Seversintabi.com Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi

Hazırlayan: Prof. Dr. Şebnem Rasime K. Fincancı
İstanbul ÜniversitesiTıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı
Şiddet ne olduğunun ötesinde[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] nasıl temsil edildiğinin sorgulanması gereken ve tam da bu temsil ediliş biçimleri nedeniyle hekimin ilgi alanına giren bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Şiddetin ne olduğu sorusuna verilecek yanıtlar tartışılabilir açıklamalar olabilirse de[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] temsil edilişinin insanda gözlenen boyutu sözcüğün kullanım alanları arasında yer alan “bedene zor uygulama” “bedensel zedelenme”ye neden olma ve “rahatça gelişmesini ya da tamamlanmasını engellemek üzere bazı doğal süreçlere[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] alışkanlıklara[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] vb. yersiz kısıtlamalar getirme” tanımları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] şiddetin tıp uygulaması içinde gözlenebilir ve ölçülebilir özellikleri olarak ortaya çıkmaktadır.
Kadına yönelik şiddetin toplumsal şiddeti yeniden üreten boyutu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] toplumsal yansımaları ve bireyin gördüğü zarar olarak iki yönlü etkisi bir halk sağlığı sorunu olarak bu sürecin değerlendirilmesi ve önlemlerinin tartışılmasını zorunlu kılmaktadır.
Birleşmiş Milletler’in “Kadına Yönelik Şiddetin Yok Edilmesi Bildirisi” kadına yönelik şiddeti “cinsiyete dayalı ve kadınlarda fiziksel cinsel psikolojik herhangi bir zarar ve üzüntü sonucunu doğuran veya bu sonucunu doğuran veya bu sonucu doğurmayısa yönelik özel yaşamda veya kamu yaşamında gerçekleşebilen her türlü davranış[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] tehdit[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] baskı veya özgürlüğün aaafi biçimde engellenmesidir” diye tanımlanmaktadır.
Kadına yönelik şiddet için yasal önlemler alınması sürecinde tıbbi araştırma sonuçlarının nesnel kriterlere göre değerlendirilmiş olması[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] şiddetin türü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] niteliği ve uygulayıcılarının yanılmayısa yer bırakmaksızın saptanması için önem taşımaktadır. Bu sürete düzenlenecek olan adli raporlarda; travma niteliğini aydınlatmayısa yönelik olarak tıbbi verilerin yorumlanması gerekmektedir. Yapılan yorumlar ölçülebilir ve sınanabilir olmalıdır. Böylece düzenlenen adli raporların bilimsel niteliği sorgulanabilir ve denetlenebilir.
Kadınların şiddeti kurumsal düzleme yansıtmadıkları ve belgelenen şiddetin yaşadıkları oranda olmadığı birçok çalışmada bildirilmektedir. Gözlenen bu eksikliğin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] şiddetin türü ve toplumsal algılanışı ile ilişkisi önem taşımaktadır.
Belgelenen şiddet eylemlerinde tüm kadınların ¼’ünün şiddeti bir biçimi ile yaşadığı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bu şiddetin ¾’ünün kadına eşi tarafından yöneltildiği[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] buna karşın erkeğe yönelik şiddetin 4/5’inin eşi dışında kişilerce ve evin dışında gerçekleştirildiği belirtilmektedir.
Kadının yoğun olarak şiddetle karşılaşmasının toplumsal sonuçları ağır olmaktadır. Şiddeti yaşayan kadınların çocuklarında istismarın daha yüksek oranda gözlendiği[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bu çocukların %85’inin şiddete çocukluk döneminde tanık olduğu ve potansiyel şiddet uygulayıcıları veya kurbanları olarak yetiştikleri bildirilmektedir. Fiziksel ve mental hastalıklarda artışa bağlı olarak kadınların hastane başvurularında artış olması[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kendi ve yakın çevresinin yaşam kalitesinin bozulması[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] üretkenliğinin azalması yaşanan şiddetin toplumsal boyutunun ve toplum içinde sürekliliğinin göstergeleridir.
Çocukluk ve erişkinlik döneminde şiddete maruz kalma fizik bulguların ötesinde[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] depresyon[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kaygı ve somatizasyon ölçeğinde yüksek değerler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] özsaygı yitimi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yüksek intihar girişim oranları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] artmış alkol ve madde kullanımı ile kendisini göstermektedir. Şiddete maruz kalan kadınlarda intihar oranının 4-8 kat fazla olduğu bildirilmektedir.
Şiddete uğrayan kadınların sağlık kuruluşlarına başvurularında şiddeti dile getirmemeleri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] başvuru yakınmalarının yorgunluk[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] baş ağrıları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] göğüs ağrıları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sindirim sistemi bozuklukları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] nefes darlığı ve pelvik ağrılar gibi somatizasyon belirtileri olması ve şiddetle ilişkilendirmeyi düşünmediğimiz bu yakınmalar ile sağlık kurumlarına başvurmaları şiddetin sessiz kalmasına yol açmaktadır.
Fizik bulgular ile sağlık kuruluşuna başvuran kadınlarda yaralanmalar en sık baş[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yüz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] boyun[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] göğüs ve karın bölgesinde olmaktadır. Eklem yaralanmaları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] görme ve işitme bozuklukları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yanıklar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ısırıklar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hematom[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kırıklar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kesik ve sıyrıklar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] enflamasyonlar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] delici alet yaralanmaları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] çıkıklar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] incinmeler görülebilmekte[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] şiddet ölümle de sonuçlanabilmektedir. Fizik bulguların varlığında[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] düzenlenen adli raporda bu bulguların yer alması ve şiddetin belgelenmesi mümkün olabilmektedir.
Türk Ceza Yasasının 456. Maddesinde yer alan “akli melekelerinde teşevvüş”[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] psikolojik durumun bozulması sonucu çok sık olarak gözardı edilmektedir.
Şiddetin iktidar ilişkisinin parçası olduğu koşullarda en ağır hasarın kişinin varoluşuna yönelik olacağı ve psikolojik durumun değerlendirilmesinin önemi unutulmamalıdır.
Kadına yönelik şiddetin büyük oranda aile içinde gerçekleşmesi ve iktidar ilişkisinin bir parçası olması nedeniyle psikolojik durum ile ilgili klinik tablo belirgin bazı özellikler göstermektedir. Travma sonrası stres bozukluğunun bir alt grubu olarak tanımlanan HIRPALANMIŞ KADIN SENDROMU; erken dönemde şok[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] reddetme[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] içe kapanma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] konfüzyon[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] küntleşme[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] korku ve depresyon bulguları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] geç dönemde ise korku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kaygı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yorgunluk[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] uykusuzluk[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yeme bozuklukları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kayıp[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ihanet ve umutsuzluk duygusu ile ortaya çıkmaktadır.
Aile içi şiddet tanısı için uluslar arası standartlarda birçok travma ve istismar ölçekleri hazırlanarak uygulamayısa sokulmuştur. Bunlardan en sık kullanılan bazıları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] The Conflict Tactics Scale.
- Çatışma Yöntemleri Ölçeği (CTS) – 1979 Straus[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] The Psychological Violence Towards Women Inventory – Kadınlara Yönelik Psikolojik Şiddet Envanteri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] HITS – (Hurt[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Insult[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Threaten[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Scream) ölçeği[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] The Abusive Behavior Inventory – İstismar Davranışı Envanteri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Duluth modeli[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Domestic Violence Inventory” – Aile içi Şiddet Envanteri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Abuse Assesment Screen (AAS)” – İstismar Belirleme Taraması[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Index of Spouse Abuse (ISA) – Eş istismar indeksi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Domestic Violence Scene Assesment Screen (DVSAS)” – Aile içi Şiddet Olay Yeri Belirleme Taraması. Women Abuse Screening Tool (WAST)” – Kadın İstismarı Tarama Aracı olarak sıralanabilir.
Psikolojik tanı kriterleri olarak; travma yanıtı oluşturabilecek bir stresör varlığı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bir aydan uzun süren psikolojik belirtiler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] belirgin algı ve bellek değişiklikleri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] en az 3 kaçınma davranışı (Ö. hafıza kaybı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] iki farklı kişiliğin oluşumu ve depresyon)[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] En az 2 belirgin aşırı uyarılmışlık davranışı (Ö. Uyku veya yeme bozukluğu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] tedirginlik ve artmış irkilme) kullanılmaktadır.
Başvuru yakınmalarında şiddet tanımlanmasa ve şiddetin fiziksel bulguları saptanamasa bile[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] somatizasyon (ruhsal bir sıkıntının fiziksel bir yakınma halinde ortaya çıkması) belirtileri olarak değerlendirilebilecek yakınmaların hekimlerce değerlendirilmesi ve psikiyatri konsültasyonunun istenmesi önem taşımaktadır. Şiddetin belgelenmesi ve kadına destek verilebilmesi hem şiddete uğrayan kadın[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hem de yansımalarını sıraladığımız toplum için koruyucu ve tedavi edici hekimlik uygulamalarının gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.