Rahim içini döşeyen ve embriyonun tutunduğu endometrium isimli dokunun rahim dışında bulunmasıdır. Meydana geliş şekli ile ilgili çok sayıda teori vardır yani tam olarak bilinmemektedir.

En sık yumurtalıklar ve kanallarda görülmekle birlikte yayılarak bağırsak, idrar kesesi gibi komşu organlarda nadiren de uzak organlarda (akciğer, göz vb) hasar ve şikayetler yaratabilir.

En çok yarattığı şikayetler;
- Kasık ağrısı,
-Adet sancısı,
-İlişkide ağrı,
-İnfertilitedir.

Hastalığın ciddi bulunduğu yere ve yaygınlığa bağlıdır.

Endometriosisli kadınların %30-50'i değişen derecelerde infertilite sorunu yaşamaktadırlar. Tüplerde tıkanıklı yaptığında infertilite nedeni olması beklenen bir sonuçtur ancak çok hafif tablolarda da gebelik oluşmasını engelleyebilmektedir. Buradaki mekanizma tam olarak anlaşılamamıştır. Diğer yandan hastalığın ağır seyrettiği bazı kadınlar kendiliğinden de gebe kalabilmektedir.

Şikayet ve muayene bulguları doktorunuzun endometriosisten sadece şüphelenmesini sağlar. Ultrasonda ancak birkaç santimetre veya büyük bir kistik yapı (endometrioma-çukulata kisti) oluşturursa görülebilir. Kesin tanı laparoskopi veya lapatotomi (açık ameliyat) ile konur. Ancak genellikle buna ihtiyaç duyulmaz.

Tedavi hastalığın yaygınlığına, şikayetlerin şiddetine, hastanın yaşı ve çocuk arzusuna göre şekillendirilir. Sadece beklenebilir, hormonal ilaçlar kullanılabilir veya cerrahi tedavi yapılabilir. Bebek sahibi olmak isteyenlerde ilaç tedavisinin faydası yoktur. Bu tedavi ağrıdan şikayetçi olanlara yapılır.

Cerrahi tedavi iyi seçilmiş hasta grubunda uygulanmalıdır. İleride bebek sahibi olmayı planlayanlarda yumurtalık dokusunu korumak gerekir. Tüplerin tamamen tıkanmadığı olgularda aşılama denenebilir olmazsa tüp bebek uygulanır.

Endometriosisin tüp bebek sonuçları üzerine olumsuz bir etkisi yoktur ancak toplanan yumurta sayısını düşürecek kadar büyük çikolata kistleri oluşmuşsa veya geçirilmiş kist ameliyatları nedeniyle yumurtalık zenginliği azalmışsa başarı oranı düşer.