Erkek Üreme Organları

[ceyLin]

Erkek üreme organları, iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılıyor. Dış üreme organları, penis ve skrotum (testisleri içlerinde barındıran keseler). Penisin içinde süngerimsi yapıda damar yumağı var. Süngerimsi yapıdaki bu boşluk ve gözeneklerin içine kan dolarak sertleşme meydana geliyor. Sertleşme sonrası penis boyunda iki kat artma ve çapında genişleme oluyor. Penisin ortasından, üretra adı verilen dış idrar yolu geçiyor. Mesaneden çıkan bu kanal, penis başının uç kısmında bulunan üretra ağzına açılıyor. Üretra, erkeklerde kadınlara oranla çok daha uzun. Erkek üretrası, ortalama 4 cm olan kadın üretrasından yaklaşık 4-5 kat daha uzun. Bu nedenle erkeklerde “üretrit” denilen dış idrar yolu iltihabı daha sık görülüyor. Üretranın uzun olmasının avantajı da var. Genital bölgedeki, penis ucundaki mikroplar rahatlıkla idrar kanalına girip idrar kesesine ilerleyemiyor. Bu nedenle erkeklerde idrar yolu enfeksiyonları çok daha ender görülüyor. Kadınlarda üretra kısa olduğu için bacaklar arasındaki ve vajinadaki mikroplar rahatlıkla idrar kesesine geçerek sistite neden oluyor. Bu nedenle, üretrit erkek hastalığı, sistit de kadın hastalığı olarak biliniyor.



Testisler, embriyoda karın içinde bulunuyor. Doğuma yalnızca haftalar kala buradan aşağı doğru inerek keselere yerleşiyorlar. Testislerin keselere inmesinin en önemli avantajı, sperm üretimi için gerekli olan görece serin ortamı sağlamak. Sperm üretimi, 37,5 derecelik yüksek vücut ısısından olumsuz etkileniyor. Torbalar, testislerin, 1-2 derece daha düşük ısıda bulunmalarını sağlıyor. Testis büyüklüğü kişiye göre değişim göstermekle birlikte yaklaşık 25 gram ağırlığında ve 2,5 x 4 x 5 cm boyutlarında. Testislerin temel görevleri sperm ve erkeklik hormonu olan testosteron üretimi. Sperm üretimi beyindeki hipofiz bezinden salgılanan FSH, testosteron üretimiyse LH hormonunun denetiminde. Testislerde üretilen spermler çok ince kanallardan geçerek ana sperm kanalı olan “vas deferens”e geçiyorlar. Vas deferens kasık bölgesinden geçerek karın içine doğru ilerliyor ve sonunda üretranın arka kısmına açılıyor.



İnsan testisinin ultrason görüntüsü

Prostat bezi erkeklere özgü bir yapı ve kadınlarda bu oluşumun karşılığı yok. Prostat, idrar kesesinin hemen çıkışında yer alıyor ve üretrayı çepeçevre sarıyor. Normal ağırlığı 20 gram olan prostat, yaşla birlikte büyümeye başlıyor ve bazen 15-200 grama kadar ulaşabiliyor. Meni hacminin %20’si prostat tarafından salgılanıyor. Meni içinde bulunan çinko, fosfolipidler, fosfataz ve spermin adlı protein, prostat tarafından üretiliyor. Prostat bezinden salgılanan proteolitik enzimler, başta katı jöle kıvamında olan meninin 20 dakika içinde sıvılaşmasına yol açıyor. Prostat bezinin spermler üzerindeki etkileri tam olarak bilinmese de, onlara uygun ortamın hazırlanmasında katkısı olduğu düşünülüyor. Prostat bezinin her iki tarafta ve arkasında 5 cm uzunluğunda iki adet organ bulunuyor. “Seminal kesecik” denilen bu organların ürettiği sıvı, meninin %60’ını oluşturuyor. Seminal kesecikler, başta fruktoz olmak üzere, spermlerin beslenmesi için gereken molekülleri salgılıyorlar. Prostaglandinler, fosforilkolin gibi molekülleri de salgılayan bu keseciklerin önemli bir görevi de, spermleri asidik vajina sıvılarına karşı koruyacak ortamı sağlamak.

Bu organların tümü, anne karnındaki 8. haftadan sonra testosteron hormonunun etkisiyle oluşmaya başlıyor. Testosteronun oluşumuysa erkek embriyodaki Y kromozomuna bağlı. Bu dönemdeki hormonal aksaklıklar, erkek üreme organlarının hiç gelişememesine ya da farklı yönde gelişmesine yol açıyor. Erkek üreme sisteminin kadınlardan oldukça farklı olması, birçok farklı hastalık yelpazesini de beraberinde getiriyor.

Kaynak: Bilim ve Teknik Dergisi, Ekim 2005