eLanuR
12 December 2008, 16:32
Bitkilerde ve hayvanlarda her tür kendine özgü sabit sayida kromozom içerir. Kromozomlarin sayisi mitoz bölünmedeki düzenli ve kesin olaylarla sabit tutulur. Bir çok hayvan ve bitkide kromozom sayisi esittir. Fakat kromozomlardaki kalitim faktörleri farklidir.
Ilk defa 1840 yilinda botanikci HOFMEISTER tarafindan Tradescantia bitkisinin polen hücrelerinde görülmüs ve 1888 yilinda WALDEYER tarafindan da kromozom adi verilmistir.
Hiçbir zaman yeniden yapilmazlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ya eskiden var olan kromozomlarin bölünmesinden ya da tamamlama sentezleri ile yapilirlar. Yasamin sürekliligi kromozomlarin devamliligina dayanir. Her canlida kromozomlarin sekli farkli olmasina karsin ayni türde ayni kromozomlarin sekilleri birbirine benzerdir.
Örnegin; 3. kromozom bir türde ayni sekle sahip olmasina karsilikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yine ayni türde 3. ile 8. kromozomlarin sekilleri birbirinden farklidir. Sayilari türden türe fakli olur. Sayisi ile organizasyonu arasinda herhangi bir baglanti yoktur. Küçük bir kromozom daha fazla gen tasiyabilir. Örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Ascaris megalocephala univelans'de 2n = 2 (bilinen en az sayida kromozom tasiyan canli)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Drosophila melanogaster'de2n = 8http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif insanda 2n = 46http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif keçide 2n = 60http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bir tür istakozda 2n = 200http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Ophyoglossum vulgatum (bir çesit egrelti otu)' 2n = 500 (canlilar arasinda bilinen en fazla kromozom sayili bitki) kromozom vardir. Normal vücut hücreleri anadan ve babadan gelen birer kromozom takimina sahiptir. Ana ve babadan gelen es kromozomlarin sekilleri ve büyüklükleri (esey kromozomlari hariç) birbirne esittir. Bu çift kromozom takimi bütün vücut hücrelerinde bulunur. Böyle hücrelere somatik hücreler adi verilir. Kromozom sayisi bakimindanda diploittir denir ve 2n ile gösterilir. Fakat esey hücrelerindehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ergin gametlerde ve bazi ilkel canlilarin bütün hayat devrelerinde (yalniz zigot halinde diploid) kromozomlar eslerinden yoksundur. Partenogenetik çogalan bazi hayvanlardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif erkek arilardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif vücut hücrelerinin kromozom sayisi disilerinin somatik hücrelerindekinin yarisi kadardir. Ya erkek ya da disi esey kromozomunu bulunduranlara germinatif hücreler denir. Esi olmayan kromozomlara da haploid denir ve "n" simgesiyle gösterilir. Kromozom sayisi sabit olmakla birlikte bazi özellesmis hücrelerdehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif böceklerinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif özellikle bazi sineklerin tükrük bezlerinde bu sayi 2n'nin katlari seklinde bir artis gösterir. Burada kromozomlar çekirdek zari parçalanmaksizin çogalirlar. Buna endomitozis ve kromozom durumuna da poliploidi denir. Çekirdek büyüklügü kromozomlarin miktarina bagli oldugundanhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif poliploidide çekirdek hacminde büyüme görülür.
Normal bir hücrede kromozomlar gözükmez. Profazin baslangicindan baslayarak gittikçe yay seklinde kivrilan ve kalinlasan ince kromatin agi seklindedir. Sonunda türlere özgü seklini alincaya kadar kivrilma devam eder. Dinoflagellata'da kromozomlar her zaman gözükür. Çünkü bunlarda çekirdek zari yoktur ve DNA bazik proteinlere bagli degildir. Bu tip hücrelere mezokaryotik hücreler denir. Bir kromozomu kaba taslak distan incelersek su kisimlar görülür. Aralarinda genel olarak açi bulunan iki koldan olusur. Kollar primer bogumla birbirinden ayrilmistirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif buna sentromer (=kinetokor) denir. Iki kolu birbirine esit olan kromozomlara metasentrikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif esit olmayanlara ise supmetasentrik denir. Bir kollu gibi görünenlere akrosentrik (bunlarin sentromerleri kromozomun ucundadir) kromozom denir. Bazi hayvan gruplari bu üç tipten yalniz birine sahiptir. Örnegin amfibiler yalniz metasentrik kromozomlara sahiptir.
http://www.biyolojidersi.info/kromozom.gif
Kromozomlar üzerinde primer (birincil) bogumlardan baskahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sekonder (ikincil) bogumlarda bulunabilir. Bazen (genellikle) kromozomun uç kisminda uydu (stallit) denilen yuvarlak ya da uzunca bir yapi bulunur. Uyduhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kromozoma ince bir kromatin ipligiyle baglidir. Bu tip kromozomlara SAT kromozomlar denir. Sentromerler kromozomun ig ipligine takilmasini saglar. Sentromeri olmayan bir kromozom bölünmeye katilamaz. ve tasfiye olur. Bu bogulma yerlerinde bulunan genlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif rRNA'lari ve dolayisiyla çekirdekcikleri organize ederler. Bu genler çok defa yüzlerce kopya halinde bulunur ve buna gen amplifikasyonu ya da redunanz denir. Kromozomlarin uçlarina da telomer denir.
Ilk defa 1840 yilinda botanikci HOFMEISTER tarafindan Tradescantia bitkisinin polen hücrelerinde görülmüs ve 1888 yilinda WALDEYER tarafindan da kromozom adi verilmistir.
Hiçbir zaman yeniden yapilmazlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ya eskiden var olan kromozomlarin bölünmesinden ya da tamamlama sentezleri ile yapilirlar. Yasamin sürekliligi kromozomlarin devamliligina dayanir. Her canlida kromozomlarin sekli farkli olmasina karsin ayni türde ayni kromozomlarin sekilleri birbirine benzerdir.
Örnegin; 3. kromozom bir türde ayni sekle sahip olmasina karsilikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yine ayni türde 3. ile 8. kromozomlarin sekilleri birbirinden farklidir. Sayilari türden türe fakli olur. Sayisi ile organizasyonu arasinda herhangi bir baglanti yoktur. Küçük bir kromozom daha fazla gen tasiyabilir. Örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Ascaris megalocephala univelans'de 2n = 2 (bilinen en az sayida kromozom tasiyan canli)http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Drosophila melanogaster'de2n = 8http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif insanda 2n = 46http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif keçide 2n = 60http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bir tür istakozda 2n = 200http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Ophyoglossum vulgatum (bir çesit egrelti otu)' 2n = 500 (canlilar arasinda bilinen en fazla kromozom sayili bitki) kromozom vardir. Normal vücut hücreleri anadan ve babadan gelen birer kromozom takimina sahiptir. Ana ve babadan gelen es kromozomlarin sekilleri ve büyüklükleri (esey kromozomlari hariç) birbirne esittir. Bu çift kromozom takimi bütün vücut hücrelerinde bulunur. Böyle hücrelere somatik hücreler adi verilir. Kromozom sayisi bakimindanda diploittir denir ve 2n ile gösterilir. Fakat esey hücrelerindehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ergin gametlerde ve bazi ilkel canlilarin bütün hayat devrelerinde (yalniz zigot halinde diploid) kromozomlar eslerinden yoksundur. Partenogenetik çogalan bazi hayvanlardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif erkek arilardahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif vücut hücrelerinin kromozom sayisi disilerinin somatik hücrelerindekinin yarisi kadardir. Ya erkek ya da disi esey kromozomunu bulunduranlara germinatif hücreler denir. Esi olmayan kromozomlara da haploid denir ve "n" simgesiyle gösterilir. Kromozom sayisi sabit olmakla birlikte bazi özellesmis hücrelerdehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif örneginhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif böceklerinhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif özellikle bazi sineklerin tükrük bezlerinde bu sayi 2n'nin katlari seklinde bir artis gösterir. Burada kromozomlar çekirdek zari parçalanmaksizin çogalirlar. Buna endomitozis ve kromozom durumuna da poliploidi denir. Çekirdek büyüklügü kromozomlarin miktarina bagli oldugundanhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif poliploidide çekirdek hacminde büyüme görülür.
Normal bir hücrede kromozomlar gözükmez. Profazin baslangicindan baslayarak gittikçe yay seklinde kivrilan ve kalinlasan ince kromatin agi seklindedir. Sonunda türlere özgü seklini alincaya kadar kivrilma devam eder. Dinoflagellata'da kromozomlar her zaman gözükür. Çünkü bunlarda çekirdek zari yoktur ve DNA bazik proteinlere bagli degildir. Bu tip hücrelere mezokaryotik hücreler denir. Bir kromozomu kaba taslak distan incelersek su kisimlar görülür. Aralarinda genel olarak açi bulunan iki koldan olusur. Kollar primer bogumla birbirinden ayrilmistirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif buna sentromer (=kinetokor) denir. Iki kolu birbirine esit olan kromozomlara metasentrikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif esit olmayanlara ise supmetasentrik denir. Bir kollu gibi görünenlere akrosentrik (bunlarin sentromerleri kromozomun ucundadir) kromozom denir. Bazi hayvan gruplari bu üç tipten yalniz birine sahiptir. Örnegin amfibiler yalniz metasentrik kromozomlara sahiptir.
http://www.biyolojidersi.info/kromozom.gif
Kromozomlar üzerinde primer (birincil) bogumlardan baskahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sekonder (ikincil) bogumlarda bulunabilir. Bazen (genellikle) kromozomun uç kisminda uydu (stallit) denilen yuvarlak ya da uzunca bir yapi bulunur. Uyduhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kromozoma ince bir kromatin ipligiyle baglidir. Bu tip kromozomlara SAT kromozomlar denir. Sentromerler kromozomun ig ipligine takilmasini saglar. Sentromeri olmayan bir kromozom bölünmeye katilamaz. ve tasfiye olur. Bu bogulma yerlerinde bulunan genlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif rRNA'lari ve dolayisiyla çekirdekcikleri organize ederler. Bu genler çok defa yüzlerce kopya halinde bulunur ve buna gen amplifikasyonu ya da redunanz denir. Kromozomlarin uçlarina da telomer denir.