Andız Ağacı
 

1-ANDIZ AĞACININ BİYOLOJİSİ VE YETİŞME MUHİTİ

Ardıç türleri ile karşılaştırılsa dahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kozalak yapısı bakımından birbirinden ayrılır. 25 metre boylanabilen andızlar bulunmaktadır. Tomurcuklar yumurta biçimindedirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifyapraklar iğne biçimindedirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifuçları batıcıdırhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifyaprakların üst yüzeyinde stoma çizgisi vardırhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkoyu yeşil görünüm verirler. Sık yapraklı olması dolayısıyla yağmur tanelerinintoprağa sızmasını sağlarlar. Olgun kozalak oldukça büyük ve etlidirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkozalak pulları odunlaşmış sert muhafaza içerisinde saklıdırhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifetli kısmında şeker bulunmaktadırhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifetli kısım buruk tadındadır.

http://dergi.ormuh.org.tr/20054sy/andiz.31.jpg

Andızlar karsit arazilerde yetişmektedir. 900-1200 rakımları arasında çokça görülür. Ardıçhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifmeşehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkızılçamhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifsedirle birlikte bulunur. En çok Anamurhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Gülnarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Silifkehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Tarsushttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Karaisalıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Aladağlar ve Kozan'da yayılıma katılır. Torosların ardında Seydişehir civarında ferdi olarak bulunur.

2-ANDIZ AĞACINDAN FAYDALANMA

2.1-ODUNLARINDAN FAYDALANMA
Ardıç gibi odunlarından çok güzel mobilya elde edilmektedir. Odunu çok sert ve dayanıklı ve az kokuludur.

2.2- YAPRAKLARINDAN FAYDALANMA
Ormanda hayvanlar andızların yaprağını çok severek yediği için çobanlar tarafından yem ağacı olarak kullanılmaktadır. Bundan dolayı gün geçtikçe andızın nesli azalmaktadır.

http://dergi.ormuh.org.tr/20054sy/andiz.32.jpg

2.3- MEYVESİNDEN FAYDALANMA Andızların yaprak uçları sivri olduğu için batıcıdır. Ağaçtan toplanması çok zordur .

2.3.1- TATLI OLARAK FAYDALANMA
Andızın meyvesinden pekmezhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif palızahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif pestilhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bandırmahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif köfter yapılır.

PEKMEZ YAPIMI : Eylül sonu ile ekim başında olgunlaşan andız meyveleri olgunlaşmamış halde ağaçta bulunduğu gibi rüzgar ve insanlar
tarafından çırpmak suretiyle tabana dökülürler. Ağaçtan ve yerden toplanan meyveler çuvallara doldurularak tatlı yapılacak yere getirilir.
Andız meyveleri el dövecekleri ile kabuk kırılır. Kırma olayı tek tek tekrarlanır. Kırılanlar
teknehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkazanhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifleğenhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifhelkehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.giftenekehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.giftencerelere konarak ağızlarına kadar su ile doldurulur. İki gün bekletildikten sonra özel yapılmış süzme teknesine koyarlar. Teknenin ağız deliği açılarak önüne şekerli suyun birikmesi sağlanırhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifdolan kaplar ateş üzerindeki kazanlara aktarılır. Kaynatma olayı başlatılmış olur. Sabah başlatılan kaynatma olayı akşama kadar devam edilir. Kaynatma anında sıvı kaynadıkça kazanın yüzünde köpükler oluşur. Kazan yüzündeki köpükler saplı tas ile
alındıkça karıştırılmaya devam edilir. Köpüklerin alınması delikli kevgir ile yapılır. Köpükler bir kapta toplanır. Kaynama suretiyle kazan içindeki suyun çok kısmı buharlaşa buharlaşa pekmez oluşur.
Andızın pekmezi kırmızımtırak koyu kahve rengindedir. Diğer gün günlemeye alınırsa daha dayanıklı ve parlak görünümlü olur. Elde edilen pekmez tatlı olarak yemeklerin yanında yendiği gibi şerbet yapılarak da içilir.
Pekmez kazanının dibinde alaca kahverengimsi pekmezli tortu birikir. Bu tortuda daha önce alınan kabın içerisinde biriktirilir ve tortu hayvan yemine karıştırılır.
Altı kilo meyveden bir kilo pekmez elde edilir.

http://dergi.ormuh.org.tr/20054sy/andiz.33.jpg

PALIZA YAPIMI : Bir adet saplı tas pekmez tencereye konarak kaynamaya bırakılır yedi adet saplı tas su dökülen diğer bir kabın içine bir adet saplı tas ile nişasta karıştırıla karıştırıla eriyik haline getirilir. Kaynama durumuna gelen pekmezin içine yavaş yavaş karıştırıla karıştırıla dökülür. Önemli olan nişastanın topaklanmasını önlemektir. Pekmez ile karıştırılan nişastanın kaynatılarak pişirilmesi yapılır. Kazanın veya tencerenin ortasında odacıklar halinde lop lop kabarcıklar oluşur. Kaynayan kazanda lop lop
fokurdayan kabarcıklar deve gözü durumuna gelir.Bu durum palızanın piştiği durumdur. Kıvamını anlamak için yanmakta olan közü palızanın içine batırırsanız köz sönmezse palıza kıvamına gelmiştir. Sönme olayı olursa pişmeye devam edilir. İyice pişmeyen palızalar unsu unsu koktuğu gibi çabuk bozulur.
Palıza ekmekle ve doğrudan doğruya sızak ve soğuk olarak yenir. Yemeklerin yanında yumuşak bir tatlıdır.

BANDIRMA YAPIMI: Bandırma yapımı için hazırlanmış ipe dizilmiş cevizler birkaç kere palızanın içine batırılıp çıkarılır. Cevizlerin üzeri oranlı bir şekilde kaplanması sağlanır. Elde edilen bandırma boğum boğum gözükür.
Birde yere serili nişastanın ortasına ceviz dizilerek nişastalı zeminde yuvarlanır. Yuvarlanarak bandırma elde edilir. Nişasta palızanın yapışmamasını sağlar. İstenilen kalınlıkta bandırma yapılabilir. Her iki halde tatlı ve çerez olarak yenir. Uzun zaman saklanarak kış günlerinin besinini oluşturur.

PESTİL YAPIMI : Pestil yapımı için hazırlanmış palıza bezler üzerine ince ince serilir. Güneşte kuruduktan sonra bezin arka tarafında ılık su ile ıslatılarak pestil tülbent gibi incecik bezden ayrılarak elde edilir. Elde edilen pestiller tatlı ve çerez olarak yendiği gibi fındık http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ceviz gibi çerezlerde konarak muska ve diğer şekiller elde edilerek uzun zaman saklanır. Kış günlerinin tatlısını ve çerezini oluştururlar.

KÖFTER YAPIMI: Kaynamamış buğday döğülerek kabuğundan ayrılır. Değirmende çekilerek yarma haline getirilirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifyarma veya hazır irmikle palıza birlikte kaynatılarak kalıplı kaplara konur. Kaplar içinde arzu edilen kalınlık ve uzunlukta parçalara bölünerek güneşte kurutulurhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifbölünmüş olan parçalar nişastaya batırılarak köfter elde edilmiş olur. İçine biraz un konursa yumuşak köfter elde edilirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifhemen yendiği gibi kış günlerine de saklanır.

2.3.2-SİRKE YAPILARAK FAYDALANMA
Andız meyvelerinin birinci suyu alındıktan sonrahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif geriye kalan meyve artıklarının üzerine basılarak yapılarak tekne ve kazan içinde bir hafta ortada bırakılır. Bir hafta sonra üzerine sıcak su dökülür. Bir iki kere su dökme işine devam edilirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif su süzülürhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif süzülen su kaplara konarak güneşletilerek sirke elde edilmiş olur. Salatalara kullanılır.

2.3.3-RAKI YAPILARAK FAYDALANMA
Dağdan toplanan andız meyveleri kırılarak tekne veya kazanlara konurhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif içine su doldurulur. Bu halde sekiz on gün sulu ortamda kokuşmaya bırakılır. Çok uzaklardan kokusu duyulmaya başladığı zaman damıtma kazanına süzülerek konan karışım kaynatılır. Kaynatma esnasında damıtma olayı devam ettirilir.Damıtma sonunda rakı elde edilmiş olur. Saf içildiği gibi kola veya anasonla karıştırılarak da içilir.

2.3.4-HAYVAN YEMİ OLARAK FAYDALANMA
Pekmez yaparken biriken köpük ile kazanın tabanında biriken tortu karıştırılarak hayvan yemi olarak kullanılır. Pekmez yaparken durultmayı hayvan yemi yapmak için bir miktar ak toprak konmamaktadır.
Pekmez yapmadan önce kırılmış meyveleri hayvanlar çok sevmektedir. Pekmez yapımından sonra arta kalan kabuk acıdığı için hayvanlar tarafından arzu edilerek yenmemektedir. Tohumu da iyi bir hayvan yemidir.

2.3.5.-TOHUMUNDAN TESBİH YAPILARAK FAYDALANMA
Yörede gelişen el sanatıdır. Azda olsa aile bütçesine katkı sağlamaktadır.

2.3.6-TOHUMUNDAN ÇEREZ OLARAK FAYDALANMA
Pekmezi yapılan meyvelerin tohumları kırılarak içleri çerez olarak yenilmektedir.

2.4-ANDIZ PEKMEZİNİN KULLANILDIĞI YERLER
Yemek http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.giftatlı yapıldığı gibi ilaç olarak da kullanılmaktadır. Genelde ilaç olarak kullanılmaktadır.
Şeker hastalığıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkıl kurduhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifmide ve bağırsak sancıları için sabahları susuz yarım çay bardağıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sulu bir çay bardağı andız pekmezi içilir. Hastalıkların devamınca içilmeye devam edilir.
Bronşithttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif solunum yollarını açmahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ağızdaki mikroplara karşı ve soğuk algınlığına karşı palıza yapılarak ılık ılık yenilir. Vücudun yumşamasını sağladığı gibi öksürük varsa derhal etki ederek öksürüğe çare olur.
Yine pekmez veya palızası nişasta ve irmikle hamur yapılarak çıbanların üzerine sarılır. Yara ağzındaki eti ve pis kanları eritir. Yaradaki iltihabı içine çekerek iyileşmesini sağlar.
Kuş palazı olan çocuklara yedirilerek hastalığın hafif geçmesi sağlanır. Günde bekletilen pekmez vücuda direnç vermektedir.