eLanuR
12 December 2008, 14:58
Geçmişte coğrafya farklı kimselere farklı zamanlarda farklı şeyler ifade etmişti şimdi de farklı şeyler ifade etmektedir[Only Registered Users Can See Links] Bazılarında uzak yerler ile ilgili imajlar uyandırıp, hiç kimsenin gitmediği yerlere giden cesur kaşifleri hatırlatırken; diğer bazıları içinde coğrafyacı, dünyanın en uzun nehirleri, en yüksek dağları, en büyük şehirleri hakkında ansiklopedik bilgidir[Only Registered Users Can See Links]
Coğrafya en eski inceleme alanlarından birisidir[Only Registered Users Can See Links] İlk coğrafyacı da, diğer tarafta ne olduğunu görmek için bir ağaca tırmanan veya bir akarsuyu geçen insandı[Only Registered Users Can See Links] Belki de o kişi hala coğrafyacıların sordukları o soruları kendi kendine sormuştur; orası neresi ve orada ne var? Coğrafya da temelde insanın kendi yapısında bulunan, kendilerininkinden başka ülkeler, yerler hakkındaki eski ve gidilemez merakın ürünüdür[Only Registered Users Can See Links]
Coğrafyanın ortaya çıkması insanoğlunun kendi çevresi ve başka yerleri tanıma merakının sonucunda olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bu kişisel merakın coğrafya olarak nitelenebilecek çalışmalar haline gelmesi M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]üzyılda olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bundan önceki çalışmalar dünyanın tanınması, ölçülmesi, tasvirleriyle ilgili genel çalışmalardı[Only Registered Users Can See Links] İlk Yunan yazımlarında bu çalışmalar üç grup halinde görülmektedir:
· Topografik Gelenek-yeryüzünün ve üzerinde yaşayan insanların tasviri[Only Registered Users Can See Links]
· Matematik ve Astronomik Gelenek-yeryüzünün çeşitli kısımlarının ölçümü[Only Registered Users Can See Links]
· Teolojik Gelenek-insanın yeryüzünde varoluş nedeni hakkındaki soruların yanıtlarının bulunmayısa çalışılması[Only Registered Users Can See Links]
Topografik yazımların tümü Herodot’un (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) Tarihler adlı yapıtında birikmişti[Only Registered Users Can See Links] Değişik yerler ve insanlar hakkındaki merak coğrafi bilgilerin artmasını sağlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Topografik çalışmaların yanında yeryüzünün ölçülmesi ve astronomi de gelişmeye başlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Tales güneş sistemini incelemiş çeşitli ölçümler yapmıştır[Only Registered Users Can See Links] Pisagor dünyanın bir ateş etrafında başka gök cisimleriyle birlikte dönmekte olduğunu ileri sürmüş ve gök cisimlerinin yuvarlak olma olasılıklarının daha fazla olacağı üzerinde durmuştu[Only Registered Users Can See Links] Dünyanın yuvarlaklığı Plato (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) tarafından derinlemesine incelenerek ortaya konulmuştur[Only Registered Users Can See Links] Topografik ve astronomik hesaplar teolojik gelenekle sıkı sıkıya bağlantılıydı[Only Registered Users Can See Links] Dünyanın büyük güç tarafından bir yaratılış amacı ve bir düzeni olduğu; çevrenin insan üzerinde bir etkiye sahip olduğu ve insanın da çevreyi değiştirdiği inancı vardı[Only Registered Users Can See Links]
Helenistik Çağın sonuna doğru, Roma İmparatorluğu’nun güçlenmesiyle coğrafi bilgiler de artmayısa başlamıştı[Only Registered Users Can See Links] Yunanlı Strabo’nun (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) dünyanın tasvirlerini içeren 17 ciltlik çalışması Geographia’nın çıkmasıyla coğrafya “kendi yaşayan ifadesi”ni bulmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bundan sonra Plinius’un (M[Only Registered Users Can See Links]) Doğal Tarih adlı çalışması önemli bir çalışmadır[Only Registered Users Can See Links] Burada yerküre bir astronomik konum içinde ele alınarak “dünyanın ve elemanlarının bir dökümü” yapılmıştır[Only Registered Users Can See Links] Batlamyus (M[Only Registered Users Can See Links]), Strabo ve Plinius’un çalışmalarına zıt çalışmalar yapmıştır[Only Registered Users Can See Links] Çalışmasında belirli yerlerin çeşitli özelliklerinin hesaplanmasıyla ilgili matematik ölçümler (enlem, boylam vb[Only Registered Users Can See Links]) ağır basmaktadır[Only Registered Users Can See Links] Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden, Avrupa’da aydınlanma çağı olan 15[Only Registered Users Can See Links];da Rönesans çağına kadar uzun bir dönem boyunca batıda çok az coğrafi bilgi birikimi olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bu yüzden de Batlamyus’un coğrafyayla ilgili kitabı 1406’da Latince olarak tekrar ortaya çıktığında bile hala coğrafi bilginin en yetkili tek kaynağı olarak kabul ediliyordu[Only Registered Users Can See Links] Strabo ve Batlamyus’un coğrafyaları sayesinde klasik dönemin coğrafyası ortaçağda da hayatta kalabilmeyi başarmıştır[Only Registered Users Can See Links]
476’da Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle Avrupa’da “karanlık çağ”a girmiş, coğrafyası da bundan etkilenmiştir[Only Registered Users Can See Links] Birçok çalışma yok olmuş ve de tahrip edilmiştir[Only Registered Users Can See Links] Doğu Asya’da ise askeri fetih amaçlı coğrafi bilgiler artmıştı[Only Registered Users Can See Links] Avrupa karanlık çağı yaşarken Çin’de geniş bir coğrafi literatür birikmişti[Only Registered Users Can See Links] Haritacılık da büyük ilerleme göstermiştir[Only Registered Users Can See Links]
İslam dininin yayılmasıyla coğrafya biliminde bir başka büyük gelenek ortaya çıkmıştı[Only Registered Users Can See Links] Yunan ve Roma eserleri Arapça’ya tercüme edilmiştir[Only Registered Users Can See Links] Yapılan fetihler, doğuyla ticari ilişkiler nedeniyle Çin’den gelen kültürel ve bilimsel etkiler coğrafi bilgilerin artmasını sağlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Mekke’ye yapılacak hac ziyaretleri için çeşitli bilgilerin sağlanması gerekli olmuştu[Only Registered Users Can See Links] Bu sebeple sayısız rehber hazırlanmıştır[Only Registered Users Can See Links] İslam coğrafyacılarının ilk çalışmaları öncekilerden yapılan alıntılardan oluşuyordu[Only Registered Users Can See Links] El Mukaddisi’nin (M[Only Registered Users Can See Links]) çalışmalarıyla yeni bir bakış açısı gelmiştir[Only Registered Users Can See Links] Yazdıkları tamamen kendi deneyimlerine dayanıyordu[Only Registered Users Can See Links] El İdrisi (1099-1180) Avrupa hakkında bilgi toplamış, dünyanın diğer kesimleriyle birlikte bir harita hazırlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Arap gezginleri arasında en tanınanı İbni Batuta’dır (1304-1368)[Only Registered Users Can See Links] Hindistan, Anadolu, Batı Afrika ile ilgili tasvirleri hem çok ayrıntılı hem de çok önemlidir[Only Registered Users Can See Links] İslam coğrafyacıları dünya hakkında topografik hesaplar ve kartografik tasvirler kadar, astronomik çalışmalar da yapmışlardır[Only Registered Users Can See Links]
Coğrafya en eski inceleme alanlarından birisidir[Only Registered Users Can See Links] İlk coğrafyacı da, diğer tarafta ne olduğunu görmek için bir ağaca tırmanan veya bir akarsuyu geçen insandı[Only Registered Users Can See Links] Belki de o kişi hala coğrafyacıların sordukları o soruları kendi kendine sormuştur; orası neresi ve orada ne var? Coğrafya da temelde insanın kendi yapısında bulunan, kendilerininkinden başka ülkeler, yerler hakkındaki eski ve gidilemez merakın ürünüdür[Only Registered Users Can See Links]
Coğrafyanın ortaya çıkması insanoğlunun kendi çevresi ve başka yerleri tanıma merakının sonucunda olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bu kişisel merakın coğrafya olarak nitelenebilecek çalışmalar haline gelmesi M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]üzyılda olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bundan önceki çalışmalar dünyanın tanınması, ölçülmesi, tasvirleriyle ilgili genel çalışmalardı[Only Registered Users Can See Links] İlk Yunan yazımlarında bu çalışmalar üç grup halinde görülmektedir:
· Topografik Gelenek-yeryüzünün ve üzerinde yaşayan insanların tasviri[Only Registered Users Can See Links]
· Matematik ve Astronomik Gelenek-yeryüzünün çeşitli kısımlarının ölçümü[Only Registered Users Can See Links]
· Teolojik Gelenek-insanın yeryüzünde varoluş nedeni hakkındaki soruların yanıtlarının bulunmayısa çalışılması[Only Registered Users Can See Links]
Topografik yazımların tümü Herodot’un (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) Tarihler adlı yapıtında birikmişti[Only Registered Users Can See Links] Değişik yerler ve insanlar hakkındaki merak coğrafi bilgilerin artmasını sağlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Topografik çalışmaların yanında yeryüzünün ölçülmesi ve astronomi de gelişmeye başlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Tales güneş sistemini incelemiş çeşitli ölçümler yapmıştır[Only Registered Users Can See Links] Pisagor dünyanın bir ateş etrafında başka gök cisimleriyle birlikte dönmekte olduğunu ileri sürmüş ve gök cisimlerinin yuvarlak olma olasılıklarının daha fazla olacağı üzerinde durmuştu[Only Registered Users Can See Links] Dünyanın yuvarlaklığı Plato (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) tarafından derinlemesine incelenerek ortaya konulmuştur[Only Registered Users Can See Links] Topografik ve astronomik hesaplar teolojik gelenekle sıkı sıkıya bağlantılıydı[Only Registered Users Can See Links] Dünyanın büyük güç tarafından bir yaratılış amacı ve bir düzeni olduğu; çevrenin insan üzerinde bir etkiye sahip olduğu ve insanın da çevreyi değiştirdiği inancı vardı[Only Registered Users Can See Links]
Helenistik Çağın sonuna doğru, Roma İmparatorluğu’nun güçlenmesiyle coğrafi bilgiler de artmayısa başlamıştı[Only Registered Users Can See Links] Yunanlı Strabo’nun (yaklaşık M[Only Registered Users Can See Links]Ö[Only Registered Users Can See Links]) dünyanın tasvirlerini içeren 17 ciltlik çalışması Geographia’nın çıkmasıyla coğrafya “kendi yaşayan ifadesi”ni bulmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bundan sonra Plinius’un (M[Only Registered Users Can See Links]) Doğal Tarih adlı çalışması önemli bir çalışmadır[Only Registered Users Can See Links] Burada yerküre bir astronomik konum içinde ele alınarak “dünyanın ve elemanlarının bir dökümü” yapılmıştır[Only Registered Users Can See Links] Batlamyus (M[Only Registered Users Can See Links]), Strabo ve Plinius’un çalışmalarına zıt çalışmalar yapmıştır[Only Registered Users Can See Links] Çalışmasında belirli yerlerin çeşitli özelliklerinin hesaplanmasıyla ilgili matematik ölçümler (enlem, boylam vb[Only Registered Users Can See Links]) ağır basmaktadır[Only Registered Users Can See Links] Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden, Avrupa’da aydınlanma çağı olan 15[Only Registered Users Can See Links];da Rönesans çağına kadar uzun bir dönem boyunca batıda çok az coğrafi bilgi birikimi olmuştur[Only Registered Users Can See Links] Bu yüzden de Batlamyus’un coğrafyayla ilgili kitabı 1406’da Latince olarak tekrar ortaya çıktığında bile hala coğrafi bilginin en yetkili tek kaynağı olarak kabul ediliyordu[Only Registered Users Can See Links] Strabo ve Batlamyus’un coğrafyaları sayesinde klasik dönemin coğrafyası ortaçağda da hayatta kalabilmeyi başarmıştır[Only Registered Users Can See Links]
476’da Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle Avrupa’da “karanlık çağ”a girmiş, coğrafyası da bundan etkilenmiştir[Only Registered Users Can See Links] Birçok çalışma yok olmuş ve de tahrip edilmiştir[Only Registered Users Can See Links] Doğu Asya’da ise askeri fetih amaçlı coğrafi bilgiler artmıştı[Only Registered Users Can See Links] Avrupa karanlık çağı yaşarken Çin’de geniş bir coğrafi literatür birikmişti[Only Registered Users Can See Links] Haritacılık da büyük ilerleme göstermiştir[Only Registered Users Can See Links]
İslam dininin yayılmasıyla coğrafya biliminde bir başka büyük gelenek ortaya çıkmıştı[Only Registered Users Can See Links] Yunan ve Roma eserleri Arapça’ya tercüme edilmiştir[Only Registered Users Can See Links] Yapılan fetihler, doğuyla ticari ilişkiler nedeniyle Çin’den gelen kültürel ve bilimsel etkiler coğrafi bilgilerin artmasını sağlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Mekke’ye yapılacak hac ziyaretleri için çeşitli bilgilerin sağlanması gerekli olmuştu[Only Registered Users Can See Links] Bu sebeple sayısız rehber hazırlanmıştır[Only Registered Users Can See Links] İslam coğrafyacılarının ilk çalışmaları öncekilerden yapılan alıntılardan oluşuyordu[Only Registered Users Can See Links] El Mukaddisi’nin (M[Only Registered Users Can See Links]) çalışmalarıyla yeni bir bakış açısı gelmiştir[Only Registered Users Can See Links] Yazdıkları tamamen kendi deneyimlerine dayanıyordu[Only Registered Users Can See Links] El İdrisi (1099-1180) Avrupa hakkında bilgi toplamış, dünyanın diğer kesimleriyle birlikte bir harita hazırlamıştır[Only Registered Users Can See Links] Arap gezginleri arasında en tanınanı İbni Batuta’dır (1304-1368)[Only Registered Users Can See Links] Hindistan, Anadolu, Batı Afrika ile ilgili tasvirleri hem çok ayrıntılı hem de çok önemlidir[Only Registered Users Can See Links] İslam coğrafyacıları dünya hakkında topografik hesaplar ve kartografik tasvirler kadar, astronomik çalışmalar da yapmışlardır[Only Registered Users Can See Links]