Çilek Çok Şeye Yarar

[Syst3m]

[Only Registered Users Can See Links]


18. yüzyılda Frezier adlı bir Fransız asker[Only Registered Users Can See Links] görevli olarak Şili’ye gönderilir. Dönüşünde ilk kez bu ülkede yediği ve tadına doyamadığı küçük kırmızı renkli bir meyveyi[Only Registered Users Can See Links] yani çileği Fransa’ya getirir. Oradan tüm dünyaya yayılan çilek[Only Registered Users Can See Links] gülgiller familyasının bir üyesidir. Sapları yerden fazla yüksek olmayıp çiçekleri beyaz olan bitkinin yemişleri önceleri pembe[Only Registered Users Can See Links] geliştikçe de koyu bir renk alır. Çileğin yaklaşık 600 çeşidi olduğu biliniyor. Ülkemizde 6 çeşit çilek yetiştiriliyor. Bunlar; Frenk çileği[Only Registered Users Can See Links] turfanda yetiştirilen sera çileği[Only Registered Users Can See Links] Arnavutköy çileği[Only Registered Users Can See Links] reçel yapımında da kullanılan Bursa çileği[Only Registered Users Can See Links] Ereğli Osmanlı çileği ve ormanlarda yetişen yabani çilek. Bu arada Ereğli Osmanlı çileğinin desteklenmesi amacıyla her yıl haziran ayında uluslararası bir festival düzenleniyor. Ayrıca[Only Registered Users Can See Links] son yıllarda üretimi azalsa da İçel’in Tarsus ilçesinin de çileği meşhur. Çilek yetiştiriciliğinde lider kent; şeftali[Only Registered Users Can See Links] kestane ve ipeği ile meşhur Bursa. DIE’nin verilerine göre Bursa[Only Registered Users Can See Links] toplam çilek yetiştiriciliğinin %50’sinden fazlasını karşılıyor. Marmara ve Karadeniz’in kıyı kesimlerinde[Only Registered Users Can See Links] akarsu vadilerinde[Only Registered Users Can See Links] hafif kumlu topraklarda da yetiştiriliyor. Doğal ortamda yetişen bu türe yaban çileği deniyor.


Birçok türü ile çeşitleri bulunan Fragaria cinsi çok yıllık otsu ve sürüngen bitki olan çilekler kök[Only Registered Users Can See Links] kökgövde[Only Registered Users Can See Links] yaprak[Only Registered Users Can See Links] kol[Only Registered Users Can See Links] çiçek ve meyve salkımlarından oluşmaktadır. Kökgövdesinden çıkan ana (ya da birincil) kökleri sertleştiğinde[Only Registered Users Can See Links] koyu kahverengileşir ve sayıları 20-30 kadar olur. Yan (ya da ikincil) kökleri çok sayıda ve beyaz renklidir. Çileğin kökleri süzek topraklarda 60-70 cm. kadar derine inerken[Only Registered Users Can See Links] ağır topraklarda yüzeysel olarak uzar.

Bitkinin kökgövdesi[Only Registered Users Can See Links] aslında bodurlaşmış bir gövdedir. Yeşil renkli[Only Registered Users Can See Links] kenarları dişli yaprakları[Only Registered Users Can See Links] genelde üç yaprakçıktan oluşur. Çilek bitkisi yaprak koltuklarından[Only Registered Users Can See Links] yaz boyunca tomurcuklar oluşturarak kollar çıkarır. Bu kollar[Only Registered Users Can See Links] yapraktan aldıkları suyu iletebilecek özellikler taşıyan gerçek gövde parçalarıdır. Köklenip kendi yaşamlarını sürdürebilirler.

Bitki ilkbaharda beyaz çiçeklerini açar. Bu çiçekler tozlaşmadan 30-35 gün kadar sonra olgunlaşıp bileşik[Only Registered Users Can See Links] üzümsü ve minik çekirdekleri olan kırmızı[Only Registered Users Can See Links] pembe ve bazen beyaz renkli meyvelere dönüşür. Çilek makbul bir taze meyve olarak yenildiği gibi; reçeli[Only Registered Users Can See Links] marmelat[Only Registered Users Can See Links] meyve suyu[Only Registered Users Can See Links] dondurması ve pastaları yapılıp sevilerek tüketilir.

[Yorgun Yürek]

Bitkisinin Yetiştirilmesi
Üzümsü meyveler içerisinde en önemli yeri tutan çilek dünyanın birçok yerinde yetiştirilmektedir. Çok yıllık[Only Registered Users Can See Links] otsu herdem yeşil bir bitki olan çilek; lezzeti[Only Registered Users Can See Links] vitamin ve mineral madde kapsamı ile dünyada milyonlarca kişinin diyetine girmiştir. Kültürü yapılan çilekler çevre koşullarına uyumda geniş bir varyasyon gösterirler. Bir yörede çok iyi gelişen verimli bir çeşit[Only Registered Users Can See Links] farklı çevre şartlarına sahip başka bir yerde tatminkar olmayabilmektedir.

Çilek[Only Registered Users Can See Links] ilkbaharda hiçbir meyvenin bulunmadığı bir zamanda olgunlaşması nedeniyle[Only Registered Users Can See Links] tüketici tarafından aranılan bir meyvedir. Bu nedenle diğer meyveler pazara gelinceye kadar yüksek fiyatla alıcı bulabilmektedir.

Diğer bir çok meyve türünün henüz pazara sürülmediği aylarda pazarda bulunabilmesi[Only Registered Users Can See Links] albenisi ve C vitamini içeriğinin oldukça yüksek oluşu[Only Registered Users Can See Links] bu meyvenin son derece bilinçli hareket eden tüketicilere sahip ABD[Only Registered Users Can See Links] Kanada[Only Registered Users Can See Links] Japonya ve Avrupa pazarlarında çok tutulmasına ve yüksek fiyatlarla satılmasına neden olmuştur. Lezzetli[Only Registered Users Can See Links] vitamin ve mineral maddece zengin[Only Registered Users Can See Links] taze tüketimi yanında işlenerek ya da dondurularak kullanılan ve gün geçtikçe aranılan bir meyve olması nedeniyle son yıllarda geniş bir tüketiciye hitap eder olmuştur. Ara ziraat olarak yetiştirildiği gibi[Only Registered Users Can See Links] diğer ürünlerin sınırlı yetiştiği yamaç ve dağ köylerindeki arazide de yetiştirilebilmektedir. Değişik iklim ve toprak karakterleri yönünden ülkemiz çilek yetiştiriciliğinde önemli bir potansiyele sahiptir.

Çilek ülkemizde yakın bir geçmişe kadar sadece İstanbul[Only Registered Users Can See Links] Bursa ve Karadeniz Ereğlisi yörelerinde yetiştirilirken günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Trakya ve Marmara bölgelerinde Mayıs ayının ilk haftasında[Only Registered Users Can See Links] Ege Bölgesi’nde Nisan ortalarında ve güney bölgelerinde Mart ayında olgunlaşmaktadır.

Ülkemizde soğuk iklimli Doğu Anadolu bölgesinden sıcak Akdeniz bölgesine kadar hemen hemen her yerde yetiştirilebilen neredeyse tek meyve türü çilektir. Çilek bitkisi[Only Registered Users Can See Links] -10 dereceye kadar düşen sıcaklığa kadar hiçbir önlem alınmadan yetiştirebilir. Daha soğuk yerlerde saman ve kuru yaprak gibi malzemeyle soğuktan korunması gerekir. İlkbaharda yaşanan geç donlar bazı yerlerde sorun çıkarabilir. Ancak[Only Registered Users Can See Links] soğuk havalar elma[Only Registered Users Can See Links] şeftali ve erikte olduğu kadar çileğe zarar vermez. Çilek yetiştiricili-ğinde iklim riski çok azdır.

Besin Değerleri
100 gr. taze çileğin içerdiği besin değerleri şunlardır: 37 kalori; 0[Only Registered Users Can See Links] gr. protein; 8.4 gr. karbonhidrat: 0 kolesterol; 0[Only Registered Users Can See Links] gr. yağ; 1[Only Registered Users Can See Links] gr. lif- 21 mgr. fosfor; 21 mgr. kalsiyum; 1 mgr. demir: l mgr. sodyum; 164 mgr. potasyum: 12 mgr. magnezyum; 60 IU A vitamini; 0[Only Registered Users Can See Links] mgr. B1 vitamini; 0[Only Registered Users Can See Links] mgr. B2 vitamini; 0[Only Registered Users Can See Links] mgr. B3 vitamini: 0[Only Registered Users Can See Links] mgr. B6 vitamini; 4[Only Registered Users Can See Links] mcgr. folik asit: 77 mgr. C vitamini ve 0[Only Registered Users Can See Links] mgr. E vitamini.

Sağlığımıza Yararları
Yukarıda sayılan önemli besin değerlerinin yanı sıra;
- Çilek[Only Registered Users Can See Links] bağışıklığı güçlendiren[Only Registered Users Can See Links] besin değeri yüksek bir meyvedir. Bedenimize sızmış olan bazı virüsler için öldürücü etkiler taşır: Bunlar arasında çocuk felci (polyomiyelit)[Only Registered Users Can See Links] bazı ağız ve deri yaralarını oluşturan virüsler sayılabilir. Ayrıca geleneksel olarak halk hekimliğinde çileğin akneye (sivilcelere) iyi geldiği kabul edilir. Sinirleri kuvvetlendirip[Only Registered Users Can See Links] bağırsak kurtlarını döker ve ateş düşürür.
- Çileğin kansere yakalanma ve kanserden ölme riskini azalttığı[Only Registered Users Can See Links] son zamanlarda yapılan araştırmalar sonucu kabul görmektedir.
- Çilek idrar söktürücüdür. Ayrıca romatizma ve gut hastalığı yangılarını azaltıcı etkileri vardır.
- Çilek bitkisinin kökgövdesi[Only Registered Users Can See Links] içerdiği tanen nedeniyle peklik vericidir: Bunun için kökgövdesi suyla kaynatılarak elde edilen dekoksiyondan günde 1-2 bardak içilir.
Şifası[Only Registered Users Can See Links] kök ve yapraklarındadır. Meyvesi de güzellik sütü olarak çok yararlıdır. Çilek içinde çok bol A[Only Registered Users Can See Links] vitaminleri olduğu için özellikle çocukların ve bluğ çağındaki gençlerin can dostudur.
- İştahsızlık çekenler için; çilek yapraklarından ve köklerinden 20 gramı 1 litre suda çay gibi haşlanır ve yemeklerden önce bu sudan birer fincan içilirse çok faydalıdır.
- Güzellik için; kurutulmuş yapraklarla fide kökleri havanda dövülür. Bu elde edilen unla fırçalanacak dişler inci gibi parlayıverir. Yine bir avuç çilek yaprağı ile fide kökü 1 litre suda kaynatılır. Bu su ile eller ve ayaklar ovuldukça güzelleşir. Yüz güzelliği için bir avuç olgun çileği iyice ezip de bir tülbentten süzerek aynı ölçüde sütte üç saat bekletirseniz[Only Registered Users Can See Links] cilt için harika bir "güzellik sütü" elde edilir. Akşamları makyaj temizlendikten sonra yüz bu sütle iyice silinir. Sonra bolca temiz soğuk su ile yıkanır. Yüz canlılık kazanır.
- Dikkat edilmesi gereken bir husus da çileğin çok güçlü bir besin olmasından dolayı bazı bünyelerde kurdeşen tipi alerjiye neden olmasıdır. Bu tip bünyeye sahip olanlar çilekten uzak durmalıdır.

Satın alırken[Only Registered Users Can See Links]
Canlı kırmızı renkli ve lekesiz olanları seçin. Paketlerde satılanları kontrol ederek alın. Satın aldıktan hemen sonra tüketin. Buzdolabında 1-2 gün saklayacaksanız saplarını koparmadan ve yıkamadan geniş bir kâse içinde saklayın

Nasıl yıkamalı?
Çileklerin saplarını ayıklayın. Akar suyun altında hızla yıkayıp süzün. Yıkama suyuna limon suyu ve sirke ilave edebilirsiniz.

Dondurma işlemi
Çileği 1 yıl süreyle dondurarak saklayabilirsiniz. Bunun için taze[Only Registered Users Can See Links] sert ve olgun olanları buzlu suda iyice yıkayın. Saplarını temizleyip kâğıt havlu ile kurulayın. Havası mümkün olduğunca alınmış bir kap veya poşetlere doldurup derin dondurucuya yerleştirin