Seversintabi.com Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi - John Dewey Kimdir-Felsefesi-Sözleri-Eserleri

John Dewey[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] 1859-1952 yılları arasında yaşamış olan ve aletçilik olarak bilinen felsefe akımının kurucusu ünlü Amerikan filozof ve eğitim kuramcısı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Charles Sanders Peirce ve William James'ın görüşlerinin bir sentezini yapmış olan Dewey[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] pragmatizmi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] mantıksal ve ahlaki bir analiz kuramı olarak geliştirmiştir.

John Dewey 20. yüzyılın ilk yarısının en önemli Amerikalı felsefecisi olarak tanınır. 1859'da Vermont[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Burlington'da dünyaya gelmiştir. Kısa bir öğretmenlik kariyerinin ardından felsefe alanında doktora yapmış ve 1889'dan sonra Michigan Üniversitesi'nde felsefe bölümünün başkanlığını üstlenmiştir. Daha sonraları Chicago Üniversitesi'ndeki görevi esnasında kamu eğitimiyle aktif olarak ilgilenmeye başlamış ve burada 1896-1904 yılları arasında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] çocuk eğitimi üzerindeki gözlemlerini derinleştirdiği meşhur "laboratuar okul"u kurmuştur. Akademik kariyerinin geriye kalan uzun bölümünde Columbia Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmıştır. Dewey'in demokratik idealini ve bu ideale ulaşmakta eğitime biçtiği rolü iyi anlayabilmek için onun içinde yaşadığı dönemi kaba hatlarıyla tarif etmek gerekir. Dewey bir kriz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] belirsizlik ve imkânlar çağının filozofuydu. Dewey'in Amerikası'nda[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] 1890'larda Chicago halkının yaklaşık yüzde yirmisi evsizdi; her dört kişiden biri işsizdi; hastalıklar kol geziyordu ve sağlık hizmetleri nüfusun büyük bir kesimine ulaşmıyordu. Toplumsal ihtilaflar her yerdeydi: bugün görülmemiş ölçülerde şiddet içeren grevler yaygındı; toplumun zengin ve yoksul katmanları arasında derin bir uçurum vardı; siyasi partiler güç sahiplerinin elindeydi ve yerel yönetimler yolsuzluk batağına saplanmıştı. Kargaşanın hakim olduğu bu ortama her gün[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yalnızca kendi dilini konuşan yeni göçmenler ekleniyordu. İngilizce Chicago'da henüz yaygın bir dil değildi ve her dört kişiden yalnızca birinin ebeveynleri Amerika'da doğmuştu. Fakat bu kriz ve belirsizlik ortamı Dewey ideallerinin gerçekleşebileceği imkânlar da içeriyordu. 19. yüzyılın sonlarından bakıldığında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] otuz-kırk yıl sonrasının Amerikası'nın halkın toplumsal yaşam ve siyasete katılımı anlamında hangi yönde evrimleşeceği belirsiz görünüyordu. Noam Chomsky[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] eğitim ve demokrasi hakkındaki bir konuşmasında John Dewey'i klasik liberalizmin özgürlükçü değerlerinden beslenen ve erken eğitimde gerçekleştirilecek reformların toplumsal değişim için büyük imkânlar sağlayacağına inanan bir düşünür olarak tanıtır.

DEWEY[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] John Eğitimde demokratik idealler Genbilim Editor John Dewey (1859-1952) ve Eğitimde demokratik idealler; John Dewey 20. yy'ın ilk yarısının en önemli Amerikalı felsefecisi olarak tanınır. 1859'da Vermont[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Burlington'da dünyaya gelmiştir. Kısa bir öğretmenlik kariyerinin ardından felsefe alanında doktora yapmış ve 1889'dan sonra University of Michigan'da felsefe bölümünün başkanlığını üstlenmiştir. Daha sonraları University of Chicago'daki görevi esnasında kamu eğitimiyle aktif olarak ilgilenmeye başlamış ve burada 1896-1904 yılları arasında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] çocuk eğitimi üzerindeki gözlemlerini derinleştirdiği meşhur "laboratuar okul"u kurmuştur. Akademik kariyerinin geriye kalan uzun bölümünde Columbia Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmıştır. Dewey'in demokratik idealini ve bu ideale ulaşmakta eğitime biçtiği rolü iyi anlayabilmek için onun içinde yaşadığı dönemi kaba hatlarıyla tarif etmek gerekir. Dewey bir kriz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] belirsizlik ve imkânlar çağının filozofuydu. Dewey'in Amerikası'nda[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] 1890'larda Chicago halkının yaklaşık yüzde yirmisi evsizdi; her dört kişiden biri işsizdi; hastalıklar kol geziyordu ve sağlık hizmetleri nüfusun büyük bir kesimine ulaşmıyordu. Toplumsal ihtilaflar her yerdeydi: bugün görülmemiş ölçülerde şiddet içeren grevler yaygındı; toplumun zengin ve yoksul katmanları arasında derin bir uçurum vardı; siyasi partiler güç sahiplerinin elindeydi ve yerel yönetimler yolsuzluk batağına saplanmıştı. Kargaşanın hakim olduğu bu ortama her gün[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yalnızca kendi dilini konuşan yeni göçmenler ekleniyordu. İngilizce Chicago'da henüz yaygın bir dil değildi ve her dört kişiden yalnızca birinin ebeveynleri Amerika'da doğmuştu.

Fakat bu kriz ve belirsizlik ortamı Dewey ideallerinin gerçekleşebileceği imkânlar da içeriyordu. Ücretli ve mekanik iş düzeni işçi sınıfı tarafından tümüyle kabul gören bir norm haline gelmemişti; işçi sınıfı henüz tüketim toplumunun ihtiyaçlarına hizmet edecek şekilde örgütlenmemişti; yüksek siyaset büyük şirketlerin tekelinde olsa bile halk yığınlarının bunun dışında tutulması gerektiği bugün olduğu gibi meşru bir bakış açısı haline gelmemişti. 19. yüzyılın sonlarından bakıldığında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] otuz-kırk yıl sonrasının Amerikası'nın halkın toplumsal yaşam ve siyasete katılımı anlamında hangi yönde evrimleşeceği belirsiz görünüyordu. Noam Chomsky[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] eğitim ve demokrasi hakkındaki bir konuşmasında John Dewey'i klasik liberalizmin özgürlükçü değerlerinden beslenen ve erken eğitimde gerçekleştirilecek reformların toplumsal değişim için büyük imkânlar sağlayacağına inanan bir düşünür olarak tanıtır. Dewey'e göre "üretimin nihai hedefi meta üretimi değil[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] birbirleriyle eşitlik temelinde ilişkilenen özgür insanların üretimi olmalıdır". "Eğitim bir vazoyu suyla doldurmak değil[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bir çiçeğe kendi tarzında büyüyebilmesi için yardımcı olmaktır." Chomsky'e göre[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Dewey'in savunduğu özgürlükçü değerler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] içinde yaşadığı erken 20. yüzyılın yükselen değer ve yapılarıyla uzlaşmaz bir çelişki taşımaktadır. Bir tarafta Leninist ve Stalinst komuta ekonomileri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] diğer tarafta[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ABD ve Batı'da inşa edilmekte olan devletçi kapitalist endüstriyel ekonomiler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] her ikisi de köklü otoriter değerleri savunmakta[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bireylerden itaat talep etmekte[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] eşitlik temelinde dayanışmacı insani ilişkileri değil[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] vahşi ve rekabetçi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] tahakküm arayışındaki ilişkileri desteklemektedir. 20. yüzyılda gelişen egemen siyaset ve yönetim teorilerine göre halk[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Walter Lipmann'ın sözcükleriyle "sorumlu insanların vahşi bir sürünün gürültü patırtısından azad olabileceği" bir konumda yer almalıdır; bir demokraside "bilgisiz ve başkasının işine burnunu sokanların[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yani dışarıdakilerin bir işlevi vardır." Onların işlevi "eylemin meraklı bir izleyicisi olmaktır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] fakat katılımcısı değil".

20. yüzyılda devletler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] şirketler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] politik sistem[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] medya ve okullar bu arzu ve öngörüyü gerçekleştirecek şekilde yapılanmıştır. Dewey'e göre ise "siyaset büyük şirketlerin toplum üzerindeki bir gölgesidir" ve bu böyle olduğu müddetçe "gölgenin zayıflaması maddenin kendisinin değiştiği anlamına gelmeyecektir". Yani reformların faydası çok sınırlıdır. Dewey 1920'lerde şunları ifade etmektedir: "Günümüzde iktidar üretim araçlarının[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] malların mübadelesinin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] reklamcılığın[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] taşımacılığın ve iletişimin kontrolündedir. Bankacılığı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] arazileri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanayii özel denetim altında tutan[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bu denetimi basın[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] basın kuruluşları ve diğer reklam ve propaganda araçları üzerindeki komutaları ile güçlendiren özel kâr amaçlı işletmeler var oldukça[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yani[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] gerçek iktidar sistemi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] baskı ve kontrolün gerçek kaynağı yerli yerinde durduğu müddetçe[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] demokrasi ve özgürlükten sözedilemez." Serbest ve demokratik bir toplumda işçiler kendi kendilerinin efendisi olmalıdırlar. O halde "çocukları özgür ve zekice çalışamayacakları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sadece verilen iş uğruna çalışacakları şekilde eğitmek dar görüşlü ve gayrı ahlaki bir yaklaşımdır".

Dewey'in demokratik idealini[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yüksek siyaset çerçevesinde tanımlanmış bir demokratik toplum tasarımından kesin bir şekilde ayırt etmek gerekir. Dewey'e göre demokratik toplumun temel kriteri bireyin kendi yaratıcı potansiyelini toplumsal yaşama gönüllü katılımı suretiyle ve toplumun iyiliği için çalışarak açığa çıkarabilmesidir. İnsan doğasının yaratıcı potansiyeline ve bireyde tesis edilmesi gereken katılımcı bir karaktere dayalı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] aşağıdan yukarıya bir demokrasi ideali söz konusudur. İnsanın bireysel-psikolojik temelinden hareketle geliştirilen bu ideal bireyi toplumun iyiliği adına toplumsal bir çalışmaya davet etmek suretiyle birey ve toplum arasında bir denge arayışındadır.

Dewey'in eğitim reformuna olan ilgisi ABD ile sınırlı kalmamıştır. 1920'lerde Çin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Meksika[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Japonya[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Türkiye ve Rusya gibi modernleşen ve eğitim altyapılarını oluşturmaya çalışan ülkeleri ziyaret etmiş ve reform çabalarına destek vermiştir. Dewey 1924 yazında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] iki ay gibi sınırlı bir zaman aralığında Atatürk'ün davetiyle Türkiye'ye gelmiştir. Bu ziyaretin hemen ardından yazdığı rapor on beş sene boyunca[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] 1939'a kadar Türkçe'de yayımlanmamış ve İngilizce orijinali ölümünün ardından[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] toplu çalışmalarının yayımlanması esnasında gün yüzüne çıkmıştır. Dewey'in İstanbul[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] İzmir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Bursa ve Ankara'da[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] okulların kapalı olduğu yaz aylarında yaptığı incelemelerin sonucunda Türkiye'nin eğitimde reform çabalarına sıcak yaklaştığı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Ankara'da mahrumiyet koşulları altında altyapısı kurulan cumhuriyet idealinden etkilendiği ve bu ideale sempatiyle baktığı görülmektedir. Yazdığı raporda[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Türkiye'yi eğitimde "aşırı merkezileşme" çabalarına karşı uyardığı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] maarif vekaletini "çeşitliliğin" esas alınması yönünde uyardığı dikkati çekmektedir. Ayrıca[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] köy enstitüleri fikri konusunda da Dewey'in esin verici olduğu ifade edilmektedir.