eLanuR
9 December 2008, 13:14
1. Rakam
Sayıları yazmaya yarayan sembollere rakam denir.
2. Sayı
Rakamların çokluk belirten ifadesine sayı denir.
Üç basamaklı abc sayısı a, b, c rakamlarından oluşmuştur.
Her rakam bir sayıdır. Fakat her sayı bir rakam olmayabilir.
B. SAYI KÜMELERİ
1. Sayma Sayıları
{1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına sayma sayısı denir.
2. Doğal Sayılar
[Only Registered Users Can See Links]{0, 1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına doğal sayı denir.
3. Pozitif Doğal Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] {1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına pozitif doğal sayı denir.
Pozitif doğal sayılar kümesi, sayma sayıları kümesine eşittir.
4. Tam Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] = {... , � n , ... � 3, � 2, � 1, 0, 1, 2, 3, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına tam sayı denir.
Tam sayılar kümesi; negatif tam sayılar kümesi: [Only Registered Users Can See Links] pozitif tam sayılar kümesi: [Only Registered Users Can See Links] ve sıfırı eleman kabul eden: {0} kümenin birleşim kümesidir.
Buna göre, [Only Registered Users Can See Links]
5. Rasyonal Sayılar
a ve b birer tam sayı ve b ¹ 0 olmak koşuluyla [Only Registered Users Can See Links] biçiminde yazılabilen sayılara rasyonel sayılar denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde gösterilir.
6. İrrasyonel Sayılar
Virgülden sonraki kısmı tahmin edilemeyen sayılara irrasyonel sayılar denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde yazılamayan sayılar: a, b Î [Only Registered Users Can See Links] ve b ¹ 0} biçiminde gösterilir.
Hem rasyonel hem de irrasyonel olan bir sayı yoktur.
[Only Registered Users Can See Links]
sayıları birer irrasyonel sayıdır.
7. Reel (Gerçel) Sayılar
Rasyonel sayılar kümesiyle irrasyonel sayılar kümesinin birleşimi olan kümeye reel (gerçel) sayılar kümesi denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde gösterilir.
8. Karmaşık (Kompleks) Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] kümesinin her bir elemanına karmaşık sayı denir.
C. SAYI ÇEŞİTLERİ
1. Çift Sayı
[Only Registered Users Can See Links] olmak koşuluyla 2n ifadesi ile belirtilen tam sayılara çift sayı denir.
Ç = {... , � 2n , ... , � 4, � 2, 0, 2, 4, ... , 2n , ...}
biçiminde gösterilir.
2. Tek Sayı
[Only Registered Users Can See Links] olmak koşuluyla 2n + 1 ifadesi ile belirtilen tam sayılara tek sayı denir.
T = {... , � (2n + 1), ... , �3, �1, 1, 3, ... , (2n + 1), ...} biçiminde gösterilir.
T : Tek sayı
Ç : Çift sayıyı göstersin.
[Only Registered Users Can See Links]
Bölme işlemi için yukarıdaki biçimde bir genelleme yapılamaz.
� Tek sayılar ve çift sayılar tam sayılardan oluşur.
� Hem tek hem de çift olan bir sayı yoktur.
� Sıfır (0) çift sayıdır.
3. Pozitif Sayılar, Negatif Sayılar
Sıfırdan büyük her reel (gerçel) sayıya pozitif sayı, sıfırdan küçük her reel (gerçel) sayıya negatif sayı denir.
Ü a < b < 0 < c < d olmak üzere,
� a, b birer negatif sayıdır.
� c, d birer pozitif sayıdır.
� İki pozitif sayının toplamı pozitiftir. (c + d > 0)
� İki negatif sayının toplamı negatiftir. (a + b < 0)
� Çıkarma işleminde eksilen çıkandan büyük ise sonuç (fark) pozitif, eksilen çıkandan küçük ise fark negatif olur.
m � n ifadesinde m eksilen, n çıkandır.
� Zıt işaretli iki sayıyı toplamak için; işaretine bakılmaksızın büyük sayıdan küçük sayı çıkarılır ve büyük sayının işareti sonuca verilir.
� Aynı işaretli iki sayının çarpımı (ya da bölümü) pozitiftir.
� Zıt işaretli iki sayının toplamı; negatif, pozitif veya sıfırdır.
� Zıt işaretli iki sayının çarpımı (ya da bölümü) negatiftir.
� Pozitif sayının bütün kuvvetleri pozitiftir.
� Negatif sayının tek kuvvetleri negatif, çift kuvvetleri pozitiftir.
4. Asal Sayı
Kendisinden ve 1 den başka pozitif tam sayılara tam bölünmeyen 1 den büyük doğal sayılara asal sayı denir.
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 sayıları birer asal sayıdır.
� En küçük asal sayı 2 dir. 2 den başka çift asal sayı yoktur.
� Asal sayıların çarpımı asal değildir.
5. Aralarında Asal
Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan tam sayılara aralarında asal sayılar denir.
a ile b aralarında asal ise, [Only Registered Users Can See Links] oranı en sade biçimdedir.
D. ARDIŞIK SAYILAR
Belirli bir kurala göre art arda gelen sayı dizilerine ardışık sayılar denir.
Ü n bir tam sayı olmak üzere,
� Ardışık dört tam sayı sırasıyla;
n, n + 1, n + 2, n + 3 tür.
� Ardışık dört çift sayı sırasıyla;
2n, 2n + 2, 2n + 4, 2n + 6 dır.
� Ardışık dört tek sayı sırasıyla;
2n + 1, 2n + 3, 2n + 5, 2n + 7 dir.
� Üçün katı olan ardışık dört tam sayı sırasıyla;
3n, 3n + 3, 3n + 6, 3n + 9 dur.
Ardışık Sayıların Toplamı
n bir sayma sayısı olmak üzere,
� Ardışık sayma sayılarının toplamı
[Only Registered Users Can See Links]
� Ardışık çift doğal sayıların toplamı
2 + 4 + 6 + ... + (2n) = n(n + 1)
� Ardışık tek doğal sayıların toplamı
1 + 3 + 5 + ... + (2n � 1) = n2
� Artış miktarı eşit olan ardışık tam sayıların toplamı
r : İlk terim
n : Son terim
x : Artış miktarı olmak üzere,
[Only Registered Users Can See Links]
Sayıları yazmaya yarayan sembollere rakam denir.
2. Sayı
Rakamların çokluk belirten ifadesine sayı denir.
Üç basamaklı abc sayısı a, b, c rakamlarından oluşmuştur.
Her rakam bir sayıdır. Fakat her sayı bir rakam olmayabilir.
B. SAYI KÜMELERİ
1. Sayma Sayıları
{1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına sayma sayısı denir.
2. Doğal Sayılar
[Only Registered Users Can See Links]{0, 1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına doğal sayı denir.
3. Pozitif Doğal Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] {1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına pozitif doğal sayı denir.
Pozitif doğal sayılar kümesi, sayma sayıları kümesine eşittir.
4. Tam Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] = {... , � n , ... � 3, � 2, � 1, 0, 1, 2, 3, ... , n , ...} kümesinin her bir elemanına tam sayı denir.
Tam sayılar kümesi; negatif tam sayılar kümesi: [Only Registered Users Can See Links] pozitif tam sayılar kümesi: [Only Registered Users Can See Links] ve sıfırı eleman kabul eden: {0} kümenin birleşim kümesidir.
Buna göre, [Only Registered Users Can See Links]
5. Rasyonal Sayılar
a ve b birer tam sayı ve b ¹ 0 olmak koşuluyla [Only Registered Users Can See Links] biçiminde yazılabilen sayılara rasyonel sayılar denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde gösterilir.
6. İrrasyonel Sayılar
Virgülden sonraki kısmı tahmin edilemeyen sayılara irrasyonel sayılar denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde yazılamayan sayılar: a, b Î [Only Registered Users Can See Links] ve b ¹ 0} biçiminde gösterilir.
Hem rasyonel hem de irrasyonel olan bir sayı yoktur.
[Only Registered Users Can See Links]
sayıları birer irrasyonel sayıdır.
7. Reel (Gerçel) Sayılar
Rasyonel sayılar kümesiyle irrasyonel sayılar kümesinin birleşimi olan kümeye reel (gerçel) sayılar kümesi denir.
[Only Registered Users Can See Links] biçiminde gösterilir.
8. Karmaşık (Kompleks) Sayılar
[Only Registered Users Can See Links] kümesinin her bir elemanına karmaşık sayı denir.
C. SAYI ÇEŞİTLERİ
1. Çift Sayı
[Only Registered Users Can See Links] olmak koşuluyla 2n ifadesi ile belirtilen tam sayılara çift sayı denir.
Ç = {... , � 2n , ... , � 4, � 2, 0, 2, 4, ... , 2n , ...}
biçiminde gösterilir.
2. Tek Sayı
[Only Registered Users Can See Links] olmak koşuluyla 2n + 1 ifadesi ile belirtilen tam sayılara tek sayı denir.
T = {... , � (2n + 1), ... , �3, �1, 1, 3, ... , (2n + 1), ...} biçiminde gösterilir.
T : Tek sayı
Ç : Çift sayıyı göstersin.
[Only Registered Users Can See Links]
Bölme işlemi için yukarıdaki biçimde bir genelleme yapılamaz.
� Tek sayılar ve çift sayılar tam sayılardan oluşur.
� Hem tek hem de çift olan bir sayı yoktur.
� Sıfır (0) çift sayıdır.
3. Pozitif Sayılar, Negatif Sayılar
Sıfırdan büyük her reel (gerçel) sayıya pozitif sayı, sıfırdan küçük her reel (gerçel) sayıya negatif sayı denir.
Ü a < b < 0 < c < d olmak üzere,
� a, b birer negatif sayıdır.
� c, d birer pozitif sayıdır.
� İki pozitif sayının toplamı pozitiftir. (c + d > 0)
� İki negatif sayının toplamı negatiftir. (a + b < 0)
� Çıkarma işleminde eksilen çıkandan büyük ise sonuç (fark) pozitif, eksilen çıkandan küçük ise fark negatif olur.
m � n ifadesinde m eksilen, n çıkandır.
� Zıt işaretli iki sayıyı toplamak için; işaretine bakılmaksızın büyük sayıdan küçük sayı çıkarılır ve büyük sayının işareti sonuca verilir.
� Aynı işaretli iki sayının çarpımı (ya da bölümü) pozitiftir.
� Zıt işaretli iki sayının toplamı; negatif, pozitif veya sıfırdır.
� Zıt işaretli iki sayının çarpımı (ya da bölümü) negatiftir.
� Pozitif sayının bütün kuvvetleri pozitiftir.
� Negatif sayının tek kuvvetleri negatif, çift kuvvetleri pozitiftir.
4. Asal Sayı
Kendisinden ve 1 den başka pozitif tam sayılara tam bölünmeyen 1 den büyük doğal sayılara asal sayı denir.
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 sayıları birer asal sayıdır.
� En küçük asal sayı 2 dir. 2 den başka çift asal sayı yoktur.
� Asal sayıların çarpımı asal değildir.
5. Aralarında Asal
Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan tam sayılara aralarında asal sayılar denir.
a ile b aralarında asal ise, [Only Registered Users Can See Links] oranı en sade biçimdedir.
D. ARDIŞIK SAYILAR
Belirli bir kurala göre art arda gelen sayı dizilerine ardışık sayılar denir.
Ü n bir tam sayı olmak üzere,
� Ardışık dört tam sayı sırasıyla;
n, n + 1, n + 2, n + 3 tür.
� Ardışık dört çift sayı sırasıyla;
2n, 2n + 2, 2n + 4, 2n + 6 dır.
� Ardışık dört tek sayı sırasıyla;
2n + 1, 2n + 3, 2n + 5, 2n + 7 dir.
� Üçün katı olan ardışık dört tam sayı sırasıyla;
3n, 3n + 3, 3n + 6, 3n + 9 dur.
Ardışık Sayıların Toplamı
n bir sayma sayısı olmak üzere,
� Ardışık sayma sayılarının toplamı
[Only Registered Users Can See Links]
� Ardışık çift doğal sayıların toplamı
2 + 4 + 6 + ... + (2n) = n(n + 1)
� Ardışık tek doğal sayıların toplamı
1 + 3 + 5 + ... + (2n � 1) = n2
� Artış miktarı eşit olan ardışık tam sayıların toplamı
r : İlk terim
n : Son terim
x : Artış miktarı olmak üzere,
[Only Registered Users Can See Links]