Syst3m
5 September 2009, 02:29
Ludwig Andreas Feuerbachhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif (1804 - 1872) Alman filozof ve ahlakçı. Marx üzerindeki etkisi ve humanist ilahiyat görüşleri ile ünlenmiştir.
19. yüzyıl Alman materyalizminin ilk düşünürü olan Feuerbach'ın temel eseri Hıristiyanlığın Özü'dür. Felsefesi ya da karşı felsefesihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir hümanizm ve doğalcılık şeklinde gelişenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif dine ilişkin eleştirisihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanlıkla ilgili doğruların bilinçsizce yansıtılmasını ifade eden Feuerbachhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif felsefeye önce Hegel'in nesnel idealizmini benimseyerek başlamışhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fakat daha sonra tinselcilik-maddecilik karşıtlığındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeciliğin tarafında olmuştur.
28 Temmuz 1804’te Landshuthttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Bavyera’da doğdu. 13 Eylül 1872’dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Rechenberg’de öldü.
Hukukçu Paul von Feuerbach’ın dördüncü oğlu olan Ludwig Feuerbach’ın Berlin’deki 2 yıl süreyle Hegel’in yanında felsefe öğrenimi yapabilmek için ilahiyat çalışmalarını bıraktı. 1828’de Doğa bilimi öğrenimi yapabilmek için Erlangen’e gitti. 2 yıl sonra da "Gedanken über Tod und Unsterblichkeit" adlı ilk kitabını Hegel'in ölümünden bir yıl önce imzasız olarak yayınladı.
1839'da "Hrıstiyanlık Özü"nü yayınladı. O sıralar Alman düşünürleri Hegel'i tartışıyordu. Ruhçular onu ruhçuluk alanınahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeciler de maddecilik alanına çekiştiriyorlardı. O Kant'ın yasağını çiğnemiş mutlağın alanına girmişti. Düşüncenin doğadan önceliğini savunmuştu.
Maddeciler de mutlağın yani insan düşüncesinin uğraştığı ilk ve son gerçeğinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın üstünde değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın içinde olduğunu söylemesine ilgi duydular. Herakleitos gibi diyalektikçiydi. Bu uzlaşmalarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yeni karşıtlıklar ve yeni uzlaşmalarlahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gitgide varlığın bilincine erişecekti. Bu erişmeysehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gerçek özgürlüğü doğuracak olan bir sonuçtu. Mutlak varlığın kendi bilincine erişmesiyle aydınlanacaktı.
Bütün sorunları çözdüklerini sanan felsefe sistemleri dağılıyordu. Kant'ın sınırladığı rasyon tekrar özgürleşiyordu. Küçümsenen us etkilediğinden etkilenmek yoluyla diyalektik metotla gerçeğe doğru yaklaşmaktaydı.
Feuerbach "Gelecek Felsefesinin İlkeleri" Hegel'den 13 yıl sonra yayınlandı."Temel doğadır. Doğanın dışında hiçbir şey yoktur. Her şey gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünce dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın ürünüdür. Düşüncehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddî bir organ olan beyinden çıkmaktadır. Bence maddecilik insanın varlık ve bilgi yapısının temelidir. Ama bir fizyolojistinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir naturalistin anladığı gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif varlık yapısının kendisi değildir. Maddecilikle geride beraberim amahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ilerde beraber değilim."
O yıktığı dinlerin yerine aşk dini koymak ister. O temeli maddeye dayanan bir idealisttir. Aşkıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddi bir çekim olarak değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir insanlık ideali olarak ele alır. Hegel gibi diyalektiği maddede değil düşüncede bulur. "İnsanlar sevişinizhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gerçek din sizin bu sevgilerinizdedir. Varlığınızhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınızla biçimlenecektir."
Ona göre dinin gerçeği aşktadır. Önceleri insanlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi niteliklerinin fantastik yansımaları olan tanrılar yaratmışlardı; ama tanrılarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanlık düzenini kurmaya yetmediler. Oysa Feuerbach'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bu düzeni kuracak olanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanın başka insanlara karşı duyduğu bağlılıktır. Bu bağlılıkhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif en yetkin biçimine aşkta ulaşır. Hele cinsel aşkhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bu duygusal insan bağlılığının en yoğunlaşmış biçimidir. Dostlukhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif acımahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif vazgeçmehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif coşkunluk gibi çeşitli eğilimlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yetkinliğini cinsel aşkta beliren aşkın çeşitli görünüşleridir. İnsanlar arasındaki bütün sorunlar aşkın gücüyle çözülecektir. Aşkı kutsallaştırmak gerekir. İnsanlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif böyleliklehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bütün acılarından kurtulacaklardır. Dinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Latince bağlamak anlamındaki (Religare) sözcüğünden gelir. Şu haldehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif din sözcüğünün ilk anlamı bağdır. Bundan ötürü insanlar arasındaki her bağhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir dindir. Din sözcüğünün etimolojik anlamı gerçeği ortaya koymaktadır. Ama bu dinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ruhçu bir temele değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeci bir temele oturmaktadır. Temel doğadır. Her şey gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif din dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın ürünüdür. Varlık yapısının temeli maddedir amahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendisi düşüncedir. Varlık maddeden çıkıyor ama ruhla gelişiyorhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif varlıklaşıyor. Maddelerin oyunu bitmiştir artık.
Feuerbach'a göre tanrıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan zihninin bir yansıtmasıdır. O'na görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif duyu verilerine konu olan ve böylece dışımızda (bizden bağımsız bir şekilde) var olan nesnelerden farklı olarak dini inancın nesnesi olan Tanrı insanın içindedir.
Ona göre mutluluk eğilimi insan yapısının doğal bir eğilimidir. İnsan doğarken mutluluk eğilimini insan yapısının doğal bir eğilimidir. İnsanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğarken mutluluk eğilimiyle birlikte doğar. Mutluluk eğiliminin ahlakiliği bu yüzdendir. Yine bu yüzdendir ki her ahlakın temeli mutluluk eğilimi olmalıdır. Ama mutluluk eğilimi başı boş bırakılamaz elbet. Onu düzenleyen iki doğal kısıtlayıcı vardır:
Eylemlerimizin kendimizdeki sonuçları: Mutluluk eğilimimizi başı boş bırakıphttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif örneğin içkiyi fazla kaçırırsak hastalanırız. Böylelikle de kendi eğilimimizihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimizden dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimiz kısıtlarız.
Eylemlerimizin toplumdaki sonuçları: Mutluluk eğilimimizi başı boş bırakırsak başkalarını mutluluk eğilimlerinin sınırına gireriz. Bu halde başkalarıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi mutluluk eğilimlerimizi savunarak bizim mutluluk eğilimimizi bozarlar. Böylelikle de kendi eğilimimizihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yine kendimizden dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimiz kısıtlarız.
Hem kendimizhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif hem de başkalarıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif elbirliğiyle mutluluk eğilimimizi düzenlerlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşırılıklara engel olurlar. Bu iki sürümün dışında mutluluk eğilimimizin hiçbir engeli yokturhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif keyfince yol alabilir. Anlaşıldığına görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif mutluluğumuzuhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yine kendi mutluluğumuz düzenlemektedir. Kendi mutluluğumuzu bozmadıktan sonra mutluluk eğilimimizin yöneldiği yer yol ahlakıdır. Toplumsal sonuçlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi mutluluğumuzun tadını kaçırdıklarından dolayı kısıtlayıcıdırlar.
İnsanın tanrıya tapmasını yasaklayan maddeci Feuerbach'ın karşısına dikilenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanın insana tapmasını emreden ruhçu Feuerbach.
Hıristiyanlığın özündeki görüşlerinin ürünü olarak tanrı insanın içedönük doğasının dışadönük bir izdüşümü haline geliyordu. Kitabının Marx'ı önemli ölçüde etkileyen ilk bölümünde Feuerbach dinin gerçek ya da antropolojik özünü çözümledi. Tanrıya yüklenen çeşitli nitelikleri tartışarak bunların insan doğasının farklı gereksinmelerinin karşılığı olduğunu ileri sürdü. 2. Bölümde dinin sahte ya da ilahiyata ilişkin özünü ele alarak tanrının insandan bağımsız bir varlığı olduğu görüşününhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif vahiy ve kutsal nesnelere inanmaya yol açtığınıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bunların da istenmeyen bir dinsel maddeciliğin parçaları olduğunu ileri sürdü.
Feuerbach ateist olmadığını söylemekle birliktehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hıristiyanlıktaki tanrının bir yanılsama olduğunu iddia etti. Din görüşlerini felsefi ve diğer disiplinlerle birlikte ele alması Hegel'in ilkelerini yarı-dinsel olarak görmesine ve Marx’ın daha sonra 1845’te "Thesen über Feuerbach"da eleştireceği bir tür materyalizmi benimsemesine yol açtı. 1848-1849 devrimhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif karşıdevrim yıllarında dini tutuculuğa saldırıları yüzünden birçok devrimci tarafından kahraman olarak görüldü.
Feuerbach en çok Hıristiyanlığa karşı olan yazarları etkiledi. "Das Leben Jesu kritisch bearbeitet" adlı şüpheci eseri David Friedrich Strauss ve Feuerbach gibi doğalcılık adına Hegelcilik'ten vazgeçen Bruno Bauer bunların başlıcalarıydı. Bazı görüşleri de daha sonraları Almanya’da kilise ile devlet arasındaki mücadelede aşırı ucun temsilcileri ve kapitalizme karşı mücadelenin önderleri tarafından benimsendi. Daha sonraları ise Marx tarafından belirtildiği gibi (8. ve 11. tezler) toplumsal gelişim içindeki "özne"yi edilgen hale getirmesinden dolayı eleştirilmiştir.
Feuerbach'tan Seçme Sözler
- Dogmahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif apaçık kihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünme yasağından başka bir şey değildir.
- Ne kadar çok iyi kitapla tanışırsanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif birlikte olmaktan zevk aldığın kişilerin sayısı o kadar azalacaktır.
- Hiçbir şey olmamak ve hiç bir şeyi sevmemekhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aynı şeylerdir.
- İnsan dinin başlangıcıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan dinin ortası ve insan dinin sonudur.
- İncil'de yazdığı gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tanrı insanı tasarlayıp yaratmadı. "Hıristiyanlığın esasları"nda gösterdiğim gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan tanrıyı tasarlayıp yaratmıştır.
19. yüzyıl Alman materyalizminin ilk düşünürü olan Feuerbach'ın temel eseri Hıristiyanlığın Özü'dür. Felsefesi ya da karşı felsefesihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir hümanizm ve doğalcılık şeklinde gelişenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif dine ilişkin eleştirisihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanlıkla ilgili doğruların bilinçsizce yansıtılmasını ifade eden Feuerbachhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif felsefeye önce Hegel'in nesnel idealizmini benimseyerek başlamışhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif fakat daha sonra tinselcilik-maddecilik karşıtlığındahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeciliğin tarafında olmuştur.
28 Temmuz 1804’te Landshuthttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Bavyera’da doğdu. 13 Eylül 1872’dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Rechenberg’de öldü.
Hukukçu Paul von Feuerbach’ın dördüncü oğlu olan Ludwig Feuerbach’ın Berlin’deki 2 yıl süreyle Hegel’in yanında felsefe öğrenimi yapabilmek için ilahiyat çalışmalarını bıraktı. 1828’de Doğa bilimi öğrenimi yapabilmek için Erlangen’e gitti. 2 yıl sonra da "Gedanken über Tod und Unsterblichkeit" adlı ilk kitabını Hegel'in ölümünden bir yıl önce imzasız olarak yayınladı.
1839'da "Hrıstiyanlık Özü"nü yayınladı. O sıralar Alman düşünürleri Hegel'i tartışıyordu. Ruhçular onu ruhçuluk alanınahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeciler de maddecilik alanına çekiştiriyorlardı. O Kant'ın yasağını çiğnemiş mutlağın alanına girmişti. Düşüncenin doğadan önceliğini savunmuştu.
Maddeciler de mutlağın yani insan düşüncesinin uğraştığı ilk ve son gerçeğinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın üstünde değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın içinde olduğunu söylemesine ilgi duydular. Herakleitos gibi diyalektikçiydi. Bu uzlaşmalarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yeni karşıtlıklar ve yeni uzlaşmalarlahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gitgide varlığın bilincine erişecekti. Bu erişmeysehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gerçek özgürlüğü doğuracak olan bir sonuçtu. Mutlak varlığın kendi bilincine erişmesiyle aydınlanacaktı.
Bütün sorunları çözdüklerini sanan felsefe sistemleri dağılıyordu. Kant'ın sınırladığı rasyon tekrar özgürleşiyordu. Küçümsenen us etkilediğinden etkilenmek yoluyla diyalektik metotla gerçeğe doğru yaklaşmaktaydı.
Feuerbach "Gelecek Felsefesinin İlkeleri" Hegel'den 13 yıl sonra yayınlandı."Temel doğadır. Doğanın dışında hiçbir şey yoktur. Her şey gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünce dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın ürünüdür. Düşüncehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddî bir organ olan beyinden çıkmaktadır. Bence maddecilik insanın varlık ve bilgi yapısının temelidir. Ama bir fizyolojistinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir naturalistin anladığı gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif varlık yapısının kendisi değildir. Maddecilikle geride beraberim amahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ilerde beraber değilim."
O yıktığı dinlerin yerine aşk dini koymak ister. O temeli maddeye dayanan bir idealisttir. Aşkıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddi bir çekim olarak değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir insanlık ideali olarak ele alır. Hegel gibi diyalektiği maddede değil düşüncede bulur. "İnsanlar sevişinizhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif gerçek din sizin bu sevgilerinizdedir. Varlığınızhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşkınızla biçimlenecektir."
Ona göre dinin gerçeği aşktadır. Önceleri insanlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi niteliklerinin fantastik yansımaları olan tanrılar yaratmışlardı; ama tanrılarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanlık düzenini kurmaya yetmediler. Oysa Feuerbach'a görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bu düzeni kuracak olanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanın başka insanlara karşı duyduğu bağlılıktır. Bu bağlılıkhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif en yetkin biçimine aşkta ulaşır. Hele cinsel aşkhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bu duygusal insan bağlılığının en yoğunlaşmış biçimidir. Dostlukhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif acımahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif vazgeçmehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif coşkunluk gibi çeşitli eğilimlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yetkinliğini cinsel aşkta beliren aşkın çeşitli görünüşleridir. İnsanlar arasındaki bütün sorunlar aşkın gücüyle çözülecektir. Aşkı kutsallaştırmak gerekir. İnsanlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif böyleliklehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bütün acılarından kurtulacaklardır. Dinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Latince bağlamak anlamındaki (Religare) sözcüğünden gelir. Şu haldehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif din sözcüğünün ilk anlamı bağdır. Bundan ötürü insanlar arasındaki her bağhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bir dindir. Din sözcüğünün etimolojik anlamı gerçeği ortaya koymaktadır. Ama bu dinhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif ruhçu bir temele değilhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif maddeci bir temele oturmaktadır. Temel doğadır. Her şey gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif din dehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğanın ürünüdür. Varlık yapısının temeli maddedir amahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendisi düşüncedir. Varlık maddeden çıkıyor ama ruhla gelişiyorhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif varlıklaşıyor. Maddelerin oyunu bitmiştir artık.
Feuerbach'a göre tanrıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan zihninin bir yansıtmasıdır. O'na görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif duyu verilerine konu olan ve böylece dışımızda (bizden bağımsız bir şekilde) var olan nesnelerden farklı olarak dini inancın nesnesi olan Tanrı insanın içindedir.
Ona göre mutluluk eğilimi insan yapısının doğal bir eğilimidir. İnsan doğarken mutluluk eğilimini insan yapısının doğal bir eğilimidir. İnsanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif doğarken mutluluk eğilimiyle birlikte doğar. Mutluluk eğiliminin ahlakiliği bu yüzdendir. Yine bu yüzdendir ki her ahlakın temeli mutluluk eğilimi olmalıdır. Ama mutluluk eğilimi başı boş bırakılamaz elbet. Onu düzenleyen iki doğal kısıtlayıcı vardır:
Eylemlerimizin kendimizdeki sonuçları: Mutluluk eğilimimizi başı boş bırakıphttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif örneğin içkiyi fazla kaçırırsak hastalanırız. Böylelikle de kendi eğilimimizihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimizden dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimiz kısıtlarız.
Eylemlerimizin toplumdaki sonuçları: Mutluluk eğilimimizi başı boş bırakırsak başkalarını mutluluk eğilimlerinin sınırına gireriz. Bu halde başkalarıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi mutluluk eğilimlerimizi savunarak bizim mutluluk eğilimimizi bozarlar. Böylelikle de kendi eğilimimizihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yine kendimizden dolayıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendimiz kısıtlarız.
Hem kendimizhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif hem de başkalarıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif elbirliğiyle mutluluk eğilimimizi düzenlerlerhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aşırılıklara engel olurlar. Bu iki sürümün dışında mutluluk eğilimimizin hiçbir engeli yokturhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif keyfince yol alabilir. Anlaşıldığına görehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif mutluluğumuzuhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif yine kendi mutluluğumuz düzenlemektedir. Kendi mutluluğumuzu bozmadıktan sonra mutluluk eğilimimizin yöneldiği yer yol ahlakıdır. Toplumsal sonuçlarhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif kendi mutluluğumuzun tadını kaçırdıklarından dolayı kısıtlayıcıdırlar.
İnsanın tanrıya tapmasını yasaklayan maddeci Feuerbach'ın karşısına dikilenhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insanın insana tapmasını emreden ruhçu Feuerbach.
Hıristiyanlığın özündeki görüşlerinin ürünü olarak tanrı insanın içedönük doğasının dışadönük bir izdüşümü haline geliyordu. Kitabının Marx'ı önemli ölçüde etkileyen ilk bölümünde Feuerbach dinin gerçek ya da antropolojik özünü çözümledi. Tanrıya yüklenen çeşitli nitelikleri tartışarak bunların insan doğasının farklı gereksinmelerinin karşılığı olduğunu ileri sürdü. 2. Bölümde dinin sahte ya da ilahiyata ilişkin özünü ele alarak tanrının insandan bağımsız bir varlığı olduğu görüşününhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif vahiy ve kutsal nesnelere inanmaya yol açtığınıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif bunların da istenmeyen bir dinsel maddeciliğin parçaları olduğunu ileri sürdü.
Feuerbach ateist olmadığını söylemekle birliktehttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif Hıristiyanlıktaki tanrının bir yanılsama olduğunu iddia etti. Din görüşlerini felsefi ve diğer disiplinlerle birlikte ele alması Hegel'in ilkelerini yarı-dinsel olarak görmesine ve Marx’ın daha sonra 1845’te "Thesen über Feuerbach"da eleştireceği bir tür materyalizmi benimsemesine yol açtı. 1848-1849 devrimhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif karşıdevrim yıllarında dini tutuculuğa saldırıları yüzünden birçok devrimci tarafından kahraman olarak görüldü.
Feuerbach en çok Hıristiyanlığa karşı olan yazarları etkiledi. "Das Leben Jesu kritisch bearbeitet" adlı şüpheci eseri David Friedrich Strauss ve Feuerbach gibi doğalcılık adına Hegelcilik'ten vazgeçen Bruno Bauer bunların başlıcalarıydı. Bazı görüşleri de daha sonraları Almanya’da kilise ile devlet arasındaki mücadelede aşırı ucun temsilcileri ve kapitalizme karşı mücadelenin önderleri tarafından benimsendi. Daha sonraları ise Marx tarafından belirtildiği gibi (8. ve 11. tezler) toplumsal gelişim içindeki "özne"yi edilgen hale getirmesinden dolayı eleştirilmiştir.
Feuerbach'tan Seçme Sözler
- Dogmahttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif apaçık kihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif düşünme yasağından başka bir şey değildir.
- Ne kadar çok iyi kitapla tanışırsanhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif birlikte olmaktan zevk aldığın kişilerin sayısı o kadar azalacaktır.
- Hiçbir şey olmamak ve hiç bir şeyi sevmemekhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif aynı şeylerdir.
- İnsan dinin başlangıcıhttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan dinin ortası ve insan dinin sonudur.
- İncil'de yazdığı gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif tanrı insanı tasarlayıp yaratmadı. "Hıristiyanlığın esasları"nda gösterdiğim gibihttp://www.forumuz.net/images/digersmileyler/virgul.gif insan tanrıyı tasarlayıp yaratmıştır.