Syst3m
22 August 2009, 02:05
Fransız tanrıbilimci[Only Registered Users Can See Links] filozoftur.
Kilisenin inançlarını egemen kılma girişimine karşı düşünce özgürlüğünü savunmuştur. Uzes'de doğdu[Only Registered Users Can See Links] sonradan sığındığı Cenevre'de öldü. Protestan bir aileden gelmesi nedeniyle Katolikler'ce kaçırıldı[Only Registered Users Can See Links] bir manastıra kapatıldı[Only Registered Users Can See Links] bir süre kimseyle görüştürülmedi. Protestan inançlarına karşıt bir eğitimle yetiştirilmek istendi. Nant Fermanı'nın yürürlükten kaldırılması üzerine annesinin çabalarıyla kurtarıldıktan sonra Cenevre'ye sığındı. Yunan felsefesi[Only Registered Users Can See Links] tanrıbilim[Only Registered Users Can See Links] doğa bilimleri konularında uzun süren çalışmalara koyuldu. Çalışmalarının başarılı sonuçları nedeniyle[Only Registered Users Can See Links] kısa süre içinde[Only Registered Users Can See Links] büyük ün sağladı[Only Registered Users Can See Links] (çağının en gözde bilginleri arasında yer aldı. Bir ara Almanya'ya[Only Registered Users Can See Links] sonra İngiltere'ye gitti[Only Registered Users Can See Links] bilimsel çalışmalarını sürdürdü.
Kral III. William'ın ilgisini çekti. Kral onu kendi yanında görevlendirmek istediyse de Abauzit[Only Registered Users Can See Links] yeni çalışmalara başlayacağını ileri sürerek[Only Registered Users Can See Links] Cenevre'ye döndü. Devlet Kitaplığı'nda üstlendiği görevini ölümüne değin[Only Registered Users Can See Links] elli yıl sürdürdü. Derin[Only Registered Users Can See Links] geniş bilgisine karşın alçakgönüllüce yaşamayı yeğleyen Abauzit başarılı çalışmaları nedeniyle Newton'un da ilgisini çekti. Newton[Only Registered Users Can See Links] ona yazdığı bir mektupla[Only Registered Users Can See Links] bilim tarihindeki yerini[Only Registered Users Can See Links] önemini bildirdi.
Abauzit[Only Registered Users Can See Links] felsefeye doğa bilimleriyle girdi. Felsefe ile doğa bilimleri arasında bir bağlantının bulunduğunu ileri sürdü; felsefenin bilime dayanması gereğini savundu. Yunan ve Roma uygarlıklarına yönelik çalışmalarıyla felsefenin gelişim çizgisini[Only Registered Users Can See Links] Avrupa düşüncesinin ana kaynaklarını araştırdı. Halkın dinini[Only Registered Users Can See Links] inançlarını kendi dilinden öğrenmesi gereğini ileri sürerek İncil'i halk diline çevirdi.
Abauzit'e göre felsefe özgür düşüncenin ürünüdür; kişiyi[Only Registered Users Can See Links] evreni ve varlık kavramı altında toplanan bütün nesneleri anlamaya tanımaya yöneliktir. Kilisenin özgür düşünceye karışması[Only Registered Users Can See Links] birtakım kısıtlamalar getirmesi insan özüne de tanrısal yasalara da aykırıdır. Din[Only Registered Users Can See Links] felsefenin dayandığı deney bilimlerinin çalışmalarına karışmamalı[Only Registered Users Can See Links] kendi alanının dışına çıkmamalıdır. Doğa varlıklarını[Only Registered Users Can See Links] doğa denen bütünü[Only Registered Users Can See Links] deney bilimlerinin verileri dışında kalarak anlama olanağı yoktur. Düşüncelerin bir kaynağı kavramlara dayalı üretimse[Only Registered Users Can See Links] bir kaynağı da duyularla sağlanan verilerdir. Bu nedenle biri deneyden[Only Registered Users Can See Links] öteki düşünme yeteneğinin üretiminden gelen iki türlü bilgi vardır. Us insanı yöneten[Only Registered Users Can See Links] davranışlarını düzenleyen[Only Registered Users Can See Links] düşünmenin kurallarını oluşturan yetenektir[Only Registered Users Can See Links] deneyden gelmez.
Düşünmenin genel kurallarını içeren mantık da us ilkelerine göre çalışan bir bilimdir. Abauzit in çağında olduğu gibi[Only Registered Users Can See Links] sonraki dönemlerde de etkisi sürmüştür. Özellikle düşünce özgürlüğü konusundaki görüşlerini benimseyen Rousseau[Only Registered Users Can See Links] bunları yeniden ele almış[Only Registered Users Can See Links] çağının anlayışına göre işlemiştir. Bayle[Only Registered Users Can See Links] Voltaire[Only Registered Users Can See Links] Saint Euremond gibi aydınlar da Abauzit'den esinlenmiştir. Abauzıt'ın yazıları ölümünden sonra iki kitapta toplanmıştır.
BAŞLICA YAPITLARI
- Oeuvres de fen M. Abauzit[Only Registered Users Can See Links] 1770; ("Merhum Abauzit'in Yapıtları")
- Oeuvres Diverses de M. Abauzit[Only Registered Users Can See Links] 1773[Only Registered Users Can See Links] ("Abauzit'in Çeşitli Yapıtları")
KAYNAK
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
Filozoflar Ansiklopedisi (Cemil Sena)
Kilisenin inançlarını egemen kılma girişimine karşı düşünce özgürlüğünü savunmuştur. Uzes'de doğdu[Only Registered Users Can See Links] sonradan sığındığı Cenevre'de öldü. Protestan bir aileden gelmesi nedeniyle Katolikler'ce kaçırıldı[Only Registered Users Can See Links] bir manastıra kapatıldı[Only Registered Users Can See Links] bir süre kimseyle görüştürülmedi. Protestan inançlarına karşıt bir eğitimle yetiştirilmek istendi. Nant Fermanı'nın yürürlükten kaldırılması üzerine annesinin çabalarıyla kurtarıldıktan sonra Cenevre'ye sığındı. Yunan felsefesi[Only Registered Users Can See Links] tanrıbilim[Only Registered Users Can See Links] doğa bilimleri konularında uzun süren çalışmalara koyuldu. Çalışmalarının başarılı sonuçları nedeniyle[Only Registered Users Can See Links] kısa süre içinde[Only Registered Users Can See Links] büyük ün sağladı[Only Registered Users Can See Links] (çağının en gözde bilginleri arasında yer aldı. Bir ara Almanya'ya[Only Registered Users Can See Links] sonra İngiltere'ye gitti[Only Registered Users Can See Links] bilimsel çalışmalarını sürdürdü.
Kral III. William'ın ilgisini çekti. Kral onu kendi yanında görevlendirmek istediyse de Abauzit[Only Registered Users Can See Links] yeni çalışmalara başlayacağını ileri sürerek[Only Registered Users Can See Links] Cenevre'ye döndü. Devlet Kitaplığı'nda üstlendiği görevini ölümüne değin[Only Registered Users Can See Links] elli yıl sürdürdü. Derin[Only Registered Users Can See Links] geniş bilgisine karşın alçakgönüllüce yaşamayı yeğleyen Abauzit başarılı çalışmaları nedeniyle Newton'un da ilgisini çekti. Newton[Only Registered Users Can See Links] ona yazdığı bir mektupla[Only Registered Users Can See Links] bilim tarihindeki yerini[Only Registered Users Can See Links] önemini bildirdi.
Abauzit[Only Registered Users Can See Links] felsefeye doğa bilimleriyle girdi. Felsefe ile doğa bilimleri arasında bir bağlantının bulunduğunu ileri sürdü; felsefenin bilime dayanması gereğini savundu. Yunan ve Roma uygarlıklarına yönelik çalışmalarıyla felsefenin gelişim çizgisini[Only Registered Users Can See Links] Avrupa düşüncesinin ana kaynaklarını araştırdı. Halkın dinini[Only Registered Users Can See Links] inançlarını kendi dilinden öğrenmesi gereğini ileri sürerek İncil'i halk diline çevirdi.
Abauzit'e göre felsefe özgür düşüncenin ürünüdür; kişiyi[Only Registered Users Can See Links] evreni ve varlık kavramı altında toplanan bütün nesneleri anlamaya tanımaya yöneliktir. Kilisenin özgür düşünceye karışması[Only Registered Users Can See Links] birtakım kısıtlamalar getirmesi insan özüne de tanrısal yasalara da aykırıdır. Din[Only Registered Users Can See Links] felsefenin dayandığı deney bilimlerinin çalışmalarına karışmamalı[Only Registered Users Can See Links] kendi alanının dışına çıkmamalıdır. Doğa varlıklarını[Only Registered Users Can See Links] doğa denen bütünü[Only Registered Users Can See Links] deney bilimlerinin verileri dışında kalarak anlama olanağı yoktur. Düşüncelerin bir kaynağı kavramlara dayalı üretimse[Only Registered Users Can See Links] bir kaynağı da duyularla sağlanan verilerdir. Bu nedenle biri deneyden[Only Registered Users Can See Links] öteki düşünme yeteneğinin üretiminden gelen iki türlü bilgi vardır. Us insanı yöneten[Only Registered Users Can See Links] davranışlarını düzenleyen[Only Registered Users Can See Links] düşünmenin kurallarını oluşturan yetenektir[Only Registered Users Can See Links] deneyden gelmez.
Düşünmenin genel kurallarını içeren mantık da us ilkelerine göre çalışan bir bilimdir. Abauzit in çağında olduğu gibi[Only Registered Users Can See Links] sonraki dönemlerde de etkisi sürmüştür. Özellikle düşünce özgürlüğü konusundaki görüşlerini benimseyen Rousseau[Only Registered Users Can See Links] bunları yeniden ele almış[Only Registered Users Can See Links] çağının anlayışına göre işlemiştir. Bayle[Only Registered Users Can See Links] Voltaire[Only Registered Users Can See Links] Saint Euremond gibi aydınlar da Abauzit'den esinlenmiştir. Abauzıt'ın yazıları ölümünden sonra iki kitapta toplanmıştır.
BAŞLICA YAPITLARI
- Oeuvres de fen M. Abauzit[Only Registered Users Can See Links] 1770; ("Merhum Abauzit'in Yapıtları")
- Oeuvres Diverses de M. Abauzit[Only Registered Users Can See Links] 1773[Only Registered Users Can See Links] ("Abauzit'in Çeşitli Yapıtları")
KAYNAK
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
Filozoflar Ansiklopedisi (Cemil Sena)