karsi Çelebi Mehmed'in öteki oglu Mustafa Çelebi'nin tarafini tuttular. Mustafa Çelebi'nin Iznik'te öldürülmesinden (1423) sonra, Yakub Bey Osmanlilar ile iyi geçinmeyi tercih etti. Yakup Bey erkek evladi bulunmadigi için ülkesini ölümünden sonra Osmanlilara birakti.

Ölümünden sonra Germiyanogullari Beyligi tamamiyla Osmanli Devleti'nin idaresi altina girmis oldu (1429) Germiyanogullari, zamanimiza kadar gelmisler ve Osmanli hizmetinde sadrazamliga, damatliga kadar yükselen birçok sahsiyetler yetistirmislerdir. Germiyanogullari 1. Kerimeddin Ali Sir Bey (12607-1264) 2. I. Yakub Bey (1264-1325) 3. Mehmed Bey (13257-1360) 4. Süleyman Sah Bey (Adil) (13607-1387) 5. II. Yakub Bey (1387-1390) Germiyanogullari sarayi bilim adamlarinin ve sairlerin yüksek himayeye nail olduklari bir yerdi.

Bilhassa Süleyman Sah ve II. Yakub Bey zamanlarinda iktisadi ve sosyal hayat çok gelismis, Kütahya Anadolu beylikleri içinde kültür bakimindan en üst seviyeye ulasmisti. Mimari eserlerin büyük kismi Kütahya'dadir ve bunlardan en önemlisi II. Yakub Bey'in yaptirdigi kendi türbesini de içine alan, medrese ve imaretten ibaret külliyedir.