Motorlarda Yağlama ve Yağ Çeşitleri

[Yorgun Yürek]

Motorlarda Yağlama Çeşitleri:
a) Çarpmalı Yağlama: Çarpmalı yağlama ile yağlanan motorlarda piston kolu kepinde yağ kepçesi bulunur. Piston alt ölü noktaya indiğinde yağ kepçesi[Only Registered Users Can See Links] karterdeki yağa dalarak yağı blok içinde savurur. Savrulan yağ[Only Registered Users Can See Links] ana ve kol yataklarını[Only Registered Users Can See Links] silindiri ve diğer parçaları yağlar. Bazı küçük iki zamanlı motorların yağlanması bu şekilde sağlanır.

b) Pompalı ve Çarpmalı Yağlama: Pompalı ve çarpmalı yağlama[Only Registered Users Can See Links] çarpmalı yağlama gibidir. Tek farkı piston kolu kepinin yağı karterden değil de küçük bir yağ pompasının yağ doldurduğu çanaklardan alarak savurmasıdır.

c) Basınçlı Yağlama: Basınçlı yağlama sisteminde[Only Registered Users Can See Links] yağ pompası kam milinden hareket alarak çalışır.Yağ pompası[Only Registered Users Can See Links] karterden yağı emerek krank mili ana ve kol muylu yataklarına[Only Registered Users Can See Links] külbütörlere[Only Registered Users Can See Links] kam mili yataklarına[Only Registered Users Can See Links] zaman ayar dişlilerine[Only Registered Users Can See Links] belirli basınçta göndererek yağlanmalarını sağlar.

d) Tam Basınçlı Yağlama Sistemi: Tam basınçlı yağlama sistemi[Only Registered Users Can See Links] basınçlı yağlama sisteminden tek farkla aynıdır. Farkı[Only Registered Users Can See Links] piston pimi kol burcunun[Only Registered Users Can See Links] basınçlı yağ ile yağlanmasıdır. Krank milinde kol muylusunu yağlayan yağ[Only Registered Users Can See Links] piston kolunda bulunan yağ deliğinden geçerek kol burcunu da yağlar.

e) Benzine Karıştırılarak Yapılan Yağlama: İki zamanlı[Only Registered Users Can See Links] karterden süpürmeli motorların yağlanmasında kullanılır. Benzinin içinde eriyen yağ[Only Registered Users Can See Links] benzin hava karışımı ile birlikte kartere alınır. Karışımın temas ettiği parçalar üzerinde yağ yapışır kalır.Benzin sıcak ortamda buharlaşarak uzaklaşır. Krank mili[Only Registered Users Can See Links] piston kolu[Only Registered Users Can See Links] yataklar[Only Registered Users Can See Links] silindirler bu şekilde yağlanır. Bir miktar yağ da karışımla birlikte yanarak ziyan olur. Bu şekilde yapılan yağlama[Only Registered Users Can See Links] parçaların yağlanması için yeterli değildir. Bu yüzdendir ki 2 zamanlı motorlar çok uzun ömürlü değillerdir.

Motor Yağları:
Ham petrolden elde edilen yağlara madeni yağ veya makine yağı denir. Bu tür yağlar motorun çalışma şartlarına uygun değildir. Motor yağlarından istenilen özellikler[Only Registered Users Can See Links] madeni yağ içine karıştırılan katkı maddeleriyle elde edilir. Katkı maddelerinin yağa kazandırdığı özellikler şunlardır.

a) Motor yağının[Only Registered Users Can See Links] düşük sıcaklıklarda çok fazla kalınlaşmasını önleyerek soğuk havalarda motorun kolay çalışmasını sağlar.
b) Motor yağının yüksek sıcaklıklarda yağlama özelliğinin kaybolmamasını sağlar. Böylece piston[Only Registered Users Can See Links] segman[Only Registered Users Can See Links] subap gibi çok sıcak çalışan parçalar üzerinde oluşan artık maddeler (kurum[Only Registered Users Can See Links] yağlı kurum) en aza iner.İş zamanında yanma sonucu oluşan su[Only Registered Users Can See Links] kül[Only Registered Users Can See Links] karbon ve diğer kimyasal maddelerin yağın içinde asit meydana getirmesini önleyerek motor parçalarının uzun ömürlü olmasını sağlar.
c) Motor yağının köpürmesini önleyerek yağlamanın kalitesini iyileştirir.

Motor Yağının Görevleri:
a) Sürtünmeyi en aza indirir. Birbirine temas halinde çalışan parçaların arasında yağ filmi meydana getirerek[Only Registered Users Can See Links] sürtünmeden dolayı aşınmayı ve sıcaklığı en aza indirir.

b) Motor kompresyonunun düşmesini önler. Segmanların silindir yüzeyinden sıyırdığı yağ[Only Registered Users Can See Links] segman ile yuvası arasına dolarak kompresyon kaçağına karşı sıvı conta gibi görev yapar. Kompresyonun[Only Registered Users Can See Links] piston[Only Registered Users Can See Links] segman[Only Registered Users Can See Links] silindir arasından kartere kaçmasını en aza indirir.

c) Motor parçalarının soğumasına yardımcı olur. Karterdeki yağ[Only Registered Users Can See Links] motor parçalarından daha soğuktur. Yağlama sırasında parçaların üzerinden aldığı sıcaklığı kartere getirerek parçaları az da olsa soğutur.

d) Motor parçalarını temizler. Motor yağı[Only Registered Users Can See Links] yağladığı parçalar üzerinde aşınmadan dolayı meydana gelen talaşları ve yanma sonucu oluşan kurumları bünyesinde toplayarak kartere getirir. Böylece motor parçalarının devamlı temiz kalmasını sağlar.

Vizkosite ve Motor Yağları:
Vizkosite[Only Registered Users Can See Links] yağların akıcılığa karşı direncini belirten bir terimdir. Bütün motor yağları S.A.E seri numarasıyla sınıflandırılır. S.A.E rumuzu Birleşik Amerika Devletleri'nde motorlu araçlar mühendisleri birliğinin (Society of Automotive Enginers) baş harflerini ifade eder. Motor yağlarının S.A.E standardı bu birlik tarafından düzenlenmiştir.S.A.E numarası küçük olan yağlar daha ince ve akıcı olur. S.A.E numarası büyük olan yağlar daha kalın ve az akıcı olur. örnek olarak S.A.E 10 numaralı yağ[Only Registered Users Can See Links] S.A.E 30 numaralı yağdan daha ince ve akıcıdır. Motor yağları[Only Registered Users Can See Links] benzinli ve dizel motorları için ayrı özellikte imal edilir. Benzinli motorlarda; SA[Only Registered Users Can See Links] SB[Only Registered Users Can See Links] SC[Only Registered Users Can See Links] SD gibi S harfi ile başlayan yağlar kullanılır. Dizel motorlarında; CA[Only Registered Users Can See Links] CB[Only Registered Users Can See Links] CC[Only Registered Users Can See Links] CD gibi C harfi ile başlayan yağlar kullanılır. Gerek benzin[Only Registered Users Can See Links] gerek dizel motor yağları; yazlık[Only Registered Users Can See Links] kışlık ve birleşik yağlar (dört mevsim yağları) olmak üzere üç çeşittir.

a) Yazlık Yağlar: S.A.E10[Only Registered Users Can See Links] S.A.E20[Only Registered Users Can See Links] S.A.E30[Only Registered Users Can See Links] S.A.E40[Only Registered Users Can See Links] S.A.E50 numaralı yağlardır.

b) Kışlık Yağlar: S.A.E5W[Only Registered Users Can See Links] S.A.E10W[Only Registered Users Can See Links] S.A.E20 W gibi yağlardır. W harfi yağın kışlık olduğunu belirler[Only Registered Users Can See Links] İngilizce’de kış (winter) kelimesinin baş harfidir.

c) Birleşik Yağlar (Dört Mevsim Yağları): Bu tip yağlar her evsimde kullanılır. Yazın yazlık yağ kışın kışlık yağ özelliğini gösterir. Ancak hiçbir zaman ne yazlık yağın ne de kışlık yağın tam olarak yerini tutamaz. Bunlar[Only Registered Users Can See Links] S.A.E 10W - 30 [Only Registered Users Can See Links] S.A.E 20W - 40 [Only Registered Users Can See Links] S.A.E 20W – 50 gibi yağlardır. Örneğin; S.A.E 10W-3 O numaralı yağ[Only Registered Users Can See Links] kış mevsiminde S.A.E 10W numaralı yağ[Only Registered Users Can See Links] yaz mevsiminde S.A.E30 numaralı yağ yerine kullanılır.

Motor Yağının Bozulma Sebepleri: Motor yağının bozulma sebebini iki maddede açıklayalım.

a) Yağın Kimyasal Olarak Bozulması: Motor yağı[Only Registered Users Can See Links] motor çalıştığında sıcaklığı çok yükselir. Yağın içindeki mineraller[Only Registered Users Can See Links] yüksek sıcaklıklarda hava içindeki oksijenle birleşerek oksitlenir. Ayrıca iş zamanında yanma sonucu oluşan diğer kimyasal maddeler[Only Registered Users Can See Links] yağla birleşerek organik asitler meydana getirir.Oksitlenme ve asit etkisiyle motor yağı özelliğini kaybederek parçaların üzerinde aşınma[Only Registered Users Can See Links] oksitlenme ve sakızlaşma (reçine) meydana getirir. Sakızlaşma[Only Registered Users Can See Links] segmanların ve supapların yuvasında sıkışıp kalmasına sebep olur.

b) Yağın Fiziksel Olarak Bozulması: Emme zamanında silindire giren havanın içindeki tozlar[Only Registered Users Can See Links] yanma sonu meydana gelen kurumlar ve diğer arak maddeler[Only Registered Users Can See Links] parçaların aşınmasından doğan talaşlar[Only Registered Users Can See Links] kartere kaçan gazların içindeki benzin veya mazot yağın kirlenmesine ve özelliğinin bozulmasına sebep olur. Gerçi yağ filtresi[Only Registered Users Can See Links] yağın içindeki parçacıkların bir kısmım temizlese bile zaman içinde yeterli olamaz.. İşte[Only Registered Users Can See Links] yukarıda ana hatlarıyla açıklanan sebeplerden dolayı motor yağı bozulur. Bu nedenle araç katalogunda tavsiye edilen sürelerde motor yağının yenilenmesi gerekir.

Motora Uygun Yağın Seçilmesi: Her motora uygun olan yağ araç katalogunda belirtilir. Bunun dışında[Only Registered Users Can See Links] kullanacağımız yağa kendimiz karar vereceksek üç hususu göz önüne alarak seçimimizi yaparız. Bunlar:

a) Motorun Teknik Özellikleri:· Yüksek devirli ve yeni motorlarda yağ boşluğu az olduğu için S.A.E numarası düşük olan yağ kullanılır.

· Orta devirli motorlarda ve kullanılma ömrünü ortalamış motorlarda yağ boşluğu biraz fazla olacağı için S.A.E. numarası ortalarda olan yağ kullanılır.

· Düşük devirli motorlarda ve yağ boşluğu çoğalmış motorlarda S.A.E numarası biraz daha yüksek tutulur.

[Yorgun Yürek]

· Orta devirli motorlarda ve kullanılma ömrünü ortalamış motorlarda yağ boşluğu biraz fazla olacağı için S.A.E. numarası ortalarda olan yağ kullanılır.

· Düşük devirli motorlarda ve yağ boşluğu çoğalmış motorlarda S.A.E numarası biraz daha yüksek tutulur.

b) Motorun Çalışma Şartları:
Benzinli Motorlar İçin;
- SA servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] katısız yağdır. Hafif yük altında çalışan benzin ve dizel motorlarında kullanılır.

- SB servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] içinde paslanmayı önleyici kauçuk maddesi bulunur. Hafif yük altında çalışan benzin motorları için kullanılır.

- SC servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] düşük ve yüksek sıcaklıklarda çalışmaya uygun[Only Registered Users Can See Links] açınmaya[Only Registered Users Can See Links] paslanmaya karşı özellikleri olan yağdır.

- SD servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] 1968 yılı motor teknolojisine uygun olarak üretilmiştir ve benzinli motorlarda kullanılır. Ayrıca SB[Only Registered Users Can See Links] SC servis tipi yağların tavsiye edildiği her yerde kullanılır.

- SE servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] 1972 yılındaki motor teknolojisine uygun olarak üretilmiştir. Benzinli motorlarda kullanılır. Ayrıca SC ve SD servis yağlarının kullanıldığı her yerde rahatlıkla kullanılır.

- SF servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] 1980 motor teknolojisine uygun olarak hazırlanmıştır. Benzinli motorlarda kullanılır.

- SG servis tipi yağlar: 1988 motor teknolojisine uygun olarak hazırlanmıştır. Benzinli motorlarda kullanılır. Mevcut en üstün yağdır.

Dizel Motorları İçin;
- CA servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] kükürdü az ve iyi kalite mazot ile çalışan dizel motorları ile hafif hizmet yapan benzinli motorlarda kullanılır.

- CB servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] orta yükte ve bol kükürtlü ve düşük kaliteli mazot ile çalışan dizel motorlarında kullanılır. Hafif hizmet gören benzinli motorlara da konulabilir.

- CC servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] orta ve ağır yükte çalışan düşük süperşarj (blower) motorlarda veya türbo dizel motorlarında ve ağır yükte çalışan benzinli motorlarda kullanılır.

- CD servis tipi yağlar[Only Registered Users Can See Links] yüksek hız ve yüksek verimli çalışan süperşarj ve turbo dizel motor yağıdır.

c) Aracın Çalışma Ortamının Hava Sıcaklığına Göre

Yağ Numarası Hava sıcaklığı (C derece)S.A.E 5W-20 -8 ile –30 arasında
S.A.E 5W-30 -30 ile 16 arasında
S.A.E 10W -18 ile 16 arasında
S.A.E 10W-30 -18 ile 40 arasında
S.A.E 10W-40 -18 ile 40 arasında
S.A.E 20W-20 -8 ile 40 arasında
S.A.E 20W-40 -8 ile 40 arasında
S.A.E 20W-50 -8 ile 40 arasında
S.A.E 3'0 -5 ile 40 arasında

Motor Yağının Seviye Kontrolü:
- Araç düz bir zemine alınır. Motor çalışıyor ise durdurulur. Yağın kartere süzülmesi için bir süre beklenir.

- Yağ çubuğu çıkartılıp[Only Registered Users Can See Links] temiz bir bez ile silinir. Silme işlemi üstüpü gibi toz bırakıcı maddelerle yapılmaz. Yağ çubuğu tekrar yerine takılır ve çıkartılır.

- Yağ çubuğuna yapışan yağ seviyesi kontrol edilir. Yağ seviyesi[Only Registered Users Can See Links] çubuk üzerinde bulunan iki işaret arsında olmalıdır.

- Yağ seviyesi düşük ise[Only Registered Users Can See Links] daha önce motora konulan yağ ile tamamlanır[Only Registered Users Can See Links] fazla ise normal seviyeye inene kadar boşaltılır.

- Motosikletlerde ise[Only Registered Users Can See Links] Rotax motorlar (BMW F650[Only Registered Users Can See Links] APRILLA PEGASO 650 gibi) için motor yine çalıştırılıp motor ılınana kadar beklenir. Ilındıktan sonra kapatılır ve yağ seviye çubuğundan bakılır. Karteri altta olan motosikletlerde ise ki çoğunluk böyledir[Only Registered Users Can See Links] sabah hareket etmeden önce motor düzlenir ve kontrol camından yağ seviyesine bakılır.Motor Yağının Değiştirilmesi:

- Motor yağı katalogda tavsiye edilen sürede değiştirilir. (Bu süre binek arabaları için 3 ila 10 bin km arasındadır. Motosikletlerde 3 ila 5 bin km dir.)

- Motor sıcak ise biraz soğuması beklenir. Soğuk ise motor ılınana kadar çalıştırılır ve durdurulur.

- Karter boşaltma tapası sökülerek[Only Registered Users Can See Links] eski yağ temiz bir küvete alınır.Motor içindeki yağın süzülmesi için bir süre beklenir.

- Filtre değişecek ise eski filtre sökülür. Yeni filtrenin lastik contası yağlandıktan sonra yerine takılıp elle sıkılır.

- Karter tapasına yeni conta takılarak yerine elle birkaç tur vira edildikten sonra anahtarla yeterince sıkılır.

- Motora yeterince yağ konur. Motor çalıştırılır.Karter tapasından ve filtre contasından yağ sızıp sızmadığı kontrol edilir.

[Yorgun Yürek]

Yağlama Sisteminin Görevi:
Yağlama sisteminin görevi[Only Registered Users Can See Links] karterdeki yağı belirli bir basınçla motor içinde yağlanması gerekli yerlere gönderir.

Yağlama Sistemi Ana Parçaları
1. Karter: Karter[Only Registered Users Can See Links] motor yağına depoluk yapar[Only Registered Users Can See Links] yağın soğumasına yardımcı olur ve motorun alt tarafını kapatarak toz[Only Registered Users Can See Links] toprak ve benzeri yabancı maddelerin motorun içine girmesini önler.

2. Yağ Süzgeci: Karterdeki yağın içinde bulunan büyük pislikleri süzer.

3. Yağ Pompası: Yağı karterden emerek belirli basınç altında yağ filtresine ve ana yağ kanallarına basar. Motorlarda dişli tip[Only Registered Users Can See Links] paletli tip[Only Registered Users Can See Links] rotorlu tip olmak üzere üç çeşit yağ pompası bulunur.

a) Dişli Tip Yağ Pompası: Pompa içinde birbiriyle kavraşmış iki dişli bulunur. Dişlilerden birisi döndüren[Only Registered Users Can See Links] diğeri dönen dişlidir. Döndüren dişli hareketini bazı motorlarda kam milinden[Only Registered Users Can See Links] bazı motorlarda krank milinden alır. Dişliler döndüğünde giriş kanalından gelen ve diş boşluklarına dolan yağ çıkış kanalıma taşınır. Taşınan yağın miktarı dişlilerin dönme hızına ve yağ kalınlığına bağlıdır.
Motor yağı soğuk iken veya motor devri yükseldikçe dişlilerin taşıdığı yağ[Only Registered Users Can See Links] gereğinden çok fazla olur. Yağ basıncının belirli bir değerden daha fazla yükselmesini önlemek için çıkış kanalına yağ basınç ayar subabı konur. Basınç ayar subabı pompa gövdesinde veya ana yağ kanalı üzerinde olabilir. Pompa yağ çıkış basıncı[Only Registered Users Can See Links] basınç ayar subap yayının basıncını yenecek kadar yükseldiğinde subabı açarak geri dönüş yapar.

b) Paletli Tip Yağ Pompası: Paletli yağ pompasında dişli yerine paletler kullanılır. Paletler[Only Registered Users Can See Links] pompa gövdesi içinde[Only Registered Users Can See Links] eksenden kaçık olarak dönen palet başlığındaki yuvalarına takılır. Yuva içindeki palet yayları[Only Registered Users Can See Links] paletleri devamlı olarak gövde yüzeyi ile temas halinde tutar. Palet başlığı pompa miline bağlıdır. Mil döndüğünde paletler[Only Registered Users Can See Links] giriş kanalı önünde büyüyen ve çıkış kanalı önünde sıfıra kadar küçülen bir hacim meydana getirirler. Yağın taşındığı hacmin sıfıra düşmesiyle yağ ana yağ kanalına basılır.

c) Rotorlu Tip Yağ Pompası: Rotorlu tip yağ pompasında iç rotor[Only Registered Users Can See Links] rotor yuvasında pompa mili döndüğünde iç rotor ile çalışan dış rotor[Only Registered Users Can See Links] yağ giriş kanalında büyüyen ve yağ çıkış kanalında sıfıra kadar küçülen değişken bir hacim meydana getirir. Giriş kanalında büyük hacme alınan yağ[Only Registered Users Can See Links] çıkış kanalında hacmin sıfıra düşmesiyle ana yağ kanallarına basılır.

Yağ Pompası Arızaları:
Hangi tip yağ pompası olursa olsun[Only Registered Users Can See Links] çıkış kanalına taşınan yağın geri dönmesine engel olunarak basınç artışı sağlanır. Yağın taşınmasını sağlayan parçalar aşındığı zaman pompadaki yağ kaçağından dolayı gerekli basınç artışı sağlanamaz. Bu durumda pompa sökülür. Temizleme sıvısı ile yıkanır ve basınçlı hava ile kurutulur. Pompa parçaları gözle kontrol edilir. Pompa gövdesinde çatlama[Only Registered Users Can See Links]şlilerde ve pompa milinde gözle görülür deformasyon var ise pompa yenisiyle değiştirilir. Yapılan gözle kontrolde bariz bir arıza yok ise[Only Registered Users Can See Links] katalogdan boşluk değerleri ve ölçme şekilleri tespit edilerek ölçü aleti ile aşıntı kontrolüne geçilir. Ölçülen aşınma miktarı katalog değerlerinin üzerine çıkıyorsa mümkünse onarılır veya yenisi ile değiştirilir. Yağ pompalarının genel kontrolü ve boşluk değerleri aşağıda açıklanmıştır. Dişli tip yağ pompasında[Only Registered Users Can See Links]şli yanı ile gövde arasındaki boşluk sentil ile ölçülür. Boşluk miktarı 0.05 ila 0.13 mm arasında olmalıdır.

4. Basınç Ayar Subabı:

Basınç ayar subabı[Only Registered Users Can See Links] yağ pompası tarafından ana yağ kanalına basılan yağın[Only Registered Users Can See Links] basıncını istenilen değerde kalmasını sağlar. Basınç ayar subabı[Only Registered Users Can See Links] ayar vidası[Only Registered Users Can See Links] basınç yayı ve basınç subabından meydana gelir. Basınç subabı bilye veya piston şeklindedir. Sistemdeki yağ basıncı[Only Registered Users Can See Links] belirli değere ulaştığında basınç yayının kuvvetini yenerek basınç subabını itip kısa devre kanalının açılmasını sağlar. Yüksek basınçlı yağ kısa devre kanalından yağ pompa girişme geri döner veya doğrudan kartere dökülür. Yağ basıncı normale döndüğünde subap[Only Registered Users Can See Links] basınç yayının etkisiyle kısa devre kanalını kapatır.

5. Yağ Filtreleri:

Yağ filtresi[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasının bastığı yağı süzerek içindeki yabancı maddeleri temizler.Yağ pompasından gelen basınçlı yağ[Only Registered Users Can See Links] filtre elemanının dış yüzeyinden süzülerek iç tarafa geçer. Yağın içindeki yabancı maddeler gözenekli kağıt filtre üzerinde kalır. Temizlenen yağ[Only Registered Users Can See Links] ana yağ kanalından geçerek motor parçalarını yağlar.Motor yağ dolaşımı tam akışlı olan sistemde filtre üzerinde bir emniyet subabı bulunur. Emniyet subabının görevi[Only Registered Users Can See Links] filtrenin tıkanması halinde pompadan gelen yağın ana yağ kanalına geçmesini sağlar. Bu şekilde motorun yağsız kalması önlenir.

Filtre Çeşitleri:

Motorların üzerinde iki çeşit yağ filtresi bulunur. Bunlar[Only Registered Users Can See Links] tek parçalı (atom) ve elemanı değiştirilebilir tip filtredir.

a) Tek Parçalı (Atom) Yağ Filtresi: Bu tip filtreler[Only Registered Users Can See Links] bir kez kullanılır. Ömrü dolduğunda atılarak yerine yenisi takılır. Yeni filtre[Only Registered Users Can See Links] yerine takılırken lastik-conta yüzeyi yağlanır. Bundan amaç filtrenin kolayca sıkılması ve contanın hasar görmesini önlemektir. Filtrenin kullanılma süresi katalogla belirtilir. Genel olarak bu süre binek arabalarında normal şartlar altında 10 bin km dir.

b) Elemanı değiştirilebilir Yağ Filitresi: Genel olarak kapalı bir kutu içinde olur. Özellikle motosikletlerde daha sık rastlanır. Dışarıdan kapağı sökülmek suretiyle[Only Registered Users Can See Links] içerideki filitre açığa çıkarılır.

6. Motorlarda Yağ Dolaşımı:

Motorlarda yağ dolaşımı[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasının bastığı yağın[Only Registered Users Can See Links] yağ filtresinde temizlenmesi önceliğine göre iki şekilde olur. Bunlardan birisi kısa devreli diğeri ise tam akışlı yağ dolaşımıdır.

a) Kısa Devreli Yağ Dolaşımı: Kısa devreli yağ dolaşımında[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasından basılan yağ[Only Registered Users Can See Links] yağ filtresinden geçmeden motor parçalarını yağlar. Sistemde harcanamayan yağın fazlası[Only Registered Users Can See Links] yağ filtresinde temizlendikten sonra kartere akıtılır.

b) Tam Akışlı Yağ Dolaşımı: Tam akışlı yağlama dolaşımında[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasından gelen yağ[Only Registered Users Can See Links] filtrede temizlendikten sonra motor parçalarını yağlar. Filtrenin kirlenerek tıkanması halinde motorun yağsız kalmasını önlemek için[Only Registered Users Can See Links] filtre kısa devre supabı açılarak yağın doğrudan ana yağ kanalına (motora) gitmesi sağlanır.

7. Yağ Basınç Göstergeleri;

Yağ basınç göstergesinin görevi[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasının ana yağ kanalına gönderdiği yağın basıncını göstermektir. (Bazı araçlarda karterdeki yağın seviyesini gösteren yağ seviye göstergesi de bulunur.) Yağ göstergesinde basıncın düşmesi veya hiç gözükmemesi[Only Registered Users Can See Links] motor parçalarının yetersiz veya hiç yağlanamadığı anlamına gelir. Böyle bir durumda[Only Registered Users Can See Links] mutlaka ve mutlaka aracınızı durdurup[Only Registered Users Can See Links] sorunun kaynağını bulmalısınız. Aksi takdirde motorunuzu yatak sarmaktan kurtaramazsınız. Bazı durumlarda yağ muşurunuzun da arızası sebebiyle ışık yanmış olabilir. Yağpompasının çalışıp çalışmadığını en iyi şu şekilde anlayabilirsiniz. Eğer filitreniz[Only Registered Users Can See Links] değişebilir elemanlı bir filitre ise[Only Registered Users Can See Links] civatalarını gevşetip[Only Registered Users Can See Links] marş basınız. Yalnız motorunuzu çalışır çalışmaz tekrar kapayınız. Motorunuz çalıştığı anda filitre kabininden yağ basınçlı olarak akar ise[Only Registered Users Can See Links] pompanız çalışıyor demektir. Bu gibi durumda tekrar civataları sıkıp yola devam edebilirsiniz. Ancak yine de dikkatli olun ve arada kontrol edin. Eğer kapaktan yağ atmıyor ise pompanız çalışmıyor demektir ve motorunuzu çalıştırmadan bir çekici ile servise götürnüzün.
Yağ göstergeleri ışıklı[Only Registered Users Can See Links] elektrikli ve basınçlı tip olmak üzere üç çeşittir.

a) Işıklı Tip Yağ Göstergesi (Yağ Lambası): Araç gösterge panosunda yağ basıncını gösteren kırmızı renkli yağ lambası ve motor ana yağ kanalı üzerine bağlanan yağ muşüründen meydana gelir. Yağ muşürü[Only Registered Users Can See Links] yağ basıncı olmadığı zaman lambayı yakar[Only Registered Users Can See Links] yeterli yağ basıncı olduğunda lambayı söndürür.

b) Elektrikli Yağ Göstergesi: Elektrikli yağ göstergeleri[Only Registered Users Can See Links] yağ muşürü (yağ basınç tüpü) ve gösterge saatin'den meydana gelir. Manyetik yağ gösterge saati içinde iki tane bobin bulunur. Devreye paralel olarak bağlı olan bobin[Only Registered Users Can See Links] sabit ve zayıf manyetik alan meydana getirerek bir yay gibi ibreyi devamlı olarak sağa çeker. Seri bobin ise[Only Registered Users Can See Links] üzerinden geçen akıma bağlı olarak değişken manyetik alan oluşturur. Bu bobinlerin meydana getirdiği[Only Registered Users Can See Links] manyetik alanlar ibrenin hareketini sağlar.Kontak açılır açılmaz her iki bobin de manyetik alan meydana getirir. İbre[Only Registered Users Can See Links] seri bobinin meydana getirdiği kuvvetli manyetik alanın etkisinde kalarak sıfırı gösterir. Motorun çalışmasıyla yağ pompası ana yağ kanalına belirli basınçta yağ basar. Ana yağ kanalına bağlı olan yağ muşürü diyaframı[Only Registered Users Can See Links] yağın basıncı ile şişerek kayıcı kontağı devreye fazla direnç sokacak şekilde hareket ettirir. Seri bobinin devresine giren direnç[Only Registered Users Can See Links] bobin üzerinden geçen akımı azaltır. Üzerinden geçen akımın azalması seri bobinin meydana getirdiği manyetik alanın zayıflamasına yol açar. Bu durumda ibre[Only Registered Users Can See Links] paralel bobinin manyetik etkisiyle sağa doğru hareket eder.

c) Basınçlı Tip Yağ Göstergesi: Genellikle eski model araçlar üzerinde bulunur. Yağ basınç gösterge saati motor ana yağ kanalına ince bakır boruyla bağlanır. Motordan gelen yağın basıncına bağlı olarak gösterge saatindeki ibre hareket eder.

[Yorgun Yürek]

8. Yağ Radyatörü;

Bazı motorlarda[Only Registered Users Can See Links] motor yağının daha iyi soğumasını sağlamak için yağ radyatörü kullanılır. Yağın radyatörde devri[Only Registered Users Can See Links] yağ pompası tarafından yapılır. Radyatörün soğutulmasında hava veya soğutma suyu kullanılır.

Yağlama Sistemi Arızaları: Yağlama sisteminin en korkutucu arızası yağ basıncının düşmesi veya hiç olmamasıdır. Yağ lambasının yanması veya yağ göstergesinde yağ basıncının olmadığı veya aşırı düştüğü görüldüğünde motoru hemen durdurulur ve sebebi araştırılır. Yağ basıncının düşmesi; motora ince yağ konmasından[Only Registered Users Can See Links] motor yataklarının fazla aşınmasından[Only Registered Users Can See Links] yağ pompasının arızalı olmasından veya basınç ayar subabının arızalı veya ayarsız olmasından ileri gelir. Burada yağlama sistemini ilgilendiren kısım[Only Registered Users Can See Links] yağ pompası ile basınç ayar subabının arızalı olmasıdır. Basınç ayar supabının yayı ve supabı sökülür[Only Registered Users Can See Links] kontrol ve ayar edilir. Yağ pompasının çıkış basıncı ölçülür. Yağ basıncında yükselme görülmüyorsa yağ pompası sökülerek gözden geçirilir.