Syst3m
22 August 2009, 02:19
20. yüzyılın ilk yansında Alman felsefesini oldukça etkileyenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif öğrencisi Takiyettin Mengüşoglu aracılığıyla Türkiye'deki felsefenin yol alışında da dolaylı etkileri bulunanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif "yeni varlıkbilgisi" akımı ve öğretisinin başlıca kurucusu Alman filozof Hartmann'ın çizdiği düşünsel yörünge daha ilk bakışta çağdaşı Heidegger'inkine yakından benzemektedir.
Nitekim işe öncelikle bilgi ile bilginin temelleri sorusuna yönelik Yeni Kantçı ilgilerine son vererek başlayan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha sonra "varlıkbilgisi"http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yani varlıkların Varlığı sorununa yönelmiştir. Ama Heidegger'in tam tersine bu bağlamda insanlara ya da "Dasein"a herhangi bir öncelik tanımamıştır. "Eleştiricilik uykusundan uyanması" ile birlikte Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınsal idealizmhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınsal benhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif pratik usun önceliği gibi pek çok Kantçı öğretiyi reddetmiştir.
Bilginin var olan bilgiyi üretmediğinihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilinenleri de değiştiremeyeceğini gerekçe göstererekhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgi kuramının kimi Yeni Kantçılar'ın sandığı gibi felsefenin tek uğraş alanı olmadığını savunmuştur. Hartmann'a göre asıl araştırılması gereken varlık; bilinen nesneler ile o nesneleri bilenin varlığıdır. Yine de Hartmann'ın Kantçılığı bütünüyle en son anlamda reddetmediği aşağıdaki sözlerinden açıkça anlaşılmaktadır: "Filozoflar birtakım dizgeler kurmuşlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif belli sorunlar üzerine kafa yormuşlardır; ama tam da seçtikleri dizgeden ötürü birtakım saçma sonuçlara ulaşmışlardır. Dizgeler reddedilmelidir; onlar geçmişte kalmış şeylerdir. Ancak sorunlar ölümsüzdürler filozoflar da önerdikleri çözümlerle bu sorunlara kalıcı katkılarda bulunmuşlardır. Bu katkılardan biri Kant'ın deneyimimizin kategorilerden oluştuğu yönündeki düşüncesidir. Kategorilerin öznel oldukları çıkarımında bulunan Kanthttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif deneyimimizin şeylerin kendilerine uygulanamaz olduğunu göstermiştir."
Kategorilerin hem bilişimizde hem de kendinde şeylerde bulunduklarını öne sürmesi Hartmann'ın Kant'tan ayrıldığı temel noktadır. Nitekim tam bu temel ayrılık noktasında Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif etkileri özellikle görüngübilim geleneğinde son derece yakından duyumsanacak yeni bir varlıkbilgisinin temellerini atmıştır.
Hartmann'a göre kendilikler aralarında bir düzeyler sıradüzeni oluşturmaktadır. En alt düzeyde uzay ile nedensellik kategorilerine konu fiziksel kendilikler bulunmaktadır. Bunların üstünde organik kategorilere konu bitkiler bulunmaktadır. Bitkilerden sonra gelenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilinç ya da amaç gibi kategorilere konu çeşitli hayvan yaşamı formlarıdır. En sonra da toplumsal ve kültürel yaratılarıylahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hegel'i alıntılayarak nitelendirdiği "nesnelleşmiş tin" olarak insanlar gelmektedir. Bu düzeyler ya da varlık katmanları çeşitli biçimlerde birbirleriyle ilintilidirler ama alttaki kendilikler hiçbir zaman için üsttekileri oluşturamazlar.
Bu anlamda sözgelimi salt maddeden oluşan kendilikler bir bitkininhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif hayvanın ya da insanın hiçbir bölümünde yer alamaz. Ne var ki bunun tam tersine yüksek bir varlık düzeyindeki kendilik daha aşağı düzeydeki bir kendilikte ya da ona karşılık gelen kategorilerde zorunlu olarak bulunmaktadır. Bu arı varlıkbilgisel ayrım doğrultusunda Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerler alanını nasıl temellendirilmesi gerektiği sorusuna yönelmiştir. Nitekim Hartmann'ın felsefeye yaptığı en büyük katkı hiç kuşkusuz "değer-bilgisi" alanında kendisini göstermektedir. Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif en genel anlamda söylenecek olursahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin ne Kant'ın düşündüğü gibi ussal istencin yaşamasına dayalı olarak var olduklarınıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ne de herhangi bir biçimde ahlaksal "yapmalısın" buyruğunca temellendirilebilir olduklarını düşünmektedir.
Değerlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aynı matematik ile mantık doğruları gibi nesnel bir özler alanı oluşturmaktadırlar; dahası aynı onlar gibi a priori olarak keşfedilmeleri olanaklıdır. Değerler bu anlamda Hartmann'a göre karmaşık sıradüzenli bir dizge oluşturmaktadır. Tıpkı varlıkbilgisinde olduğu gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha yüksek değerlerin gerçekleşimihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha düşük değerlerinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yani öncelikle ahlâksal olmayan ya da en yalınkat olan değerlerin gerçekleşimine dayalıdır. Bu anlamda Hartmann'a göre ilişki önce aile değerlerine sahip çıkılmadan ya da toplum yaşamındaki ödevler yerine getirilmeden herhangi bir biçimde "aziz" olunması olanağı yoktur.
Bununla birlikte değerler kendi aralarında bir çatışma yaşayabilirler. Nitekim böyle özel durumlarla karşılaşıldığında doğru eylemin ne olduğunu belirlemek için yapılması gerekenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif farklı değerlerle çoğunlukla birbiriyle çatışan erdemler arasında bir değer bileşimi oluşturmaktır. Değerlerin insan eylemleri olmadan gerçekleştirilmelerinin olanaklı olmadığını savunan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin en son gerçekleşimine kefil olabilecek insanüstü bir güç olmadığına inanmaktadır. Bu bağlamda insanın olmadığı bir dünyada değer ile anlamın varlığı da söz konusu değildir. Eğer bunun tersi gerçek olsaydıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann'a göre insan özgürlüğü çok büyük ölçüde sınırlanmış olacaktı. Bu durumda önceden gerçekleştirilmiş değerleri gerçekleştiremeyeceğimiz gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin en son anlamda gerçekleştirilmeleri de söz konusu edilemezdi; çünkü bengisel anlamda değerlerin gerçekleşmesi Tanrı'ya özgü bir yetiyi zorunlu kılacaktı.
Hartmann'ın felsefi düşünceleri ile 20. yüzyıl Alman düşünürleri arasında yakın benzerlikler söz konusudur. Sözgelimihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir yandan Scheler gibi nesnel değerlerin varlığına inanan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif öte yandan Heidegger gibi varlığın bilgiden önce geldiğini düşünmektedir. Bununla birlikte aralarında birtakım ayrımlar da yok değildir. Scheler de Heidegger de kendilerini felsefenin akış yönünü değiştirme savıyla ortaya çıkmış birer devrimci olarak görmüşlerdir.
Buna karşıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann'a göre felsefe açıkça demirbaşhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif başsız sonsuz sorunların çözümüyle ilerlemektedir. Bu anlamda felsefehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif felsefe için yapılmak zorundadır; yoksa Heidegger'in belirttiği üzere yaşama ya da var oluşa yazılmış ya da yazılacak bir önsöz değildir felsefe. Bu açıdan bakıldığındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann için herhangi bir özne tasarımınahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif "Dasein"ın Heidegger felsefesinde taşıdığı öncelik gibi varlıkbilgisel bir öncelik tanınamaz. Heidegger düşüncelerinde yukarıdan aşağıya doğru ilerlerkenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann tam tersi yönde ilerlemeyi doğru görerek daha aşağıda olan varlık katmanlarından başlayarak giderek daha yukarıdakilere yönelen bir düşünme yordamını benimsemiştir. Sözgelişi "gerçek zaman"http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fiziksel nesneler ile olayların meydana geldiği birlik içinde akan zamandır.
Ek Bilgiler
Nicolai Hartmann (Niklāvs Hartmanis).
1882http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Rigahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Latvia - 1950. Ünlü Alman spekülatif metafizikçisi. Bilgi ve varlık öğretisi dışındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan ve insani değerleri ön plana çıkartan ahlak anlayışıyla dahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif 20. yüzyıl felsefesinin en önemli düşünürlerinden biri olan Hartmann Batı felsefesi geleneğininhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Descartes'tan berihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünen özneden hareket ettiğini ve bunun da büyük bir yanlış olduğunu savunmuştur. Ona görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bağımsız bir gerçekliğe ilişkin bir kavrayışhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bene ilişkin kavrayış kadar doğrudan ve aracısızdır. Hartmann bu bağlamda tüm felsefi problemlerin ontolojik nitelikte problemler olduğunu söylemiştir; onlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bize verilen varlık türünü anlama yönündeki girişimlerdir. Hartmann'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif her zaman bir nesnenin kavranmasıdır. Bu kavrayış da nesnelerin kendiliğinden bizim bilincimize düşmesiyle değil dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tam tersine düşünen varlık olarak öznenin kendisini aşıp nesneleri kavramasıyla gerçekleşir. Bu isehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir tasarım yoluyla olur. Bilgihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin bilinçteki yansıması olan tasarımlar yoluyla gerçekleşir. Hartmann'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tasarım her ne kadar bilginin nesnesi ile var olsa dahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin kendisihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgi söz konusu olmadığı zaman bile var olmaya devam eder. Bundan dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann ontolojinin bilgi kuramına değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fakat bilgi kuramının ontolojiye dayandığını savunmuştur. Çünkü ona görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin bilgisinin söz konusu olabilmesi içinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif önce nesnenin var olması gerekir.
Nitekim işe öncelikle bilgi ile bilginin temelleri sorusuna yönelik Yeni Kantçı ilgilerine son vererek başlayan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha sonra "varlıkbilgisi"http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yani varlıkların Varlığı sorununa yönelmiştir. Ama Heidegger'in tam tersine bu bağlamda insanlara ya da "Dasein"a herhangi bir öncelik tanımamıştır. "Eleştiricilik uykusundan uyanması" ile birlikte Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınsal idealizmhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınsal benhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif pratik usun önceliği gibi pek çok Kantçı öğretiyi reddetmiştir.
Bilginin var olan bilgiyi üretmediğinihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilinenleri de değiştiremeyeceğini gerekçe göstererekhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgi kuramının kimi Yeni Kantçılar'ın sandığı gibi felsefenin tek uğraş alanı olmadığını savunmuştur. Hartmann'a göre asıl araştırılması gereken varlık; bilinen nesneler ile o nesneleri bilenin varlığıdır. Yine de Hartmann'ın Kantçılığı bütünüyle en son anlamda reddetmediği aşağıdaki sözlerinden açıkça anlaşılmaktadır: "Filozoflar birtakım dizgeler kurmuşlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif belli sorunlar üzerine kafa yormuşlardır; ama tam da seçtikleri dizgeden ötürü birtakım saçma sonuçlara ulaşmışlardır. Dizgeler reddedilmelidir; onlar geçmişte kalmış şeylerdir. Ancak sorunlar ölümsüzdürler filozoflar da önerdikleri çözümlerle bu sorunlara kalıcı katkılarda bulunmuşlardır. Bu katkılardan biri Kant'ın deneyimimizin kategorilerden oluştuğu yönündeki düşüncesidir. Kategorilerin öznel oldukları çıkarımında bulunan Kanthttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif deneyimimizin şeylerin kendilerine uygulanamaz olduğunu göstermiştir."
Kategorilerin hem bilişimizde hem de kendinde şeylerde bulunduklarını öne sürmesi Hartmann'ın Kant'tan ayrıldığı temel noktadır. Nitekim tam bu temel ayrılık noktasında Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif etkileri özellikle görüngübilim geleneğinde son derece yakından duyumsanacak yeni bir varlıkbilgisinin temellerini atmıştır.
Hartmann'a göre kendilikler aralarında bir düzeyler sıradüzeni oluşturmaktadır. En alt düzeyde uzay ile nedensellik kategorilerine konu fiziksel kendilikler bulunmaktadır. Bunların üstünde organik kategorilere konu bitkiler bulunmaktadır. Bitkilerden sonra gelenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilinç ya da amaç gibi kategorilere konu çeşitli hayvan yaşamı formlarıdır. En sonra da toplumsal ve kültürel yaratılarıylahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hegel'i alıntılayarak nitelendirdiği "nesnelleşmiş tin" olarak insanlar gelmektedir. Bu düzeyler ya da varlık katmanları çeşitli biçimlerde birbirleriyle ilintilidirler ama alttaki kendilikler hiçbir zaman için üsttekileri oluşturamazlar.
Bu anlamda sözgelimi salt maddeden oluşan kendilikler bir bitkininhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif hayvanın ya da insanın hiçbir bölümünde yer alamaz. Ne var ki bunun tam tersine yüksek bir varlık düzeyindeki kendilik daha aşağı düzeydeki bir kendilikte ya da ona karşılık gelen kategorilerde zorunlu olarak bulunmaktadır. Bu arı varlıkbilgisel ayrım doğrultusunda Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerler alanını nasıl temellendirilmesi gerektiği sorusuna yönelmiştir. Nitekim Hartmann'ın felsefeye yaptığı en büyük katkı hiç kuşkusuz "değer-bilgisi" alanında kendisini göstermektedir. Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif en genel anlamda söylenecek olursahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin ne Kant'ın düşündüğü gibi ussal istencin yaşamasına dayalı olarak var olduklarınıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ne de herhangi bir biçimde ahlaksal "yapmalısın" buyruğunca temellendirilebilir olduklarını düşünmektedir.
Değerlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aynı matematik ile mantık doğruları gibi nesnel bir özler alanı oluşturmaktadırlar; dahası aynı onlar gibi a priori olarak keşfedilmeleri olanaklıdır. Değerler bu anlamda Hartmann'a göre karmaşık sıradüzenli bir dizge oluşturmaktadır. Tıpkı varlıkbilgisinde olduğu gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha yüksek değerlerin gerçekleşimihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif daha düşük değerlerinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yani öncelikle ahlâksal olmayan ya da en yalınkat olan değerlerin gerçekleşimine dayalıdır. Bu anlamda Hartmann'a göre ilişki önce aile değerlerine sahip çıkılmadan ya da toplum yaşamındaki ödevler yerine getirilmeden herhangi bir biçimde "aziz" olunması olanağı yoktur.
Bununla birlikte değerler kendi aralarında bir çatışma yaşayabilirler. Nitekim böyle özel durumlarla karşılaşıldığında doğru eylemin ne olduğunu belirlemek için yapılması gerekenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif farklı değerlerle çoğunlukla birbiriyle çatışan erdemler arasında bir değer bileşimi oluşturmaktır. Değerlerin insan eylemleri olmadan gerçekleştirilmelerinin olanaklı olmadığını savunan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin en son gerçekleşimine kefil olabilecek insanüstü bir güç olmadığına inanmaktadır. Bu bağlamda insanın olmadığı bir dünyada değer ile anlamın varlığı da söz konusu değildir. Eğer bunun tersi gerçek olsaydıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann'a göre insan özgürlüğü çok büyük ölçüde sınırlanmış olacaktı. Bu durumda önceden gerçekleştirilmiş değerleri gerçekleştiremeyeceğimiz gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif değerlerin en son anlamda gerçekleştirilmeleri de söz konusu edilemezdi; çünkü bengisel anlamda değerlerin gerçekleşmesi Tanrı'ya özgü bir yetiyi zorunlu kılacaktı.
Hartmann'ın felsefi düşünceleri ile 20. yüzyıl Alman düşünürleri arasında yakın benzerlikler söz konusudur. Sözgelimihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir yandan Scheler gibi nesnel değerlerin varlığına inanan Hartmannhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif öte yandan Heidegger gibi varlığın bilgiden önce geldiğini düşünmektedir. Bununla birlikte aralarında birtakım ayrımlar da yok değildir. Scheler de Heidegger de kendilerini felsefenin akış yönünü değiştirme savıyla ortaya çıkmış birer devrimci olarak görmüşlerdir.
Buna karşıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann'a göre felsefe açıkça demirbaşhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif başsız sonsuz sorunların çözümüyle ilerlemektedir. Bu anlamda felsefehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif felsefe için yapılmak zorundadır; yoksa Heidegger'in belirttiği üzere yaşama ya da var oluşa yazılmış ya da yazılacak bir önsöz değildir felsefe. Bu açıdan bakıldığındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann için herhangi bir özne tasarımınahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif "Dasein"ın Heidegger felsefesinde taşıdığı öncelik gibi varlıkbilgisel bir öncelik tanınamaz. Heidegger düşüncelerinde yukarıdan aşağıya doğru ilerlerkenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann tam tersi yönde ilerlemeyi doğru görerek daha aşağıda olan varlık katmanlarından başlayarak giderek daha yukarıdakilere yönelen bir düşünme yordamını benimsemiştir. Sözgelişi "gerçek zaman"http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fiziksel nesneler ile olayların meydana geldiği birlik içinde akan zamandır.
Ek Bilgiler
Nicolai Hartmann (Niklāvs Hartmanis).
1882http://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Rigahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Latvia - 1950. Ünlü Alman spekülatif metafizikçisi. Bilgi ve varlık öğretisi dışındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan ve insani değerleri ön plana çıkartan ahlak anlayışıyla dahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif 20. yüzyıl felsefesinin en önemli düşünürlerinden biri olan Hartmann Batı felsefesi geleneğininhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Descartes'tan berihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünen özneden hareket ettiğini ve bunun da büyük bir yanlış olduğunu savunmuştur. Ona görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bağımsız bir gerçekliğe ilişkin bir kavrayışhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bene ilişkin kavrayış kadar doğrudan ve aracısızdır. Hartmann bu bağlamda tüm felsefi problemlerin ontolojik nitelikte problemler olduğunu söylemiştir; onlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bize verilen varlık türünü anlama yönündeki girişimlerdir. Hartmann'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif her zaman bir nesnenin kavranmasıdır. Bu kavrayış da nesnelerin kendiliğinden bizim bilincimize düşmesiyle değil dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tam tersine düşünen varlık olarak öznenin kendisini aşıp nesneleri kavramasıyla gerçekleşir. Bu isehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir tasarım yoluyla olur. Bilgihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin bilinçteki yansıması olan tasarımlar yoluyla gerçekleşir. Hartmann'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tasarım her ne kadar bilginin nesnesi ile var olsa dahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin kendisihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bilgi söz konusu olmadığı zaman bile var olmaya devam eder. Bundan dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hartmann ontolojinin bilgi kuramına değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fakat bilgi kuramının ontolojiye dayandığını savunmuştur. Çünkü ona görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif nesnenin bilgisinin söz konusu olabilmesi içinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif önce nesnenin var olması gerekir.