Motorlarda Yağlama ve Yağ Çeşitleri

#1 10 June 2009, 11:23

Motorlarda Yağlama Çeşitleri:
a) Çarpmalı Yağlama: Çarpmalı yağlama ile yağlanan motorlarda piston kolu kepinde yağ kepçesi bulunur. Piston alt ölü noktaya indiğinde yağ kepçesi karterdeki yağa dalarak yağı blok içinde savurur. Savrulan yağ ana ve kol yataklarını silindiri ve diğer parçaları yağlar. Bazı küçük iki zamanlı motorların yağlanması bu şekilde sağlanır.

b) Pompalı ve Çarpmalı Yağlama: Pompalı ve çarpmalı yağlama çarpmalı yağlama gibidir. Tek farkı piston kolu kepinin yağı karterden değil de küçük bir yağ pompasının yağ doldurduğu çanaklardan alarak savurmasıdır.

c) Basınçlı Yağlama: Basınçlı yağlama sisteminde yağ pompası kam milinden hareket alarak çalışır.Yağ pompası karterden yağı emerek krank mili ana ve kol muylu yataklarına külbütörlere kam mili yataklarına zaman ayar dişlilerine belirli basınçta göndererek yağlanmalarını sağlar.

d) Tam Basınçlı Yağlama Sistemi: Tam basınçlı yağlama sistemi basınçlı yağlama sisteminden tek farkla aynıdır. Farkı piston pimi kol burcunun basınçlı yağ ile yağlanmasıdır. Krank milinde kol muylusunu yağlayan yağ piston kolunda bulunan yağ deliğinden geçerek kol burcunu da yağlar.

e) Benzine Karıştırılarak Yapılan Yağlama: İki zamanlı karterden süpürmeli motorların yağlanmasında kullanılır. Benzinin içinde eriyen yağ benzin hava karışımı ile birlikte kartere alınır. Karışımın temas ettiği parçalar üzerinde yağ yapışır kalır.Benzin sıcak ortamda buharlaşarak uzaklaşır. Krank mili piston kolu yataklar silindirler bu şekilde yağlanır. Bir miktar yağ da karışımla birlikte yanarak ziyan olur. Bu şekilde yapılan yağlama parçaların yağlanması için yeterli değildir. Bu yüzdendir ki 2 zamanlı motorlar çok uzun ömürlü değillerdir.

Motor Yağları:
Ham petrolden elde edilen yağlara madeni yağ veya makine yağı denir. Bu tür yağlar motorun çalışma şartlarına uygun değildir. Motor yağlarından istenilen özellikler madeni yağ içine karıştırılan katkı maddeleriyle elde edilir. Katkı maddelerinin yağa kazandırdığı özellikler şunlardır.

a) Motor yağının düşük sıcaklıklarda çok fazla kalınlaşmasını önleyerek soğuk havalarda motorun kolay çalışmasını sağlar.
b) Motor yağının yüksek sıcaklıklarda yağlama özelliğinin kaybolmamasını sağlar. Böylece piston segman subap gibi çok sıcak çalışan parçalar üzerinde oluşan artık maddeler (kurum yağlı kurum) en aza iner.İş zamanında yanma sonucu oluşan su kül karbon ve diğer kimyasal maddelerin yağın içinde asit meydana getirmesini önleyerek motor parçalarının uzun ömürlü olmasını sağlar.
c) Motor yağının köpürmesini önleyerek yağlamanın kalitesini iyileştirir.

Motor Yağının Görevleri:
a) Sürtünmeyi en aza indirir. Birbirine temas halinde çalışan parçaların arasında yağ filmi meydana getirerek sürtünmeden dolayı aşınmayı ve sıcaklığı en aza indirir.

b) Motor kompresyonunun düşmesini önler. Segmanların silindir yüzeyinden sıyırdığı yağ segman ile yuvası arasına dolarak kompresyon kaçağına karşı sıvı conta gibi görev yapar. Kompresyonun piston segman silindir arasından kartere kaçmasını en aza indirir.

c) Motor parçalarının soğumasına yardımcı olur. Karterdeki yağ motor parçalarından daha soğuktur. Yağlama sırasında parçaların üzerinden aldığı sıcaklığı kartere getirerek parçaları az da olsa soğutur.

d) Motor parçalarını temizler. Motor yağı yağladığı parçalar üzerinde aşınmadan dolayı meydana gelen talaşları ve yanma sonucu oluşan kurumları bünyesinde toplayarak kartere getirir. Böylece motor parçalarının devamlı temiz kalmasını sağlar.

Vizkosite ve Motor Yağları:
Vizkosite yağların akıcılığa karşı direncini belirten bir terimdir. Bütün motor yağları S.A.E seri numarasıyla sınıflandırılır. S.A.E rumuzu Birleşik Amerika Devletleri'nde motorlu araçlar mühendisleri birliğinin (Society of Automotive Enginers) baş harflerini ifade eder. Motor yağlarının S.A.E standardı bu birlik tarafından düzenlenmiştir.S.A.E numarası küçük olan yağlar daha ince ve akıcı olur. S.A.E numarası büyük olan yağlar daha kalın ve az akıcı olur. örnek olarak S.A.E 10 numaralı yağ S.A.E 30 numaralı yağdan daha ince ve akıcıdır. Motor yağları benzinli ve dizel motorları için ayrı özellikte imal edilir. Benzinli motorlarda; SA SB SC SD gibi S harfi ile başlayan yağlar kullanılır. Dizel motorlarında; CA CB CC CD gibi C harfi ile başlayan yağlar kullanılır. Gerek benzin gerek dizel motor yağları; yazlık kışlık ve birleşik yağlar (dört mevsim yağları) olmak üzere üç çeşittir.

a) Yazlık Yağlar: S.A.E10 S.A.E20 S.A.E30 S.A.E40 S.A.E50 numaralı yağlardır.

b) Kışlık Yağlar: S.A.E5W S.A.E10W S.A.E20 W gibi yağlardır. W harfi yağın kışlık olduğunu belirler İngilizce’de kış (winter) kelimesinin baş harfidir.

c) Birleşik Yağlar (Dört Mevsim Yağları): Bu tip yağlar her evsimde kullanılır. Yazın yazlık yağ kışın kışlık yağ özelliğini gösterir. Ancak hiçbir zaman ne yazlık yağın ne de kışlık yağın tam olarak yerini tutamaz. Bunlar S.A.E 10W - 30 S.A.E 20W - 40 S.A.E 20W – 50 gibi yağlardır. Örneğin; S.A.E 10W-3 O numaralı yağ kış mevsiminde S.A.E 10W numaralı yağ yaz mevsiminde S.A.E30 numaralı yağ yerine kullanılır.

Motor Yağının Bozulma Sebepleri: Motor yağının bozulma sebebini iki maddede açıklayalım.

a) Yağın Kimyasal Olarak Bozulması: Motor yağı motor çalıştığında sıcaklığı çok yükselir. Yağın içindeki mineraller yüksek sıcaklıklarda hava içindeki oksijenle birleşerek oksitlenir. Ayrıca iş zamanında yanma sonucu oluşan diğer kimyasal maddeler yağla birleşerek organik asitler meydana getirir.Oksitlenme ve asit etkisiyle motor yağı özelliğini kaybederek parçaların üzerinde aşınma oksitlenme ve sakızlaşma (reçine) meydana getirir. Sakızlaşma segmanların ve supapların yuvasında sıkışıp kalmasına sebep olur.

b) Yağın Fiziksel Olarak Bozulması: Emme zamanında silindire giren havanın içindeki tozlar yanma sonu meydana gelen kurumlar ve diğer arak maddeler parçaların aşınmasından doğan talaşlar kartere kaçan gazların içindeki benzin veya mazot yağın kirlenmesine ve özelliğinin bozulmasına sebep olur. Gerçi yağ filtresi yağın içindeki parçacıkların bir kısmım temizlese bile zaman içinde yeterli olamaz.. İşte yukarıda ana hatlarıyla açıklanan sebeplerden dolayı motor yağı bozulur. Bu nedenle araç katalogunda tavsiye edilen sürelerde motor yağının yenilenmesi gerekir.

Motora Uygun Yağın Seçilmesi: Her motora uygun olan yağ araç katalogunda belirtilir. Bunun dışında kullanacağımız yağa kendimiz karar vereceksek üç hususu göz önüne alarak seçimimizi yaparız. Bunlar:

a) Motorun Teknik Özellikleri:· Yüksek devirli ve yeni motorlarda yağ boşluğu az olduğu için S.A.E numarası düşük olan yağ kullanılır.

· Orta devirli motorlarda ve kullanılma ömrünü ortalamış motorlarda yağ boşluğu biraz fazla olacağı için S.A.E. numarası ortalarda olan yağ kullanılır.

· Düşük devirli motorlarda ve yağ boşluğu çoğalmış motorlarda S.A.E numarası biraz daha yüksek tutulur.