Avrupa BİrlİĞİ’ Nİn Enerjİ Kaynaklari

[eLanuR]

AVRUPA BİRLİĞİ’ NİN ENERJİ KAYNAKLARI

Avrupa Birliğinin altı kurucu atası enerjinin önemini kabul ederek enerji kaynaklarını en iyi şekilde yönetmek için bir çerçeve oluşturma gereksinimini hissettiler. Böylece 1951’de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurularak günümüze dek sürmüş olan Avrupa politik bütünleşmesi başlatıldı. 1958’de ise Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu’nu (AAET) ve Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu (AET) kuran anlaşmalar imzalandı. O dönemden beri enerji politikası da ekonomik bütünleşmeye paralel olarak gelişmiştir.

1973'teki ilk petrol bunalımından önce, AB Üyesi Devletler, gelişmiş ülkelerin çoğu gibi, enerji tüketimlerinde tutumsuz davranıyorlardı ve ithalata aşırı bağımlıydılar. Petrol bunalımı, enerji arzını dış şoklardan koruyacak bir stratejiye ihtiyaç olduğunu gösterdi.

1980'lerde bir başka ilgi konusu ortaya çıktı: çevre. Çıkarımdan kullanıma kadar, mevcut enerji sisteminin küresel çevreye çok zararlı olduğu genel olarak kabul edildi. Çevreyi tehlikeye atmadan enerji sistemlerinin nasıl yeniden yönlendirileceği konusu, önemli bir soru haline geldi ve bugün de halen öyledir.

1980'lerin sonunda, Avrupa Birliği yeni bir eğilimle karşı karşıya geldi: enerji piyasaları serbestleşme yönünde ilerliyordu. Bu bağlamda, ülkeler arasında parçalanmış mevcut piyasaların bütünleştirilmeleri gerekliydi. Enerji iç pazarı, artan rekabetin odağı haline geldi.

Bütün bu düşünceler, 1995 yılında kabul edilmiş olan ve AB enerji iç pazarı için genel ilkeleri ve hedefleri ortaya koyan "Avrupa Birliği için bir enerji politikası" başlıklı niyet bildirgesi (White Paper / Beyaz Kitap?) tarafından yansıtılıyordu. Enerji arzının güvenliği, çevrenin korunması ve genel rekabet gücü, AB enerji politikasının en önemli hedefleridir. Buna paralel, sosyal ve ekonomik kaynaşma, yaşam kalitesi, istihdam yaratılması ve bölgeler arasında dayanışmanın geliştirilmesi de dikkate alındı.


Beyaz Kitap, üç kurucu antlaşmada ve Avrupa Birliği Antlaşması'nda yer alan enerji konusunda AB'nin bütün mevcut yetkilerini birleştiriyordu. Yetki ikamesi ilkesine göre, ancak ulusal politikalar ticaret önünde engeller yaratabildikleri veya AB amaçlarına erişilmesini önleyebildikleri durumlarda AB eylemleri söz konusu olacaktır.

Toplam 170 milyon euro tutarında bir bütçeyle mevcut AB programları ve eylemlerini yeniden gruplandıran, 1998-2002 dönemine ait Enerji Çerçeve Programı gibi, AB enerji politikasıyla ilgili son gelişmeler, temel hedeflerle uyumludur.

AB enerji kaynakları bakımından fakir değildir. 1992 Körfez savaşı gibi bazı olaylar, Topluluk'un enerji sisteminin sağlam olduğunu ve küçük krizler ve dış etkenlere bağlı sorunlar ile başa çıkabildiğini göstermiştir. Bununla beraber, tüketilen enerjinin yarısı üçüncü ülkelerden ithal edilmektedir. AB enerji politikasının hedeflerinden biri, arzın kesintiye uğramasını önlemektir.

En çok ithal edilen enerji kaynağı petroldür. AB'de tüketilen petrolün %78'i ithalat yoluyla karşılanır. Bunu, %36 ile doğal gaz ve %32 ile diğer yakıtlar takip eder. Avrupa'nın enerji tüketimi arttıkça bu bağımlılık da artacaktır. AB enerji sunumu güvenliğini nasıl sağlayacaktır?

Bir yaklaşım, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek olmuştur. Kullanılan enerji kaynakları ne kadar çeşitli olursa, AB o kadar daha az bağımlı olacaktır. Şimdi, AB yeni enerji kaynakları geliştirmekte, hidroelektrik enerji, güneş ve rüzgar enerjileri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmektedir. Yine arz güvenliğini sağlamak amacıyla, Topluluk, Avrupa Enerji Şartı gibi bazı anlaşmalar yaparak üçüncü ülkeler ile uluslararası enerji işbirliğini güçlendirmiştir. Dış bağlantılar geliştirilmesi ve sürdürülmesi, sunum güvenliğinde bir başka temel unsurdur. Trans-Avrupa Şebekeleri bu amaçla kurulmuştur. Ancak, enerji taleplerini azaltmak hâlâ önemlidir. AB, rasyonel enerji kullanımını ve bir enerji tasarrufu kültürünün gelişmesini teşvik etmiştir.

AB-Türkiye Enerji İşbirliği
Benzersiz coğrafi konumu nedeniyle, Türkiye enerji konusunda kilit bir rol oynamaktadır. Türkiye önemli bir hidroelektrik enerji üreticisidir, fakat Orta Doğu'ya, Karadeniz'e, Kafkaslar'a, Orta Asya'ya ve Körfez ülkelerine de kapıları açmaktadır. Türkiye'nin stratejik konumu, ülkeyi, Avrupa'ya petrol taşınması için bir transit ülke haline getirmektedir. Türkiye ve AB, işbirliği için güçlü bir çerçeve oluşturmuştur.

AB Akdeniz Politikası kapsamında işbirliği

Karadeniz Bölgesinde işbirliği

Kafkas Cumhuriyetleri ve Orta Asya ile işbirliği