DOKULAR
Doku:Yüksek yapılı organizmalarda çok sayıda hücre vardır.Bu hücreler kendi aralarında yapısal ve işlevsel birlikler oluştururlar.Canlılarda aynı işlevi yapan hücreler topluluklarına doku denir.
Dokular canlının erginlikten önceki yaşamında başlar ve erişkinliğe ulaşınca son biçimini alır.Hayvanların yapısındakilere hayvansal[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]bitkilerin yapısındakilere de bitkisel dokular denir.
-HAYVANSAL DOKULAR-
Hayvansal dokular 7 gruba ayrılırlar;
1.Epitel doku 2.Bağ doku 3.Kıkırdak doku 4.Kemik doku 5.Kan doku 6.Kas doku 7.Sinir doku
Bitkisel dokular ise 2 gruba ayrılır;
1.Sürgen(Bölünür) doku 2.Bölünmez doku
Hayvansal dokuları inceleyelim;
EPİTEL DOKU:Vücudun iç ve dış yüzeyini örter.Bunun 4 görevi vardır;Bulundukları organı dış etkilerden korumak[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]Salgı yapmak[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]Emmek[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Mukus ve benzeri maddeleri iletmek.Epitel doku işlevine göre 2 grupta incelenir;
1.Örtü epiteli:Asıl görevi korumaktır.Ancak bazen emilim görevide yaparlar.Hücrelerinin sıralanışına göre Tek katlı ve Çok katlı olmak üzere ayrılırlar.
A.Tek katlı epitel:Yan yana dizilmiş hücrelerden oluşur.Hücreleri yassı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kübik veya silindiriktir.
a.Tek katlı yassı epitel: Akciğer alveolleri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kan damarlarının iç yüzü ve kılcal damarlarda bulunur.
b.Tek katlı kübik epitel:Omurgalı böbreklerinde[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]tiroit bezinde bulunur.
c.Tek katlı silindirik epitel:Omurgalının solunum yollarında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]incebağırsakta bulunan silindirik epitel emme görevi yapar.
B.Çok katlı epitel:Üst üste sıralanmış hücrelerden oluşur.Omugalıların derisinde bu doku vardır.Bu epitel dokuyu incelediğimizde en altta silindirik[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ortada kübik[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]üstte ise yassı epitelden oluşmuştur.En üstteki epitel genellikle ölüdür.Bu ölü hücre alttaki canlı hücreleri dış etkilerden korur.Kan damarı içermez.
2.Salgı(Bez) epiteli:Salgı yapma yeteneğindeki hücrelerdir.Tükürük bezi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]mide bezleri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ter bezleri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]hipofiz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]tiroit gibi salgı yapan organlarda bulunur.Hücre sayısına göre;
A.Tek hücreli bezler:Silindirik hücrelerden oluşur.Bunlara “goblet” hücresi denir.Toprak solucanının derisinden[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]sindirim kanalından[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]solunum organlarından salgılanan mukus buna örnektir.
B.Çok hücreli bezler:Salgı yapan hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşurlar.Salgılarını bir kanala ve buradan vücut boşluğuna veren bezlere ekzokrin(dış salgı) bezi denir.Tükrük bezi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]mide ve bağırsak bezleri ile gözyaşı bezleri dış salgı bezleridir.Salgılarını doğrudan kana veren bezlere endokrin(iç salgı) bezi denir.Bunlar kanalsız bezlerdir.Salgılarına hormon denir.Hipofiz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]tiroit[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]paratiroit[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]böbreküstü bezleri birer iç salgı bezidir.

BAĞ DOKUSUoku ve organları birbirine bağlar.Vücudun her yerinde bulunur.Buna katılgan doku da denir.Hücreler ve hücreler arası maddelerden ve liflerden oluşur.Hücreler arasında bu hücreler tarafından salgılanan ara madde bulunur.Ara maddede ağsı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kollogen[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]elastik lifler olmak üzere 3 tipte lif görülür.Ara madde miktarı çok[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]bağ dokusu hücreleri azdır.Bağ dokusunu oluşturan asıl hücrelere fibroblast denir.Diğer önemli hücreler ise mast hücreleri ve makrofajlardır.
Yağ dokusu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]özelleşmiş bir bağ dokusudur.Hücreleri büyük ve yuvarlak olup yağ damlacıkları taşır.Yağ dokuları yedek besin olarak yağın ve suyun depolanmasını sağlar.Vücudun basınç ve darbelere karşı korunmasında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ısının izole edilmesinde[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]derinin nemli kalmasında etkili olur.
KAN DOKUSU:Kan[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]çeşitli maddeleri taşıma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]vücudu mikroplara karşı koruma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]vücut ısısını düzenlemek gerektiğinde pıhtılaşma gibi görevler yapar.Hücreler ve hücreler arası maddelerden oluşmuştur.Damarlar içinde dolaşır.Plazma denilen ara maddesi sıvıdır.Plazmanın çoğunu su oluşturur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ayrıca sindirilmiş besinler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]hormonlar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]enzimler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]antikorlar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]erimiş gazlar ve artık maddeler içerir.Hafif bazik özelliktedir.
Kandan[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kan hücreleri ve pıhtılaşan maddeler çıktıktan sonra geriye kalan sıvıya serum denir.Kan[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]bir tüpe konduğunda dipte oluşan pıhtının üstünde kalan serumdur.Pıhtıda ise kan hücreleri ve fibrin bulunur.Kan hücreleri 3 çeşittir:
1.Alyuvarlar 2.Akyuvarlar 3.Kan pulcukları

Alyuvar(Eritrosit);ortası çukur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kırmızı renkli kan hücresidir.Başlangıçta çekirdeklidirler ama kana karışırken çekirdeklerini kaybederler.Alyuvarlar akciğerden aldıkları oksijeni vücut hücrelerine[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]vücut hücrelerinden aldıkları karbondioksiti akciğere götüren hücrelerdir.
Oksijen ve karbondioksit taşınmasında yapısında bulunan demirli bir protein olan hemoglobin görev yapar.Bir alyuvar yaklaşık 280 milyon hemoglobin molekülüne sahiptir.
Alyuvarların ömrü yaklaşık olarak 120 gündür.Yaşlı alyuvarlar dalakta ve karaciğerde parçalanır.Kemik iliğinde yenisi üretilir.Birim zamanda dokulara ulaşan oksijen miktarının azalması vücutta alyuvar üretimini hızlandırır.
a.Kan kaybı
b.Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması
c.Bazı solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları gibi durumlarda alyuvar üretimi artar.
Yüksek yerlerde yaşayanlarda sahildeki insanlardan daha fazla alyuvar bulunur.Olgunlaşmış alyuvarlarda çekirdek[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ribozom[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]e.retikulum ve mitokondri yoktur.

Akyuvarlar(Lökositler);çekirdekli[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]gerçek kan hücreleridir.Kan sıvısı içinde aktif hareket ederler.Hemoglobin taşımadıkları için renksizdirler.Kanda ortalama 7000-9000 kadardır.Bu sayı:

a.Mikrobik hastalıklar
b.Vücuda giren yabancı proteinler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]bakteri ve kimyasal toksinler
c.Doku tahribi halinde sayısı artar.
Sitoplazması tanecikli olanlara granüllü akyuvar denir.Çekirdeği boğumludur.Bunlar nötrofil[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]eosinofil ve bazofil diye adlandırılır.Tanecikli olmayanlarada granülsüz akyuvar adı verilir.Çekirdeği fasulye tanesine benzeyen tiplerine monosit[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]yuvarlak iri çekirdekli olanlarına lenfosit denir.Monositler kemik iliğinde[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]lenfositler dalak[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]tümüs bezi ve lenf düğümlerinde üretilirler.
Akyuvarlar vücudu hastalıklara karşı korur.Monositler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]mikropları fagositozla yutar ve parçalar.Çoğu zaman amipsi hareketlerle kan damarlarından çıkarak doku sıvısındaki mikropları yok eder.Ayrıca bazı lenfositler vücuda zarar veren maddelere karşı “antikor” üretirler.
Kan pulcukları(trombositler);kemik ilğindeki dev hücrelerin(megakaryosit) parçalanması sonucu sitoplazma parçalarıdır.Ömürleri birkaç gündür.Kanın pıhtılaşmasında etkili olan özel bir protein bulundururlar.Buna trombosit tromboplastini denir.
KIKIRDAK DOKU:Esnek[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]dayanıklı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]hafif sert dokudur.Omurgalılarda kemik doku ile beraber iskeleti oluşturur.Köpekbalıkları hariç diğer omurgalılarda embriyo geliştikçe kıkırdak doku yerini kemik dokuya bırakır.
Bu doku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kıkırdak hücreleri “kondrosit” ile hücrelerin arasını dolduran ara madde “kondrinden” oluşur.Kondrosit bir kapsülle çevrilidir.
Kıkırdak dokuda kan damarı bulunmaz.Besin ve gerekli maddeler difüzyonla etrafını saran bağ dokunun kılcallarından alınır.Metabolizma ürünü artıklarıda yine difüzyonla atılır.
Kıkırdak doku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]ara maddesine göre hiyalin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]elastik ve lifli kıkırdak olmak üzere 3’e ayrılır.
a.Hiyelin kıkırdak;soluk borusu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kaburga uçları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]uzun kemiklerin başı ve burunda yer alır.Bütün omurgalıların embriyoları ile kıkırdaklığı balıkların embriyo ve erginlerinde bulunur.
b.Elastik kıkırdak;dış kulak yolu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]kulak kepçesinde bulunur.
c.Lifli kıkırdak;uzun kemiklerin eklem yerinde yer alır.Kollojen lifleri fazladır.Hücreler arası madde ve hücreleri azdır.