Seversintabi.com Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi

GELİR VE MALİYET FAKTÖRLERİ

GELİRLER,MÜŞTERİLERE SAĞLANAN MAL VE HİZMET DEĞİŞİMİNDEN SAĞLANAN VARLIK AKIŞLARIDIR.MALİYETLER İSE İŞLETME TARAFINDAN ELDE EDİLEN EKONOMİK HİZMETLERE İLİŞKİN DEĞERLERİN PARASAL ÖLÇÜSÜDÜR.

TOPLAM GELİRLERİ VE TOPLAM MALİYETLERİ ÖNCEDEN TAHMİN ETMENİN EN ÇOK KULLANILAN YOLU,GELİR VE MALİYE FAKTÖRLERİNİ GÖZ ÖNÜNDE TUTMAKTIR.

FAALİYET HACMİNDEKİ DEĞİŞMELER,İŞLETMENİN MALİYET VE DOLAYISIYLA KARLARINI NASIL ETKİLEYECEKTİR.MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİ,EN GENENL ANLAMDA BU SORULARA YANIT ARAR.

MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİ;TOPLAM GELİRLERİN,TOPLAM MALİYETLERİN VE TOPLAM KATKI PAYLARININ,ÜRETİM MİKTARI DEĞİŞTİKCE,BU DEĞİŞİMLERİN SATIŞ FİYATINI VE BEKLENEN KARI NE ÖLÇÜDE ETKİLEYECEĞİNİ BULMAYA CALIŞIR.

MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİNİN ÖNEMİ ŞU NEDENE BAGLIDIR:BİRÇOK İŞLETME UZUN DÖNEMLİ PLANLAR YAPMAK VE STRATEJİLER BELİRLEYEBİLMEK İÇİN ÜRN MALİYETLERİ VE FİYATLAR KONUSUNDA BİLGİYE İHTİYAÇ DUYARLAR.BU BİLGİLERİ SAĞLAMANIN YOLU DA MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİDİR.
YÖNETİCİLER İŞLETMELERİN GELECEĞİ İLE İLGİLİ KARARLARI ALAN KİŞİLERDİR.YÖNETİCİLERİN YARARLANACAGI BİLGİLER İŞLETMENİN FİNANSAL DURUMUNU GÖSTEREN BİLGİLER OLMALIDIR.BU BİLGİLER DE MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİ SAYESİNDE ORTAYA ÇIKAR.

TEKNİK TERİMLER VE KISALTMALAR

MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİNE GEÇMEDEN ÖNCE,ÖNCELİKLE BU KONUYLA İLGİLİ TEKNİK TERİMLERİ VE BAZI VARSAYIMLARI ÖĞRENMELİYİZ.
KONU İÇİNDE GEÇEN ‘MALİYET’ KAVRAMI KENDİ İÇİNDE İKİYE AYRILIR;

TOPLAM MALİYETLER=DEĞİŞKEN MALİYETLER+SABİT MALİYETLER

DEĞİŞKEN MALİYETLER KENDİ İÇİNDE YARI DEĞİŞKEN VE TAM DEĞİŞKEN OLARAK İKİYE AYRILIR.AYRICA FAALİYET KARI VE NET KAR ŞU ŞEKİLDE FORMÜLE EDİLİR.
FAALİYET KARI=TOPLAM GELİRLER-TOPLAM MALİYETLER
NET KAR=FAALİYET KARI-VERGİLER

BİRÇOK ENDÜSTRİ DALINDA İŞLETMELER,İMAL ETTİKLERİ YA DA SATTIKLARI BİRİMLERİ KOLAYLIKLA HESAPLARINDA KULLANABİLMEK İÇİN FARKLI TERİMLER KULLANIRLAR.BUNLARA ÖRNEK:

ENDÜSTRİ BİRİM/ÖLÇÜ
HAVAYOLU YOLCU\KM
OTOMOBİL İMAL EDİLEN ARAÇ SAYISI
HASTANE TEDAVİ ALTINDAKİ HASTA SAYISI
OTEL KULLANIMDAKİ ODA SAYISI

BU KONUDA KULLANILACAK KISALTMALAR
G: GELİRLER(BSF X Q)
BSF:BİRİM SATIŞ FİYATI
BDM:BİRİM DEĞİŞKEN MALİYET
BKP:BİRİM KATKI PAYI(BSF-BDM)
SM:SABİT MALİYET
Q:SATILAN YA DA ÜRETİLEN BİRİM
FK:FAALİYET KARI
NK:NET KAR
MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİ VARSAYIMLARI

MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİNİ TARTIŞABİLMEK İÇİN,ÖNCELİKLE BU ANALİZLERİN DAYANDIGI VARSAYIMLARI UNUTMAMALIYIZ.BU VARSAYIMLAR:

TÜM MALİYETLER RAHATÇA SABİT VE DEĞİŞKEN OLMAK ÜZERE İKİ BÖLÜME AYRILABİLİR

MALİYETLERİN DOĞRUSAL HAREKET ETTİĞİ VARSAYILIR VE DÜŞÜNÜLÜR.

BİRİM SATIŞ FİYATI,BİRİM DEĞİŞKEN MALİYET VE SABİT MALİYETLER İŞLETME TARAFINDA BİLİNMEKTEDİR.

TÜM MALİYETLER VE GELİRLER,PARANIN ZAMAN DEĞERİNİ GÖZE ALMAKSIZIN,BÜTÜN ÜRETİLEN YA DA SATILAN BİRİMLERE EKLENİR.

BAŞABAŞ NOKTASI

YÖNETİCİLERİN AMCI İŞLETMENİN ZARAR ETMEMESİDİR.BAŞABAŞ NOKTASI,KARIN OLMADIĞI YANİ,GELİR VE MALİYETLERİN BİRBİRİNE EŞİT OLDUĞU NOKTADIR.BU NOKTADA KAR VE ZARAR SIFIRDIR.

ÖRNEK:MARY FROST, BİR YAZILIM PAKETİ SATMAK İSTİYOR.BU YAZILIMLARI TOPTANCIDAN TANESİNE 120$ ÖDEYEREK TEMİN EDİYOR.BU PAKETİN SATIŞ FİYATI OLARAK İSE 200$ BELİRLİYOR.FROST,KİRA İÇİN 200$ ÖDÜYOR.BAŞKA BİR MALİYET KALEMİNİN OLMADIĞINI VARSAYARSAK,MARY FROST BAŞABAŞ NOKTASINA ULAŞMAK İÇİN KAÇ BİRİM MAL SATMALIDIR?

BU SORU ÜÇ YÖNTEME GÖRE ÇÖZÜLEBİLİR:

EŞİTLİK YÖNTEMİ;

TOPLAM GELİRLER-DEĞİŞKEN MALİYETLER-SABİT MALİYETLER=FAALİYET KARI

(BSF X Q)-(BDM X Q)-SM=0 BSF=200$ BDM=120$ SM=2000$

200Q-120Q-2000=0

80Q=200 ÞQ=25 BİRİM

EĞER MARY FROST 25 BİRİMDEN AZ SATARSA ZARAR,FAZLA SATARSA KAR EDER.YANİ 25 BİRİM SATIŞ MARY FROST İÇİN BAŞABAŞ NOKTASIDIR.EĞER 25 BİRİMİ,BİRİM SATIŞ FİYATI OLAN 200$ İLE ÇARPARSAK 5000$ BAŞABAŞ NOKTASI SATIŞ FİYATINI BULURUZ.

KATKI PAYI YÖNTEMİ

KATKI PAYI YÖNTEMİ,EŞİTLİK YÖNTEMİNİN CEBİRSEL YOLLA BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR BENZERİDİR.KATKI PAYI;SATIŞLARIN,DEĞİŞKEN MALİYETLERİ AŞAN KISMIDIR.

KATKI PAYI=SATIŞLAR-DEĞİŞKEN MALİYETLER

(BSF X Q)-(BDM X Q)-SM=FK

Q(BSF-BDM)=FK+SM
Q= FM+SM
KATKI PAYI ® Q=SABİT MALİYETLER/KATKI PAYI(BSF-BDM)

GELİRLER 200$ X 25 5000$
DEĞ. MAL. 120$ X 25 3000$
--------
KATKI PAYI 2000$
-SABİT MAL. 2000$
---------
FAALİYET KARI 0$

GRAFİK YÖNTEMİ:

BU YÖNTEMDE TOPLAM MALİYETLERİN VE GELİRLERİN BİR PLANINI ÇIKARACAĞIZ.MALİYETVE GELİRLERİN KESİŞTİĞİ NOKTA;BAŞABAŞ NOKTASI OLACAK.GRAFİK YÖNTEMİNDE KULLANILACAK DOĞRULAR;
TOPLAM MALİYET DOĞRUSU:BU DOĞRU,SABİT VE DEĞİŞKEN MALİYETLERİN BİR TOPLAMIDIR.SABİT MALİYETLER BÜTÜN SATIŞ DÜZEYLERİNDE 2000$ VE DEĞİŞKEN MALİYETLER BİRİM BAŞINA 120$.,
TOPLAM GELİR DOĞRUSU:TOPLAM GELİR DOĞRUSUNUN BAŞLANGIÇ NOKTASI OLARAK,SIFIR ÜRETİM MİKTARINDA SIFIR GELİR KABUL EDİLİR.TOPLAM GELİR EĞRİSİ DOĞRUSALDIR.

BAŞABAŞ NOKTASI,TOPLAM GELİR VE TOPLAM MALİYETLERİN BİRBİRİNİ
KESTİĞİ YANİ KARIN 0 OLDUĞU NOKTADIR.

ŞEKİL 8-1 Maliyet-hacim-kar grafiği

10000 $ Toplam gelir doğrusu
Faaliyet karı

8000 $

6000 $
Değişken maliyetler
Toplam maliyet doğrusu
4000 $ Başabaş noktası :25 birim

2000 $
Sabit maliyetler

10 20 30 40 50
Satılan birim

HEDEFLENEN KAR: AYNI ÖRNEKTE MARY FROST 1200$ KAR ELDE ETMEK İÇİN KAÇ BİRİM MAL SATMALI?

EŞİTLİK YÖNTEMİ BU SORUYA CEVAP VEREBİLMEK İÇİN EN KISA VE EN DOĞRU YOLU BİZE GÖSTERİR.

LET Q=HEDEFLENEN KARA ULAŞMAK İÇİN SATILMASI GEREKEN MİKTAR.

GELİRLER-DM-SM=HEDEFLENEN KAR(HK)
200Q-120Q-2000=1200
Q=40

KATKI PAYI YÖNTEMİNE GÖRE BU PROBLEM;
LET Q= SM+HK
KP LET Q=2000$+1200$/80$
=40 BİRİM
GELİRLER 200$ X40 8000$
DEĞ. MAL. 120$ X40 4800$
- KATKI PAYI 3200$
- SABİT MAL. 2000$
=KAR 1200$
HACİM KAR GRAFİĞİ

BİR ÖNCEKİ BÖLÜMDE KULLANDIĞIMIZ 8-1 NOLU ŞEKLİ,HACİM KAR GRAFİĞİ OLARAK DÜZENLEYECEGİZ.HACİM-KAR GRAFİKLERİ,FARKLI ÜRETİM DÜZEYLERİNDEKİ KAR DEĞİŞİKLİKLERİNİ GÖSTERİR.

ŞEKİL 8-2 Hacim-kar grafiği

PANEL A PANEL B

Başabaş noktası:25 birim Başabaş noktası:30 birim

Satılan birim Satılan birim

PANEL A: (200$ X Q)-(120$ X Q)-2000=0
Q=25 BİRİM

PANEL B200$ X Q)-(110$ X Q)-3300=0
Q=30 BİRİM

BU ALTERNATİFLER DAHA DA ÇOĞALTILABİLİR.

TÜM İŞLETMELER BU YÖNTEMLER SAYESİNDE KOLAYLIKLA BAŞABAŞ NOKTASINI HESAPLAYABİLİRLER.

YAPILMASI GEREKEN TEK ŞEY VERİLERİ UYGUN YERLERDE KULLANABİLMEKTİR.

DUYARLILIK ANALİZLERİ VE KESİNSİZLİK:

DUYARLILIK ANALİZLERİ,İŞLETMENİN MALİYET YA DA GELİRLERİNDEKİ DEĞİŞİMLERİN SONUCU NE ORANDA ETKİLEYECEĞİNİ GÖSTERİR.

ÖRNEĞİN ÜRETİM DÜZEYİNDEKİ %5 LİK ARTIŞ KARI NE ORANDA ETKİLER.YA DA DEĞİŞKEN MALİYETLER %10 AZALIRSA SONUÇ NE KADAR DEĞİŞİR.

YÖNETİCİLER,DUYARLILIK ANALİZLERİNİ KULLANARAK KOLAYLIKLA GELECEĞE YÖNELİK KARARLAR ALABİLİRLER.

DUYARLILIK ANALİZLERİ İÇİNDE GEÇEN BİR KAVRAM DA ‘GÜVENLİK PAYI’ DIR.GÜVENLİK PAYI,İŞLETMENİN ZARARDAN NE KADAR UZAKTA BULUNDUĞUNU GÖSTERİR.

BAŞKA BİR ANLATIMLA GÜVENLİK PAYI,FİİLİ SATIŞLAR İLE BAŞABAŞ NOKTASINDAKI SATIŞLAR ARASINDAKİ FARKTIR;

G.P=FİİLİ SATIŞLAR-BAŞABAŞ NOKTASINDAKİ SATIŞLAR.

ÖRNEK: BİRİM SATIŞ FİYATI=200$ BİRİM DEĞİŞKEN MALİYETİ=140$ VE SABİT MALİYETLERİ=3000$ OLAN BİR İŞLETME 1500$ KAR HEDEFLEMEKTEDİR.İŞLETMENİN HEDEF KARA ULAŞMASI İÇİN SAMASI GEREKLİ BİRİM SAYISINI VE BU İŞLETMENİ GÜVENLİK PAYINI BULUNUZ?

200Q-140Q-3000=1500
60Q=4500ÞQ=75 BİRİM

AYNI ÖRNEKTE BAŞABAŞ NOKTASI İSE;

200Q-140Q-3000=0
60Q=3000ÞQ=50 BİRİM

YANİ İŞLETMENİN GÜVENLİK PAYI:

FİİLİ SATIŞ-BAŞABAŞ NOK. SATIŞ
75 BİRİM-50 BİRİM=25 BİRİM VE 25 X 200$=5000$

MALLİYET PLANLAMASI VE HACİM-KAR ANALİZLERİ

MALİYET-HACİM-KAR ANALİZLERİ SAYESİNDE YÖNETİCİLER ‘İŞLETMELERİNE İLİŞKİN’ UYGUN MALİYET YAPISINI BULURLAR.

İLK ÖRNEĞİMİZ OLAN MARY FROST’UN İŞLETMESİNDE KİRA OLARAK 2000$ VERİLDİĞİNİ SÖYLEMİŞTİK.ANCAK BU ÖRNEĞİ ŞI ŞEKİLDE FARKLI ALTERNATİFLER HALİNDE DEĞİŞTİREBİLİRİZ.

SEÇENEK 1: 2000$ SABİT MALİYET
SEÇENEK 2: 1400$ SABİT MALİYET+ SATIŞ FİYATININ %5 İ KADAR DEĞİŞKEN MALİYETLERE EK.
SEÇENEK 3: SABİT MALİYET YOK.DEĞİŞKEN MALİYETLERE SATIŞ FİYATININ %20 Sİ KADAR ETKİ.