|
|
#1
17 January 2009, 22:00
|
|||
|
|||
Batı Müziği Ses Sistemi "Tampere Sistem"
Batı Müziği Ses Sistemi "Tampere Sistem"
Bu müzik sisteminde bir tam ses aralığı eşit iki parçaya bölünmektedir. Nedir bu tam ses? Yanyana duran iki sesin birbiri arasındaki frekans uzaklığı bize, o aralığın uzak yani tam veya yakın yani yarım aralık olduğunu gösterir. Bundan yola çıkarak seslerin gerçek frekans değerlerini vermek yerine şöyle bir örnekleme yapacağım. İlk örnek ses aralığımız DO-RE aralığı olsun. Tam seslik aralığı 100, Yarım seslik aralığı da 50 birim farklılık olarak varsayarsak; DO sesinin frekans değerini 100 RE sesinin frekans değerinide 200 olarak kabul edelim. Bu yaklaşım ile görülmektedir ki; DO-RE ses aralığı TAM aralıktır. Tampere Sistemdeki Doğal Aralıklar şu şekilde sıralanırlar. DO-RE = TAM (geniş-uzak aralık) RE-Mi = TAM (geniş-uzak aralık) Mi-FA = YARIM (dar-yakın aralık) FA-SOL = TAM (geniş-uzak aralık) SOL-LA = TAM (geniş-uzak aralık) LA-Si = TAM (geniş-uzak aralık) Si-DO = YARIM (dar-yakın aralık Bunlara ek olarak Ses Değiştiriciler diye adlandırdığımız işaretlerden bahsetmemiz gerekecek. Diyez (#) : Diyez, uyguladığımız sesi yarım ses tizleştiren (incelten) işarettir. Bemol (b) : Bemol, uyguladığımız sesi yarım ses pesleştiren (kalın) işarettir. Çift Diyez ( X ) : Sesi bir tam ses tizleştiren işarettir. Çift Bemol ( bb ) : Sesi bir tam ses pesleştiren işarettir. Naturel : Bunlardan herhangi biri ile yeri değiştirilen sesi eski haline (doğal yerine) döndüren notadır. Şimdi bütün bu gereksiz (!) bilgileri neden öğrendiğimiz konusuna geçelim. Armonide karşımıza çıkan dizilerden en bilinenleri Majör ve Minör dizilerdir. Olayı daha fazla karmaşıklaştırmadan şunları söylemeliyim. Majör Dizi : 3Tam + 1Yarım + 2Tam + 1Yarım aralıktan meydana gelen dizidir. Minör Dizi : 2Tam + 1Yarım + 3Tam + 1Yarım + 2Tam aralıktan meydana gelen dizidir. Not : Tam aralıklar ayrı ayrı hesaplanmalıdırlar. Örn : 3Tam=1T+1T+1T gibi Akor : Belirli kurallar çerçevesinde tınlatılan en az 3 sesin oluşturduğu kümeye verilen isimdir. Majör ve minör akorlar haricinde Dim, Sus vs. gibi isimlendirilen akorlarda vardır. Temel Akorlar (1-3-5) : 3 sesten meydana gelirler. İlk ses dizinin 1. sesi, ikinci ses dizinin 3. sesi, üçüncü ses ise dizinin 5. sesidir. Birinci Çevirim Akorlar (1-3-6) : İlk ses dizinin 3. sesi, ikinci ses dizinin 5. sesi, üçüncü ses dizinin 8. sesidir. Örnek : ; ; DO RE Mi FA SOL LA Si DO İkinci Çevirim Akorlar (1-4-6) : İlk ses dizinin 5. sesi, ikinci ses dizinin 8. sesi, üçüncü ses dizinin 3. sesidir. Örnek : DO RE Mi FA SOL LA Si DO RE Mi Yukarıda bahsettiğimiz Temel ve Çevirim akorlar Minör Akorlar için de aynen geçerlidir. Ben sadece örnek teşkil etmesi bakımından Majör bir dizi üzerinde çalıştım. Tampere sisteminde (batı müziği nota ve aralık sistemi) arızalar (bemol ve diyezler) belirli bir sırayla yerleşirler. Yani atıyorum bir parçanın donanımında ( donanım; parçanın ritm şifresinin önünde bulunan anahtar ve arızaların yazıldığı bölüm. yani 2 4 lük felan yazar ya onun önündeki bölüm) sol diyezi yazabilmeniz için diyez sıralamasında sol diyezin önünde yer alan tüm diyezleride yazmanız gerekir. ( diyez sırası; fa-do-sol-re-la-mi-si) Yani sol diyezi donanıma yazabilmeniz için fa ve do diyezleride yazmak zorundasınız. Yada la diyezi yazabilmeniz için fa-do-sol-re diyezleri de yazmak zorundasınız. Yani ton la diyezi donanımda istiyorsa bu söylediğimi yapmak zorundasınız. Bir tercih değil zorunluluk. Diyez sırası yukarıda yazdığım gibidir ve sabittir. Dünyanın her yerinde bu sırayla bilinir. Değiştirilemez. Bemol sırasıda diyez sırasının tam tersidir. (si-mi-la-re-sol-do-fa) Sİ MİT Çİ LE RE SON DE FA şifrelemesiyle ezberlemenizi tavsiye ederim. Bilmeniz gereken bir başka şey de şudur arkadaşlar. Var sayalım Tabiatta doğal olarak bulunan ve hiç arıza almayan bir ton olan la minör tonunda bir parça çalıyoruz. Doğal olarak donanımda arıza yok ama parça içine tutmuşlar sol diyez koymuşlar. Bu nasıl olacak şimdi? hani la minörde arıza olamazdı? Yada bu adam diyez sırasında belirtilen sırada olması gereken fa ve do diyezleri neden koymamış? Cevap; yukarıda bahsedilen diyez sırası eğer donanıma yazılacaksa uygulanır. Parça içinde geçici olarak arızalar olabilir. Bu yanlış değildir. Zaten yerleştirilen arıza ölçü bitinceye kadar geçerlidir. Diğer ölçüye geçildiğinde ses eski haline dönmüş kabul edilir, arızanın devam etmesini isterseniz yeni ölçüye yeniden arızayı yzmanız gerekir. Eğer ölçü içinde arıza bir defa kullanılıp ölçü bitmeden aynı sesi arızasız haliyle çalmanız gerekiyorsa naturel işareti yardımıyla notayı eski frekansına kavuşturabilirsiniz... 
|
Normal
