Nixie
12 August 2009, 09:18
Uranüs Güneş Sisteminin (http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_Sistemi) Güneş (http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F)'ten yakınlık sırasına göre 7. gezegenidir (http://tr.wikipedia.org/wiki/Gezegen). Çap açısından Jüpiter (http://tr.wikipedia.org/wiki/J%C3%BCpiter_(gezegen)) ve Satürn (http://tr.wikipedia.org/wiki/Sat%C3%BCrn_(gezegen))'den sonra üçüncü, kütle açısından bu iki gezegen ve Neptün (http://tr.wikipedia.org/wiki/Nept%C3%BCn_(gezegen))'ün ardından dördüncü sırada gelir. Adını Yunan mitolojisi (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yunan_mitolojisi)'ndeki gökyüzü tanrısı Uranos (http://tr.wikipedia.org/wiki/Uranos)'tan (Yunanca (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yunanca)'da Οὐρανός, Latinceleştirilmiş (http://tr.wikipedia.org/wiki/Latince) şekli ile Uranus (http://tr.wikipedia.org/wiki/Uran%C3%BCs_(tanr%C4%B1))) alır. 1781 yılında William Herschel (http://tr.wikipedia.org/wiki/William_Herschel) tarafından bulunmuştur. Buz devleri (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Buz_devleri&action=edit&redlink=1) sınıfına girmektedir.
Yörünge [
Uranüs, Güneş çevresinde bir devrini 84 yılda tamamlar. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş'e uzaklığı 18-20 Astronomi birimi (http://tr.wikipedia.org/wiki/Astronomi_birimi) (ortalama 211-421)arasında değişir.
Fiziksel özellikler [
Uranüs’ün kütlesi Yer (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yer)’inkinin 15 ktı, hacmi ise 100 katıdır.Uranüs’ün çevresinde ince, keskin hatlı ve koyu renkli 10 halkanın olduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü, yaklaşık 1 m çapında koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bunların yapısı henüz belirlenememiştir.Uranüs, kutbu güneşe bakacak şekilde tekerlek gibi döner. Böylece etrafındaki halkalar da dik olarak onunla birlikte döner.
Uranüs’de,Yer (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yer)’in ve Satürn (http://tr.wikipedia.org/wiki/Sat%C3%BCrn_(gezegen))’ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek ölçüde manyetik alan vardır. Manyetik alanın ekseni,gezegenin dönme eksenine göre 55o eğiktir ve bu diğer gezegenlere oranla oldukça yüksek bir değerdir.Bu eğiklik manyetik alanın, güneş rüzgarı karşında tirbuşan benzeri uzun bir kuyruk yapmasına neden olur. Gezegenin dönme periyodu yaklaşık olarak 17.5 saattir ve dönme ekseni olağandışıdır.Uranüs’ün eriyik halde bulunan ağır bir çekirdeği vardır. Çekirdeğin (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%87ekirde%C4%9Fin&action=edit&redlink=1) çevresinde ise su, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin oC sıcaklığında ve binlerce km kalınlığında bir manto yer alır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynayamadığı ve buranın elektriksel olarak iletken olduğu, gezegenin manyetik alanını sınırladığı düşünülmektedir.
Atmosfer [
Etkin sıcaklık 58 K
1 bar basınçtaki sıcaklık 76 K
1 bar basınçtaki yoğunluk 0.42 kg/m3
Rüzgar hızı 0 ile 200 m/s arası
Skala yüksekliği 27.7 km
Ortalama moleküler ağırlık 2.64 g/mol
Bileşim: Hidrojen (H2) % 83, Helyum (He) %15, Metan (CH4) %2, Aerosoller: Amonyum buzu; su buzu; amonyum hidrosülfit; Metan buzu
Uydular
Uranüs’ün 27 uydusu bilinmektedir. Jüpiter ve Satürn’den sonra en fazla uyduya sahip olan gezegendir. Beş büyük uydusunun (Miranda (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Miranda&action=edit&redlink=1), Umbriel (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Umbriel&action=edit&redlink=1), Ariel (uydu) (http://tr.wikipedia.org/wiki/Ariel_(uydu)), Oberon (uydu) (http://tr.wikipedia.org/wiki/Oberon_(uydu)) ve Titania (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Titania&action=edit&redlink=1)) çapı 500–1600 km arasında değişir.
Küçük uydular: Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Rosalind, Belinda, Puck, Caliban, Stephano, Trinculo, Sycorax, Prospero, Setebos, S/1986 U10, S/2001 U2, S/2001 U3, S/2003 U1, S/2003 U2, S/2003 U3
Yörünge [
Uranüs, Güneş çevresinde bir devrini 84 yılda tamamlar. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş'e uzaklığı 18-20 Astronomi birimi (http://tr.wikipedia.org/wiki/Astronomi_birimi) (ortalama 211-421)arasında değişir.
Fiziksel özellikler [
Uranüs’ün kütlesi Yer (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yer)’inkinin 15 ktı, hacmi ise 100 katıdır.Uranüs’ün çevresinde ince, keskin hatlı ve koyu renkli 10 halkanın olduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü, yaklaşık 1 m çapında koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bunların yapısı henüz belirlenememiştir.Uranüs, kutbu güneşe bakacak şekilde tekerlek gibi döner. Böylece etrafındaki halkalar da dik olarak onunla birlikte döner.
Uranüs’de,Yer (http://tr.wikipedia.org/wiki/Yer)’in ve Satürn (http://tr.wikipedia.org/wiki/Sat%C3%BCrn_(gezegen))’ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek ölçüde manyetik alan vardır. Manyetik alanın ekseni,gezegenin dönme eksenine göre 55o eğiktir ve bu diğer gezegenlere oranla oldukça yüksek bir değerdir.Bu eğiklik manyetik alanın, güneş rüzgarı karşında tirbuşan benzeri uzun bir kuyruk yapmasına neden olur. Gezegenin dönme periyodu yaklaşık olarak 17.5 saattir ve dönme ekseni olağandışıdır.Uranüs’ün eriyik halde bulunan ağır bir çekirdeği vardır. Çekirdeğin (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%87ekirde%C4%9Fin&action=edit&redlink=1) çevresinde ise su, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin oC sıcaklığında ve binlerce km kalınlığında bir manto yer alır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynayamadığı ve buranın elektriksel olarak iletken olduğu, gezegenin manyetik alanını sınırladığı düşünülmektedir.
Atmosfer [
Etkin sıcaklık 58 K
1 bar basınçtaki sıcaklık 76 K
1 bar basınçtaki yoğunluk 0.42 kg/m3
Rüzgar hızı 0 ile 200 m/s arası
Skala yüksekliği 27.7 km
Ortalama moleküler ağırlık 2.64 g/mol
Bileşim: Hidrojen (H2) % 83, Helyum (He) %15, Metan (CH4) %2, Aerosoller: Amonyum buzu; su buzu; amonyum hidrosülfit; Metan buzu
Uydular
Uranüs’ün 27 uydusu bilinmektedir. Jüpiter ve Satürn’den sonra en fazla uyduya sahip olan gezegendir. Beş büyük uydusunun (Miranda (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Miranda&action=edit&redlink=1), Umbriel (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Umbriel&action=edit&redlink=1), Ariel (uydu) (http://tr.wikipedia.org/wiki/Ariel_(uydu)), Oberon (uydu) (http://tr.wikipedia.org/wiki/Oberon_(uydu)) ve Titania (http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Titania&action=edit&redlink=1)) çapı 500–1600 km arasında değişir.
Küçük uydular: Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Rosalind, Belinda, Puck, Caliban, Stephano, Trinculo, Sycorax, Prospero, Setebos, S/1986 U10, S/2001 U2, S/2001 U3, S/2003 U1, S/2003 U2, S/2003 U3