Dr. Yaman SÖNMEZ ve Tarihçi Ahmet ALMAZ hazırladı.


Lezzeti kadar sağlığa etkisi de çok


DUT


Dut kronik ishali ve bağırsak ülserlerini giderir; özellikle kuru dutun bu etkisi vardır. İdrar söktürür. Yaprakları saf suyla kaynatılıp kullanılırsa, saç ve kılları gürleştirir. Ağız ve boğaz şişlerini giderir, bebeklerin ağızlarındaki yara ve pamukçuğa iyi gelir...


Dutun iki cinsi vardır. Bunlardan birisi tatlı ve kırmızıdır. Bu nevi, incir gibi temizleyicidir. Fakat besleyici değeri incirden daha azdır; kanı bozar; mide ve diğer durumlar için incir gibidir; ancak daha zayıftır. Şam dutu denen sarı yoncanın ekseriya bir yararı yok gibidir. Hamı kurutularak, sumak yerine kullanılır.


İÇERİĞİ


Tatlısı, sıcak, rutubetlidir ve ekşi olan Şam dutu, soğuğa meyillidir, rutubetlidir.


GÜZELLİK


Dut yaprakları, asma ve kar incir yaprakları, saf suyla kaynatılıp kullanılırsa, saç ve kılları gürleştirir.


CERAHAT VE YARALAR


Ekşi dut, kötü yaraları kurutmakta yararlıdır; suyu (öz suyu) da aynı etkiyi yapar.


BAŞ ORGANLARI


Ekşi dut kurusu, ağızdaki sulu yaralara faydalıdır ve onun pişmiş kökü, dişleri gevşetir; eğer ekşi dut yapraklarının suyu ile gargara yapılırsa, dil yaralarına iyi gelir.


YARARLARI


Onda büzücü, soğutucu etkiler vardır. Dut öz suyu, çok fazla büzücü etki gösterir. Özellikle bakır kapta kaynatılan öz suyu, maddelerin dokulara nüfuzunu engeller. Ham dutun bu etkisi daha fazladır. Şam nevi, sumak gibi kullanılır.


ŞİŞLERE


kşi dut, ağız ve boğaz şişlerini giderir ve yaprakları, bademciklere ve yeni doğan çocukların ağızlarındaki yara ve pamukçuğa (asphyxia) iyi gelir.


BESLENME


Dut, mide için zararlıdır. Özellikle kırmızı, tatlı dut daha çabuk bozulur. Eğer midede çabuk bozulmazsa, herhangi bir zararı olmaz. Onun kötü etkisi yoktur. Ama besleyici değildir veya pek az yararlıdır. Bütün dut çeşitlerinin yemekten önce ve mide salgısının yoğun olmadığı zaman yenmesi uygundur. İştiha ile yense bile, mideden çabuk atılır. Ancak bütün dutlar mideden süratle atılsa bile, bağırsaklarda yavaş hareket eder.


DIŞARI ATAN ORGANLAR


Ekşi dut, tuzlanarak kurutulursa, bağırsaklarda şiddetli kabız etki gösterir ve dizanteriye çok iyi gelir. Dutun sızıntı sıvılarında boşaltıcı etki, ağaç kabuklarında ise, hem temizleyici, hem de boşaltıcı etki vardır; boşaltıcı etkisi daha fazladır. Tatlı dutun seri şekilde mideden bağırsaklara geçmesinin sebebi, rutubetine veya tatlı sıvısına mide asidinin konması olabilir.


Hekim Erhanhanes, dut fevkalade yavaş olarak sindirim sistemini terk eder, demiştir. Ben zannediyorum ki, bu görüş ekşi dutla ilgili olabilir.


Dut, tabiaten boşaltıcı etkisi olmakla beraber, kronik ishali ve bağırsak ülserlerini giderir; özellikle kuru dutun bu etkisi vardır. Dutun bütün çeşitlerinde idrar söktürücü etki vardır. Şami nevi dut, mideden ne kadar hızlı geçerse, bağırsaklardan o kadar geç çıkar (atılır).