Harzemsahlar


Türkistan'da Ortaçag'da kurulan Türk devletidir. Türkistan'da Amuderya dolaylarina Ortaçag'da Harizm veya Harezm denirdi. XI. yüzyilin sonlarina dogru bu bölgede kurulan Türk devletine Harizmsahlar ya da Türkçe kolay söylenisiyle Harzemsahlar adi verilir.

Selçuklular Zayif Durumdaysa...

Harzemsahlar soyu Harizm'i yöneten Selçuklu valisi Anus Tigin ve onun oglu Kutbeddin Muhammet ile baslar. Otuz yil Selçuklular adina Harizm'i yöneten Kutbeddin iyi bir yönetici, anlayisli bir siyaset adami idi. Onun zamaninda Harizm büyük bir gelisme gösterdi.

Kutbeddin'den sonra oglu Kizilarslan Atsiz, Harzemsah olarak görevlendirildi. Atsiz ilk zamanlarda Selçuklulara bagli kaldi. Ama bir süre sonra Sencer ile arasi açildiginda bunu firsat bilerek bagimsizligini ilân etti (1142). Fakat bu çok sürmedi. Bir ara gene Sencer'e yenilip ona baglandi. Atsiz böylece, Selçuklular zayif oldugu zaman bagimsizlik ilân edip Selçuklu güçlenince ona baglilik gösterme siyasetini birkaç kez tekrarladi.

Atsiz'in ve Sencer'in art arda ölümünden (1156 ve 1157) sonra Harzemsahlar soyunu sürdüren Atsiz'in oglu Ilarslan ve özellikle onun oglu Tökis, ailenin büyük hükümdari olarak ün kazandilar.

Cengiz'in Karsisinda

Onun oglu Alâeddin Muhammet, Karahitaylari yenerek egemenlik altina aldi (1207). Fakat kurdugu büyük imparatorlugu devam ettiremedi. Bir Mogol kervanini vurmasi üzerine Cengiz ile arasi açildi. Cengiz büyük bir ordu ile Türkistan'a yürüdü (1219). Harizm ordusunu perisan etti.

Alâeddin Muhammet güçlükle kaçip kurtuldu ve Hazar kiyisinda yokluk içinde öldü. Yerine geçen oglu Celâleddin Harzemsah da Cengiz ile savasti, ancak, yenilerek batiya çekilmek zorunda kaldi. Dogu Anadolu'da bir kurt tarafindan öldürüldü ve Harzemsahlar Devleti de böylece sona erdi (1230).