Yaz İshali Nedir ? Yaz İshali Hakkında..

[Yorgun Yürek]

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yıldız Pekşen[Only Registered Users Can See Links] yaz aylarında daha fazla su tüketildiğini[Only Registered Users Can See Links] bu tüketimin beklenmeyen bir sonucu olan yaz ishallerinin[Only Registered Users Can See Links] çoğunlukla mikroplu suların içilmesi veya bu sularla yıkanmış meyve ve sebzelerin yenilmesiyle ortaya çıktığını bildirdi.


İshale neden olan pek çok durum olduğunu[Only Registered Users Can See Links] nedenlerin başında mikrobik ishaller geldiğini[Only Registered Users Can See Links] yaz ishallerinin de bu gruptan olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yıldız Pekşen[Only Registered Users Can See Links] "Mikroplar dışında başta antibiyotikler olmak üzere çeşitli ilaçlar[Only Registered Users Can See Links] çeşitli mide-bağırsak hastalıkları[Only Registered Users Can See Links] bazı hormonal hastalıklar[Only Registered Users Can See Links] bağırsak veya bağırsak komşuluğunda ortaya çıkan tümöral durumlar[Only Registered Users Can See Links] aşırı ve ani ısı değişimleri de ishale neden olabilir" dedi.


Heyecanlanma[Only Registered Users Can See Links] üzüntü[Only Registered Users Can See Links] korku[Only Registered Users Can See Links] stres gibi durumların da ishale neden olabileceğine dikkat çeken Pekşen[Only Registered Users Can See Links] yaz ishaline neden olan mikropların[Only Registered Users Can See Links] bakteriler ile protozoon denilen gözle görülmeyen parazitler olduğunu ifade etti.


Prof. Dr. Pekşen[Only Registered Users Can See Links] doğadaki sıcaklık artışıyla tüm canlıların su ihtiyaçlarının da buna paralel olarak arttığını[Only Registered Users Can See Links] dolayısıyla insanların yaz aylarında daha fazla su tükettiğini[Only Registered Users Can See Links] bu tüketimin beklenmeyen bir sonucu olan yaz ishallerinin çoğunlukla mikroplu suların içilmesi veya bu sularla yıkanmış meyve ve sebzelerin yenilmesiyle ortaya çıktığını vurguladı.


Bazen insanların ishal olup bu mikropları dışkıları ile çevreye yayabileceğini[Only Registered Users Can See Links] dışkıyla bulaşmış ellerin ağza götürülmesi sonucu da ishal olabileceğini açıklayan Pekşen[Only Registered Users Can See Links] "Her zaman kullanılan suların sağlıklı olup olmadığını bilmek mümkün olmaz. Doğada[Only Registered Users Can See Links] özellikle insan ve hayvan dışkılarıyla kirlenmiş sularda yaşayan[Only Registered Users Can See Links] ishal nedeni olabilecek çeşitli mikroplar bulunmaktadır. Bunlar özellikle durgun sularda[Only Registered Users Can See Links] kanalizasyonun karıştığı sularda[Only Registered Users Can See Links] iyi ilaçlanmamış içme ve kullanma sularında[Only Registered Users Can See Links] özellikle yaz aylarında uzun süre canlı kalarak çoğalır. Bu suların içilmesi[Only Registered Users Can See Links] sıcak ortamda beklemiş gıdaların[Only Registered Users Can See Links] örneğin çiğ sebzelerle hazırlanmış salataların ve meyvelerin tüketilmesi sonucu ishal yapan mikroplar[Only Registered Users Can See Links] ağız yoluyla alınarak insanların bağırsaklarına ulaşır. Bunların bir kısmı bağırsak duvarında iltihap oluşturarak[Only Registered Users Can See Links] hem bağırsak hareketlerini artırır hem de bağırsağa su ve iltihaplı hücrelerin geçişine neden olur; bir kısmı da bağırsakta iltihap yapmadan[Only Registered Users Can See Links] salgıladıkları toksin denilen zehirli maddelerin etkisiyle su ve tuz geçişini artırmak suretiyle ishale neden olur" diye konuştu.


Su gibi tariflenen ishallerin çoğunluğunun paraziter nedenli olduğuna değinerek[Only Registered Users Can See Links] "En sık giardia denilen protozoon ishale neden olur. Bu tip ishallerin en ciddisi ve hayatı tehdit edeni ise dışkının pirinç suyu görüntüsü olarak tariflendiği[Only Registered Users Can See Links] kolera bakterisinin yaptığı ishaldir" diyen Pekşen[Only Registered Users Can See Links] iltihaplı dışkılamaya neden olan bakterilere ise tifo ve tifo benzeri hastalıklara neden olan salmonella bakterilerini örnek verebileceğini kaydetti.


Kalın bağırsakta ishale neden olan bakterilerin bir kısmının ve bazı parazitlerin dışkının iltihaplı[Only Registered Users Can See Links] sümüksü görünmesine[Only Registered Users Can See Links] aynı zamanda barsak duvarını da zedeleyerek damarların kanamasına neden oldukları için[Only Registered Users Can See Links] kanlı olmasına da neden olacağı uyarısı yapan Pekşen[Only Registered Users Can See Links] "Dışkının böyle kanlı ve iltihaplı olması dizanteri olarak adlandırılır. Nedenlerinden birisi şigella denilen bakteri[Only Registered Users Can See Links] bir diğeri amip denilen protozoondur. İshalle birlikte bulunan diğer belirtiler karın ağrısı[Only Registered Users Can See Links] karında buruntu hissi[Only Registered Users Can See Links] bazen bulantı[Only Registered Users Can See Links] iltihabi durumlarda bunlara ilaveten ateş olarak karşımıza çıkar" şeklinde konuştu.

[Yorgun Yürek]

SIVI VE TUZ KAYBINA DİKKAT
Dışkılamadan sonra tam rahatlayamamanın da bir diğer belirti olabileceğine işaret eden Pekşen[Only Registered Users Can See Links] "Örneğin kalın barsak ishallerinde ağrı ve rahatlayamama sıktır. Aşırı su ve tuz kaybına bağlı olarak kalp damar sistemine[Only Registered Users Can See Links] böbreklere[Only Registered Users Can See Links] sinir sistemine ait kalp ritm bozuklukları[Only Registered Users Can See Links] böbrek yetmezliği[Only Registered Users Can See Links] şuur bozuklukları gibi belirtiler de olabilir. Dilin kuruması[Only Registered Users Can See Links] cildin parlaklık[Only Registered Users Can See Links] nem ve yumuşaklığını kaybetmesi[Only Registered Users Can See Links] gözlerin göz çukuruna çökmesi gibi belirtiler[Only Registered Users Can See Links] su kaybının işaretleridir" açıklamasını yaptı.
İshal olunca ilk tedbir olarak kaybedilen su ve tuzu geri koymak için pratik olarak hazırlanacak şekerli[Only Registered Users Can See Links] sofra tuzlu ve karbonatlı suyun içilmesinin önemine dikkat çeken Pekşen[Only Registered Users Can See Links] şunları söyledi:
"Bir litre kaynatılmış[Only Registered Users Can See Links] soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker[Only Registered Users Can See Links] 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır[Only Registered Users Can See Links] içilebildiği kadar sık aralıklarla içilir. Ancak mikrobik ishallerin hemen hepsi 24 saatten fazla devam eder ve hemen hepsi ilaç tedavisi almadan düzelmez. Bu nedenle[Only Registered Users Can See Links] 24 saatten fazla süren ishallerde en yakın sağlık merkezine başvurularak muayene ve tetkik olunması gerekir. Çünkü farkında olmadan dışkımız yoluyla çevreye mikrop bulaştırabilir[Only Registered Users Can See Links] ayrıca ishalin tedavisiz kalarak daha ciddi sağlık problemlerine yol açmasına neden olabiliriz. Sağlık kuruluşunda[Only Registered Users Can See Links] şüphelenilen gıdaların ve suyun olup olmadığı ve ne zaman tüketildiği[Only Registered Users Can See Links] ishalin ne zaman başladığı[Only Registered Users Can See Links] karın ağrısı[Only Registered Users Can See Links] ateş[Only Registered Users Can See Links] dışkıda iltihap ve/veya kan olup olmadığı[Only Registered Users Can See Links] yakınımızda başka hasta insanların olup olmadığı sorulmalı. Muayenenin ardından dışkı tahlili ve kültürü[Only Registered Users Can See Links] kan sayımı ve gerekirse diğer kan tetkikleri istenmeli. Tüm verilere göre hekim tedaviye karar vermeli"


Yaz ishalinin tedavisiyle ilgili de bilgi veren Pekşen[Only Registered Users Can See Links] sıvı ve tuz kaybının az olduğu[Only Registered Users Can See Links] ishalin hastanın konforunu çok bozmadığı durumlarda[Only Registered Users Can See Links] hastaneye yatırılmadan genellikle sadece uygun bir diyetle hastanın ayaktan tedavi edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Pekşen[Only Registered Users Can See Links] "Aşırı su ve tuz kaybı[Only Registered Users Can See Links] ağır dizanteri halleri[Only Registered Users Can See Links] kolera şüphesi olan durumlarda hasta mutlaka hastaneye yatırılarak öncelikle kaybedilen su ve tuzun yerine konması amacıyla serum verilir[Only Registered Users Can See Links] daha sonra uygun ilaçlara başlanır. İshali olan kimselerin düzelene kadar posasız ve yağsız gıdalar alması gerekir. Yani sebze ve meyveler[Only Registered Users Can See Links] kuru yemiş[Only Registered Users Can See Links] çikolata[Only Registered Users Can See Links] kızartmalar gibi gıdalar alınmamalıdır. Yağsız makarna[Only Registered Users Can See Links] pirinç pilavı[Only Registered Users Can See Links] haşlanmış patates-patates püresi[Only Registered Users Can See Links] haşlanmış yağsız et ve tavuk[Only Registered Users Can See Links] yağsız ızgara köfte yenebilir. Ayrıca bol miktarda içecek alınmalıdır" dedi.
Uygun tedaviyle yaz ishallerinin tedavisinin oldukça yüz güldürücü olduğuna değinen Pekşen[Only Registered Users Can See Links] hemen hepsinde iyileşmenin tam olduğunu anlattı. Ancak mikroplu ortamla temas devam ediyorsa[Only Registered Users Can See Links] gerekli tedbirler alınmadıysa[Only Registered Users Can See Links] ishalin tekrarlama şansının her zaman varolduğunu belirten Pekşen[Only Registered Users Can See Links] yaz ishallerinin önlenmesiyle ilgili de şu bilgileri verdi:
"Bu ishallerin önlenmesinin en önemli yolu[Only Registered Users Can See Links] menşei bilinmeyen suların tüketilmemesi ve kişisel temizliğe dikkat edilmesi[Only Registered Users Can See Links] özellikle ellerin her yemekten önce ve sonra yıkanmasıdır. Kullanılan ve içilen suların klorlanması pek çok mikrobun yaşamasını önler. Şüpheli suların[Only Registered Users Can See Links] şüpheli olmasa bile salgın olduğu bilinen yerlerdeki suların kaynatılarak kullanılması gereklidir"