Konu
:
Kuş yumurtalarındaki tasarımlar
Tekil Mesaj gösterimi
7 February 2009, 20:34
ceyLin
Guest
Mesajlar: n/a
Kuş yumurtalarındaki tasarımlar
Kuş yumurtalarındaki tasarımlar
Kuşlardaki yaratılış mucizeleri kanatları
tüyleri ya da göç yetenekleriyle sınırlı değildir. Bu canlılardaki olağanüstü tasarımlardan biri de yumurtalarında ortaya çıkar.
Bize çok basit gibi görünen tavuk yumurtasının kabuğunda
golf topu girintilerini andıran 15 bin kadar gözenek bulunur. Daha küçük bazı kuşların yumurtaları ise
ancak mikroskop altında görülebilen süngersi bir kabuğa sahiptir. Bu girintili-çıkıntılı yapılar
kuş yumurtasına büyük bir esneklik kazandırmakta ve darbelere karşı direncini artırmaktadır.
Yumurta tam bir paketleme harikasıdır. Gelişmekte olan civcivin gereksinim duyduğu tüm besin ve suyu sağlar. Yumurtanın sarısı
protein
yağ
vitamin ve mineraller içerirken
akı da bir su deposu işlevini görür.
Gelişmekte olan civcivin besine ve suya olduğu kadar oksijen almaya ve karbondioksitini dışarı atmaya da gereksinimi vardır. Civcivin ayrıca bir ısı kaynağına
kemiklerinin gelişmesi için kalsiyuma
suyunun korunmasına
bakterilerin bulaşmasına ve mekanik darbelere karşı bir koruma sistemine gereksinimi vardır. Tüm bu gereksinimleri yumurta kabuğu karşılar. Civciv
kabuk zarlarının iç yüzeyinde bulunan bol damarlı bir katman aracılığıyla oksijen alır ve karbondioksitini atar. Gaz alıp verme
erişkin hayvanlarda olduğu gibi akciğerlerle değil
kabuktaki küçük gözenekler yoluyla olur.
Yumurta kabukları
şaşırtıcı ölçüde sağlam olmalarına karşın
çok da incedir. Bu özellik
kuluçkadaki ana ya da babanın ısısının
yumurtanın içine kadar kolayca iletilmesini sağlar.
Gerekli Bir Kayıp
Kuluçka dönemi sırasında
yumurtadaki suyun ortalama %16'sı gözeneklerden dışarı buharlaşarak kaybolur. Biyologlar eskiden bu su kaybının
yumurta kabuğunun hava geçirebilen yapısı nedeniyle zorunlu
ama zararlı bir kayıp olduğunu düşünüyorlardı. Oysa son araştırmalar
bu su kaybının civcivin yumurtadan çıkması için gerekli olduğunu göstermiştir. Civcivin yumurtadan çıkarken gagasındaki yumurta dişini kullanarak kendisine bir delik açtığı ilk aşamada
fazla oksijene ve başını oynatacak kadar bir boşluğa gereksinimi vardır. Bu gereksinimler
yumurtadaki suyun kaybedilmesi
dolayısıyla yer açılması ve bu açılan yerde daha çok oksijen bulundurulmasıyla karşılanır.
Konunun daha da ilginç olan yönü
farklı yumurta kabuklarının su kaybetme oranlarının da
ideal olan % 15-20'lik su kaybını sağlayacak şekilde ayarlanmış olmasıdır. Örneğin
dalgıç kuşu yumurtasının su kaybetme oranı
daha kuru ortamda kuluçkaya yatırılan aynı büyüklükteki bir başka yumurtadan üç kat daha fazladır.
Yumurtadaki Dayanıklılık Tasarımı
Bir yumurta kabuğunun
gaz
su ve ısı işlemini düzenlemesi gerektiği kadar sağlam da olması gerekir. Kabuk
gelişmekte olan civcivi dış darbelere karşı koruyacak ve kuluçkaya yatan annenin ağırlığını kaldırabilecek kadar dayanıklı olmalıdır.
Nitekim kuş yumurtalarına baktığımızda
son derece dayanaklı bir biçimde tasarlandıklarını görürüz. Allah
küçük ve büyük yumurtaları birbirinden farklı şekilde yaratmıştır. Büyük kuşların yumurtaları genellikle sert ve esnek olmayan bir yapıya sahiptir. Daha küçük kuşların yumurtaları ise yumuşak ve esnektir.
Yumurta
civcivi 20 günlük kuluçka dönemi boyunca koruyacak kadar sağlam
ama dışarı çıkmasına imkan sağlayacak kadar da kırılgandır.
Pek çok kuşun yumurtası kamufle olmalarını sağlaycak renklerde yaratılmıştır. Deniz kuşunun yumurtaları ise armut biçimindedir. Bu
sarp kayalıklar için tasarlanmış ideal bir şekildir. Darbe çemberler çizenbir yörünge izler.
Tavuk yumurtalarının kabukları sert ve gevrektir ancak yuvada birbirleri üzerine yuvarlandıklarında kırılmaz. Bu tür kabuk
aslında tüm iri yumurtalarda bulunmaktadır. Bu sağlamlık
yumurtayı saldırganlardan korumaktadır. Eğer bu sert ve gevrek kabukları küçük yumurtalarda olsaydı çok çabuk kırılırlardı. Araştırmalar
küçük yumurtalardaki kabukların gevrek değil
ama dayanıklı ve esnek olduğunu göstermektedir. Olası bir darbede esneyebilmeleri onları kırılmaktan kurtarır.
Bir kabuğun gevrek ya da esnek yapıda olması
sadece civcivi korumak açısından değil
onun dünyaya geliş biçimi açısından da belirleyici rol oynar. Sert ve gevrek bir kabuktan çıkacak olan civcivin
kafasını ve bacaklarını çıkarmadan önce yumurtanın basık ucunda sadece bir-iki delik açması yeterlidir. Böylece delikleri birleştiren bir takım çatlaklar oluşur ve civciv şapka biçiminde bir kapağı kaldırmakla özgürlüğüne kavuşabilir.
ceyLin