Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS/GIS) Nedir? - Seversintabi.com Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi

**ceyLin** · #1 10 February 2009, 12:52

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS/GIS) Nedir?

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), İngilizce Geographical Information Systems (GIS) ifadesinin Türkçe'ye çevrilmiş hali olup, kullanıcıların çok farklı disiplinlerden olması nedeniyle, bu kavram da değişik şekillerde tanımlanmaktadır. Özellikle CBS'nin dünyada konumsal bilgi ile ilgilenen kişi, kurum ve kuruluşlar arasında geniş bir merak uyandırması, gelişmelerdeki hızlı değişiklikler, özellikle ticari beklentiler, farklı uygulama ve fikirler, CBS'nin standart bir tanımının yapılmasına henüz izin vermemiştir. CBS, bazı araştırmacılara göre konumsal bilgi sistemlerin tümünü içeren ve coğrafi bilgiyi irdeleyen bir bilimsel kavram, bazılarına göre; konumsal bilgileri dijital yapıya kavuşturan bilgisayar tabanlı bir araç, bazılarına göre de; organizasyona yardımcı olan bir veri tabanı yönetim sistemi olarak nitelendirilmektedir. Buna göre en genel haliyle CBS'tanımı aşağıdaki şekildedir;

"Coğrafi Bilgi Sistemleri; konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir.

**ceyLin** · #2 10 February 2009, 12:52

CBS Bileşenleri

CBS'nin beş temel bileşeni vardır. Bunlar;

a) Donanım (hardware) CBS'nin işlemesini mümkün kılan bilgisayar ve buna bağlı yan ürünlerin bütünü donanım olarak adlandırılır. Bütün sistem içerisinde en önemli araç olarak gözüken bilgisayar yanında yan donanımlara da ihtiyaç vardır. Örneğin, yazıcı (printer), çizici (plotter), tarayıcı (scanner), sayısallaştırıcı (digitizer), veri kayıt üniteleri (data collector) gibi cihazlar bilgi teknolojisi araçları olarak CBS için önemli sayılabilecek donanımlardır. Bugün bir çok CBS yazılımı farklı donanımlar üzerinde çalışmaktadır. Merkezileştirilmiş bilgisayar sistemlerinden masaüstü bilgisayarlara, kişisel bilgisayarlardan ağ (network) donanımlı bilgisayar sistemlerine kadar çok değişik donanımlar mevcuttur.

b) Yazılım (software), diğer bir deyişle bilgisayarda koşabilen program, coğrafik bilgileri depolamak, analiz etmek ve görüntülemek gibi ihtiyaç ve fonksiyonları kullanıcıya sağlamak üzere, yüksek düzeyli programlama dilleriyle gerçekleştirilen algoritmalardır. Yazılımların pek çoğunun ticari amaçlı firmalarca geliştirilip üretilmesi yanında üniversite ve benzeri araştırma kurumlarınca da eğitim ve araştırmaya yönelik geliştirilmiş yazılımlar da mevcuttur. Dünyadaki CBS pazarının önemli bir kısmı yazılım geliştiren firmaların elindedir. Bu bakımdan günümüzde CBS bu tür yazılımlarla neredeyse özdeşleşmiş durumdadır. En popüler CBS yazılımları olarak Arc/Info, Intergraph, MapInfo, SmallWorld, Genesis, Idrisi, Grass vb. verilebilir. Coğrafi bilgi sistemine yönelik bir yazılımda olması gereken temel unsurlardan bazıları şunlardır;

- Coğrafik veri/bilgi girişi ve işlemi için gerekli araçları bulundurması,
- Bir veri tabanı yönetim sistemine sahip olmak,
- Konumsal sorgulama, analiz ve görüntülemeyi desteklemeli,
- Ek donanımlar ile olan bağlantılar için ara-yüz desteği olmalıdır.

c) Veri (data) CBS'nin en önemli bileşenlerinde biri de "veri"dir. Grafik yapıdaki coğrafik veriler ile tanımlayıcı nitelikteki öznitelik veya tablo verileri gerekli kaynaklardan toplanabileceği gibi, piyasada bulunan hazır haldeki veriler de satın alınabilir. CBS konumsal veriyi diğer veri kaynaklarıyla birleştirebilir. Böylece birçok kurum ve kuruluşa ait veriler organize edilerek konumsal veriler bütünleştirilmektedir. Veri, uzmanlarca CBS için temel öğe olarak kabul edilirken, elde edilmesi en zor bileşen olarak ta görülmektedir. Veri kaynaklarının dağınıklığı, çokluğu ve farklı yapılarda olmaları, bu verilerin toplanması için büyük zaman ve maliyet gerektirmektedir. Nitekim CBS'ye yönelik kurulması tasarlanan bir sistem için harcanacak zaman ve maliyetin yaklaşık %50 den fazlası veri toplamak için gerekmektedir.

d) İnsanlar (people) CBS teknolojisi insanlar olmadan sınırlı bir yapıda olurdu. Çünkü insanlar gerçek dünyadaki problemleri uygulamak üzere gerekli sistemleri yönetir ve gelişme planları hazırlar. CBS kullanıcıları, sistemleri tasarlayan ve koruyan uzman teknisyenlerden günlük işlerindeki performanslarını artırmak için bu sistemleri kullanan kişilerden oluşan geniş bir kitledir. Dolayısıyla coğrafi bilgi sistemlerinde insanların istekleri ve yine insanların bu istekleri karşılamaları gibi bir süreç yaşanır. CBS'nin gelişmesi mutlak suretle insanların yani kullanıcıların ona sahip çıkmalarına ve konuma bağlı her türlü analiz için CBS'yi kullanabilme yeteneklerini artırmaya ve değişik disiplinlere yine CBS'nin avantajlarını tanıtmakla mümkün olabilecektir.

e) Yöntemler Başarılı bir CBS, çok iyi tasarlanmış plan ve iş kurallarına göre işler. Bu tür işlevler her kuruma özgü model ve uygulamalar şeklindedir. CBS'nin kurumlar içerisindeki birimler veya kurumlar arasındaki konumsal bilgi akışının verimli bir şekilde sağlanabilmesi için gerekli kuralların yani metotların geliştirilerek uygulanıyor olması gerekir. Konuma dayalı verilerin elde edilerek kullanıcı talebine göre üretilmesi ve sunulması mutlaka belli standartlar yani kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Genellikle standartların tespiti şeklinde olan bu uygulamalar bir bakıma kurumun yapısal organizasyonu ile doğrudan ilgilidir. Bu amaçla yasal düzenlemelere gidilerek gerekli yönetmelikler hazırlanarak ilkeler tespit edilir.

**ceyLin** · #3 10 February 2009, 12:53

CBS Nasıl Çalışır

CBS yeryüzüne ait bilgileri, coğrafik anlamda birbiriyle ilişkilendirilmiş tematik harita katmanları gibi kabul ederek saklar. Bu basit ancak konumsal bilgilerin değerlendirilmesi açısından son derece güçlü bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, örneğin, dağıtım görevi üstlenmiş taşıma araçlarının optimum yük dağıtımından, planlamaya dayalı uygulamalara ait detay kayıtlarına, atmosferdeki değişimlerin modellenmesine kadar birçok gerçek dünya probleminin çözümüne imkan sağlar.

Coğrafik referanslar

Coğrafik bilgiler, enlem-boylam şeklindeki coğrafi koordinat ya da ulusal koordinatlar gibi kesin değerleri veya adres, bölge ismi, yol ismi gibi tanımlanan referans bilgileri içerirler. Bu coğrafik referanslar objelerin konumlandırılmasına yani koordinatı bilinen bir pozisyona yerleştirilmelerine imkan sağlar. Böylece ticari bölgeler, araziler, orman alanları, yeryüzü kabuk hareketleri ve yüzey şekillerinin analizleri konuma bağlı olarak belirlenir. Coğrafik referans konumu belirlerken, konum verisi yani koordinat bilgisi seçilecek veri modeline bağlı olarak ifade edilir. Bu ifade şekli CBS'de iki farklı konumsal veri modeli biçimindedir. Bunlar "vektörel (vector)" ve "hücresel (raster)" veri modelleridir.

Vektörel veri modelleri

Vektörel veri modelinde, nokta, çizgi ve poligonlar (x,y) koordinat değerleriyle kodlanarak depolanırlar. Nokta özelliği gösteren bir elektrik direği tek bir (x,y) koordinatı ile tanımlanırken, çizgi özelliği gösteren bir yol veya akarsu şeklindeki coğrafik varlık birbirini izleyen bir dizi (x,y) koordinat serisi şeklinde saklanır. Poligon özelliğine sahip coğrafik varlıklar, örneğin imar adası, bina, orman alanı, parsel veya göl, kapalı şekiller olarak, başlangıç ve bitişinde aynı koordinat olan (x,y) dizi koordinatlar ile depolanır. Vektörel model coğrafik varlıkların kesin konumlarını tanımlamada son derece yararlı bir modeldir. Ancak, süreklilik özelliği gösteren coğrafik varlıkların, örneğin toprak yapısı, bitki örtüsü, jeolojik yapı ve yüzey özelliklerindeki değişimlerin ifadesinde daha az kullanışlı bir model olarak bilinir.

Raster (hücresel) veri modelleri

Hücresel ya da diğer bir deyişle raster veri modeli daha çok süreklilik özelliğine sahip coğrafik varlıkların ifadesinde kullanılmaktadır. Raster görüntü, birbirine komşu grid yapıdaki aynı boyutlu hücrelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Hücrelerin her biri piksel (pixel) olarak ta bilinir. Fotoğraf görüntüsü özelliğine sahip raster modeller, genellikle fotoğraf ya da haritaların taranması (scanning) ile elde edilirler. Vektör ve raster veri modellerinden biri genelde CBS uygulama biçimine göre tercih edilerek kullanılır. Ancak günümüzde her iki model aynı anda da kullanılabilmektedir. Bu tür bir kullanım şekli CBS'de hybrid (melez) veri modeli olarak bilinmektedir.

**ceyLin** · #4 10 February 2009, 12:54

CBS'de Temel İşlevleri

Coğrafi bilgi sistemlerinin sağlıklı bir şekilde çalışması aşağıdaki 4 temel işlevlerin yerine getirilmesine bağlıdır. Bunlar;

1. Veri toplama : Coğrafik veriler toplanarak, CBS'de kullanılmadan önce mutlaka sayısal yani dijital formata dönüştürülmelidir. Verilerin kağıt ya da harita ortamından bilgisayar ortamına dönüştürülmesi işlemi sayısallaştırma (digitizing) olarak bilinir. Modern CBS teknolojisinde bu tür işlemler büyük boyutlu projelerde tarama tekniği kullanılarak otomatik araçlarla gerçekleşir. Küçük boyutlu projelerde daha çok masa tipi sayısallaştırıcılar kullanılarak elle sayısallaştırma yapılabilir. Bugün birçok coğrafik veri CBS'ne uyumlu formatta hazır halde piyasada mevcuttur. Bunlar üretici firmalardan sağlanarak doğrudan kurulacak sisteme aktarılabilir.

2. Veri yönetimi : Küçük boyutlu CBS projelerinde coğrafik bilgilerin sınırlı boyuttaki basit dosyalarda saklanması mümkündür. Ancak, veri hacimlerinin geniş ve kapsamlı olması, bunun yanında birden çok veri gruplarının kullanılması durumunda Veri Tabanı Yönetim Sistemleri (Data Base Management Systems) verilerin saklanması, organize edilmesi ve yönetilmesine yardımcı olur. Veri tabanı yönetim sistemleri bir bilgisayar yazılımı olup veri tabanlarını yönetir veya birleştirir. Bir çok yapıda tasarlanmış veri tabanı yönetim sistemi vardır, ancak CBS için en kullanışlısı ilişkisel (relational) veri tabanı sistemidir. Bu sistem tasarımında veriler tablo bilgilerinin elde edilişindeki düşünce yapısına uygun olarak bilgisayar belleğinde saklanır. Farklı bilgiler içeren tabloların birbiriyle ilişkilendirilmesinde bu tablolardaki ortak sütunlar kullanılır. Bu yaklaşım basit fakat esnek bir tasarım olup, geniş çapta CBS uygulamalarında kullanılmaktadır.

3. Veri işlem : Bazı durumlarda özel CBS projeleri için veri çeşitlerinin birbirine dönüşümü veya irdelenmesi istenebilir. Verilerin sisteme uyumlu olması bunu gerektirebilir. Örneğin, konumsal bilgiler farklı ölçeklerde mevcut olabilir (yol verileri 1/100.000, nüfus dağılım verileri 1/10.000, bina verileri 1/1.000 gibi). Tüm bu bilgiler birleştirilmeden önce aynı ölçeğe dönüştürülmelidir. Bu dönüşüm görüntü amacıyla geçici olabileceği gibi bir analiz işlemi için sürekli ve kalıcı da olabilir. CBS, gerek bilgisayar ortamında obje üzerine imlecin (mouse) tıklanması ile basit sorgulama kapasitesine, gerekse çok yönlü konumsal analiz araçlarıyla (tools) yönetici ve araştırıcılara istenen süreçte bilgi sunar. CBS teknolojisi artık coğrafik verileri istatistiksel grafikler ve "eğer olur ise.." (if conditions) şeklindeki mantık sorgulamaları ve senaryolar şeklinde irdeleme aşamasına gelmiştir. CBS teknolojisi konumsal verilerin sorgulanması ve analizinde, yazılımlar sayesinde, birçok veri her türlü geometrik ve mantıksal işleme tabi tutulabilir. Eğer fonksiyonel coğrafik veriye sahip CBS mevcut ise, başlangıçta şu basit sorgulamalar yapılabilir;

4. Veri sunumu : Görsel işlemler yine CBS için önemli bir işlevdir. Birçok coğrafik işlemin sonunda yapılanlar harita veya grafik gösterimlerle görsel hale getirilir. Haritalar coğrafik bilgiler ile kullanıcı arasındaki en iyi iletişimi sağlayan araçlardır. Kartoğrafların uzun yıllardır harita üretmesine karşın, CBS kartoğrafya biliminin hızlı gelişmesine de katkıda bulunan yeni ve daha etkili araçları sunmaktadır. Haritalar, yazılı raporlarla, üç boyutlu gösterimlerle, fotoğraf görüntüleri ve çok-ortamlı (multimedia) ve diğer çıktı çeşitleriyle birleştirebilmektedir.

**ceyLin** · #5 10 February 2009, 12:54

CBS Yazılımları

Asagida dünyada yaygin olarak kullanilan CBS yazilimlari hakkinda genel bilgi verilmis bulunmaktadir

1. Arc/Info (ESRI)

Arc/Info harita otomasyonu, veri dönüsümü, veri tabani yönetimi, harita çakistirma, konumsal analiz, etkilesimli görüntüleme ve sorgulama, grafik, tanisal veri girisi ve düzeltme, adres haritalama ve kodlama, ag analizi, harita üzerine niteliklerin yazilmasi ve topografik analiz islemlerinde etkin çözümler sunmaktadir. Yazilim, AML (Arc Macro Language) adi verilen bir makro programlama diline sahip olup, WindowsNT, UNIX, LINUX v.b. de çalisan, donanimdan bagimsiz bir programdir.

2. ArcView GIS (ESRI)

ArcView yazilimi, vektör ve raster kökenli cografi veri tabanlarindan geometrik ve geometrik olmayan verinin sorgulanmasina olanak veren, bir masaüstü haritalama ve cografi bilgi sistemleri yazilimidir. Is istasyonlari, PC ve Macintosh’larda çalisabilen ArcView yazilimi, cografi veri tabanlarina tüm kullanicilar tarafindan erisim imkani saglamakta, degisik formatlardaki (dxf, dgn, dbf, txt, tif, bmp,.. vb.) verilerin kolayca seçilmesi ve görüntülenmesine olanak tanimaktadir. Bu yazilim ESRI’nin CBS ürünlerinin ürettigi konumsal veriyi direkt olarak kullanarak sorgulama ve görüntüleme islerini yapabilir.

3. SDE (ESRI)

SDE (Spatial Database Engine), konumsal verinin (vektör, görüntü ve CAD) ticari bir veri tabani yönetim sistemi içinde depolanmasi ve yönetimi için tasarlanmis bir yazilimdir. Ticari kullanici/sunucu mimarisini kullanan RDBMS’lerde (Oracle, MS SQL Server, Sybase, IBM DB2 ve Informix) kullanilabilir. Küçük gruplardan büyük ölçekli gruplara degisen ortamlarda, konumsal veriyi baska bir konumsal olmayan veriyle bütünlestirme olanagi tanir. Sorgulama, konumsal ve topolojik tabanli veri çikarma olanagi saglayan konumsal sorgu fonksiyonlari kütüphanesi içerir. Çok kullanicili bir ortamda çok miktardaki konumsal verinin depolanmasi ve yönetimi için dizayn edilecek sistemlerde, açik veri erisimi gereksinimi olan herhangi bir çalisma ve proje uygulamasinda SDE’den yararlanilabilir. SDE, TCP/IP protokolü ve XDR kullanarak, Unix, Windows sistemlerini içeren aglarda, hizli bilgi girisine ve bilgilerin geri çagrilmasina olanak verir. Arc/Info gelistiricilere C, C++ ile arayüz programciligi için Visual Basic gibi süratli uygulama gelistirici (RAD) araçlari arasinda seçim yapma ya izin verecek sekilde kurulabilir. SDE, tüm haritalama uygulamalarinda kullanilmakta olan diger bilgi teknolojisi ürünleri ile bütünlesmeye uygun çözümler sunmaktadir.

4. MapObjects (ESRI)

MapObjects, masaüstü haritacilik ve CBS’de, çözüm üretmek için özellesmis araçlari saglar. Varolan uygulamalari gelistirmek için haritacilik araçlari eklemek, veri görüntülemesi için uygulamalar insa etmek, özel isleri ve ihtiyaçlarin yerine getirilmesi için CBS programlari üretmek, CBS çözümleri ile üretilmis veriye kolaylikla erisim saglayan basit sorgu tabanli uygulamalar gelistirmk MapObjects ile karsilanabilecek gereksinimlerdir.

5. ArcIMS (ESRI)

ArcIMS, CBS ve harita ile ilgili servislere Internet yoluyla veri gönderim olanagi saglar.

ArcIMS, sistem kullanicisi için
- veri kaynaklarinin görüntülenmesine,
- sorgulanmasina,
- analiz edilmesine olanak verir.

Arc IMS yazilimi ile kullanici Internet ortaminda CBS verisine erisebilir ve etkilesimli olarak kullanabilir. Internet ortami, harita gelistirme veya bu ortamda mevcut haritalari dinamik olarak dogrudan veri tabanina eristirerek kullanabilme özelligine sahiptir. Günümüzde hemen tüm büyük projelerde kullanilan ArcIMS, daha önce yine ESRI tarafindan üretilmis olan Internet Map Server (IMS) ürününün yeni bir versiyonudur.

6. Microstation GeoGraphics

Diger yazilimlarda oldugu gibi temel konumsal analiz fonksiyonlarini yerine getirir.Microstation GeoGraphics, Bentley sistemlerinin ana CBS modülüdür. Microstation Java ve CAD birlestirerek gelistirmistir. Bu kategorideki mühendislik ürünleri Enterprise Engineering Modeling (EEM) olarak adlandirilmaktadir.

7. GeoEngineering

Microstation, harita projelerinde grafik verileri üreten, yöneten, degisiklik yapan genis tabanli bir CAD yazilimidir. Bunun yaninda CBS, konumsal planlama, problem çözme ve karar verme gibi tasarim tabanli analizleri ortaya çikarmayi saglar. Microstation GeoGraphics’te CAD/CBS eleman yapisi tanimlanmistir.

8. INTERGRAPH MGE: Modular GIS Environment

Modüler bir CBS ortami olan MGE? ; Basic Nucleus (veri sorgulama ve inceleme), Base Mapper (veri kolleksiyou), Basic Administrator (veri tabani kurma ve bakimi) olmak üzere çesitli yazilim parçalarindan olusmaktadir. NT ve UNIX isletim sistemlerinde çalisabilmektedir. MGE, grafik verinin üretimi ve düzenlenmesi için MicrostationCAD ürününü kullanir. MGE, konumsal olmayan, öznitelik verilerinin kullanimi için Intergraph’in Iliskisel Veritabani Sistemi (RIS-Relational Interface System) ile alti veritabani yazilimina (Informix, Oracle, Ingres, DB, SYBASE, MS SQL Server) ve ODBC (Open Database Standart) uyumlu dillere dogrudan erisim olanagi sunar.

9. GeoMedia

GeoMedia ürün grubu GeoMedia tabanli uygulamalarin gelistiricilerine ve GeoMedia ürün ve nesnelerini, gelisim, danisma, sistem bütünlemesi ya da veri temini için kullananlara yönelik gelistirilmistir. Bazi GeoMedia ürünleri olarak GeoMedia Proffessional ve GeoMedia Web Map verilebilir.

10. AutoCAD MAP?

AutoCAD Map, AutoCAD‘in haritacilik ve CBS uygulamalari için gelistirilmis bir ürünüdür. Belediye gibi hizmet üreten kuruluslarda, dogal kaynaklar veya çevreyle ilgili kuruluslarin harita grubunda, telekominikasyon sirketleri, gaz dagitim organizasyonlari, bakanlikta veya kamu kuruluslarinda, haritayla ilgili çalisan her türlü kurumda cografi bilgi amaçli harita üretimi, istenen geometrik dogruluk ve kalitede çikti alinmasinda AutoCAD Map kullanilabilir.

11. MapInfo Ürünleri

Yazilim genis uygulama çesitliligine sahiptir ve DOS, Windows, Macintosh altinda çesitli Unix, Linux gibi platformlarda kosabilir. MapInfo, cografi, ekonomik, politik, kültürel ve endüstriyel uygulamalar içeren kaynaklara yardim hizmeti sunmaktadir. MapInfo, farkli uygulamalar için birçok CBS ürününe sahip olup, bunlardan bazilari asagidaki sekildedir.

12. MapInfo Professional

MapInfo Professional; haritacilik ve mekansal analiz islevleri için, etkili ticari uygulamalarda ve karar vermede daha iyi sunumlar, analiz ve strateji saglar.

13. MapInfo MapBasic

MapInfo ortami için tasarlanmis olan uygulama gelistirme ortamidir.

14. MapX

VB, Delphi gibi RAD ortamlarinda, temel CBS uygulamalarini gerçeklestirmeyi mümkün kilmistir. MapX kullanilarak gelistirilmis görsel uygulamalar, MapInfo ve MapBasic olmadan her makinede çalisabilmektedir. Bu sayede kullanici sayisi 20’yi asacak uygulamalar için çok etkin ve hesapli bir ortam hazirlamak mümkündür.

15. SpatialWare

Kurumsal CBS kullanicilari için merkezi bir CBS veritabani hizmeti sunan yazilim ortamidir.

16. Maptitude

Maptitude Windows ortaminda çalisan CBS yazilimidir. Ticaret, kamu ve egitim sektörlerinde haritacilik çözümü sunar.

17. Landmarks Graphics

Landmarks Graphics, konumsal kesif ve üretim endüstrisine; yazilim uygulamalari, veri yönetimi teknolojileri, danisma servisleri, egitim ve destek içeren konularda bilgi teknoloji çözümleri saglar.

18. ARGUS

ARGUS, bir organizasyondaki teknik disiplinler ve yönetim düzeyleri için veri girisi araçlari saglayan jenerik bir kullanici arayüzüdür. Nesne tabanli ve bagimsiz mantiksal veri modellidir. Yönetici Bilgi Sistemi ve Cografi Bilgi Sisteminin özellikleri ARGUS’a gerçek-zaman modunda birlesik veriyi sorgulama ve sorgu sonuçlarini gösterme olanagi tanir. WindowsGUI kullaniciya masaüstü bilgisayarlardaki kelime islemci, hesap tablosu gibi yayin uygulamalari ARGUS ile bütünlestirme olanagi saglar. ARGUS Script Language, temel bir programlama dili saglamak için harita arayüzüyle bütünlestirilmistir.

19. Geo-dataWorks

Geo-dataWorks grafiksel proje yönetimi saglar.. Geo-dataWorks ile, etkilesimli bir harita tabanindan grafik sorgulama ve seçim yapilabilir.. Kullanici dünya haritasini kullanarak seçilen bölgeye iliskin profil bilgilerini rapora dönüstürebilir.

20. Caris

CARIS, ürünleri dört temel konuda uzmanlastirmistir. Bunlar; CARISMarine Information Systems, CARIS LIS/GIS, CARIS Spatial Components, CARIS Projects’tir.

21. CARIS LIS/GIS

CARIS GIS, verinin üretimi, yönlendirilmesi, analizi ve sunulmasi için bütünlesik bir CBS çözmü sunar. Windows ve Unix isletim sistemleri üzerinde çalisabilir unix istasyonlari ile erisebilir konumda olan masaüstü bilgisayarlarda CARIS kullanilabilir.

22. SMALLWORLD

Smallworld ticari anlamda konumsal veri ihtiyaci olan ve bu verileri amaçlari dogrultusunda analiz etmek isteyen firmalara genelde CBS tabanli özel uygulamalar gelistirmektedir. WINDOWS NT, UNIX, LINUX v.b. sistemlerde çalisabilir. Uluslararasi kabul edilen formatlardan giris ve çikis islemlerini gerçeklestirebilir. Ayrica Arc Info gibi programlarla birlikte çözüm üretmeye yönelik çalismalarin yapilmasini saglar.

23. IDRISI

IDRISI kullanimi kolay insa edilmistir ve profesyonel düzeyde CBS saglamamaktadir. Göiüntü isleme ve konumsal analiz, DOS ve Windows tabanli kisisel bilgisayarlar üzerinde kullanilabilir.. Bir grafik kullanici arabirimi, esnek kartografik yazi olanaklari ve analitik araç setleri ile bir veritabani yönetim sistemi bütünlestirilmistir. Degisiklik için özel programlar ve time-seri analizleri, konumsal karar- destek, belirsizlik ve birlesme analizleri içerir.

24. GRASS

GRASS genel kamusal kullanim (GNU) lisansi ile ücretsiz olarak kullanima açik bir veri yönetimi, görüntü isleme, grafik üretim, konumsal modelleme ve veri görsellestirme Cografi Bilgi Sistemi olarak adlandirilmaktadir. Dünyanin çesitli yerlerinde uluslar arasi bir ekip tarafindan GRASS için destek, arastirma ve gelistirme çalismalari yürütülmektedir. Standart bir komut satiri girisi ve/veya Tcl/Tk grafik kullanici arabirimi ile kullanilabilmektedir. Degisik isletim sitemi ve islemci mimarilerinde kullanilabilen GRASS açik kodlu bir sistem olarak 800’den fazla CBS fonksiyonuna sahip olmasinin yaninda kisa progr*****lar yardimiyla kolaylikla yeni uygulamalarin yaratilmasina da açiktir. 2 ve 3 boyutlu raster veri formatinin yaninda nokta ve topolojik vektör veri tipleri ve özellestirilebilir bir çok projeksiyon ve elipsoid desteklenmektedir. Bilinen hemen hemen tüm bilimsel ve ticari raster ve vektör formatlari program tarafindan okunabilmekte ve diger programlar tarafindan kullanmak üzere kaydedilebilmektedir. GRASS her türlü mekansal analizi yapabilme, harita üretme, sayisal arazi modelleri üzerinde ölçme ve analizler yapabilme, veri görsellestirme ve depolama özellikle rinin yaninda iliskisel veri tabani yönetim programlarina bagli olarak çalisabilmektedir.

Sehir ve bölge planlama basta olmak üzere mühendislik, hidroloji, jeoloji, fizik, istatistik, uzaktan algilama alanlarinda gelistirilen ve kullanilan GRASS, kullaniciya hizla ve kolayca veriyi analiz etme, depolama güncelleme, modelleme ve görüntüleme olanaklarini saglamaktadir. Dünyadaki tüm kullanici ve gelistiricilere GNU lisansi ile açik kodlu sunulan GRASS her kullanicinin kendi özellestirmelerine ve mevcut modüllere kolayca ekleme yapabilmesine olanak saglayan gerekli tüm kütüphane ve kullanim kilavuzlari ile birlikte kullanima sunulmaktadir. 25. NETCAD

Modüler yapiya sahip NETCAD, Harita, Planlama, Peyzaj, Insaat, Mimarlik Firmalari,Belediye ve Kamu Kurumlari, Tasarim/Çizim gereksinimi olan tüm mühendisler tarafindan kullanilabilecek özelliklere sahip CAD fonksiyonla rina dayali, ana modül ve özel ihtiyaçlar için çesitli diger modüllere sahiptir.

26. EGHAS

Arazi çalismalarini ilgilendiren tüm disiplinlere yönelik olarak gelistirilen EGHAS, çesitli modüllerden olusmakta ve Windows 95/98/NT/2000 platformlari altinda çalisabilmektedir. EGHAS ayni anda birçok göiüntü ile çalisabilir ve bir ekranda yapilan islem diger ekranlardan takip edilebilir. EGHAS komutlari ile Basic dilinin birlesimi kullanilarak etkin yeni foiiksiyon ve komutlar olusturulabilir. EGHAS, diger programlar ile veri iletisimi için DXG ve DGN formatlarini okuyup yazabilmektedir. Windows ortaminda sürücüsü bulunan tüm yazici, çizici ve sayisallastiricilari destekler.