Genel Paylaşım Forumu - Menepozda Yaşanan Değişiklikler

Hazırlayan :Prof. Dr. Hakan Şatıroğlu
Bu bölümde menopoz ve yaşlılıkta kadında meydana gelen değişimler ve yakınmalara biraz daha yakından bakalım ve bir sonraki bölümün sonunda daha detaylı bahsedeceğimiz hormon yerine koyma tedavisi yanında bu yakınmaları azaltıcı önlemleri gözden geçirelim.
Adet düzensizlikleri : Yumurta ve hormon üretimindeki aksamalardan kaynaklanır. Üreme yeteneği azalır ama sürer. Hem istenmeyen gebeliklerden korunmakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif hem de adetlerin düzenini sağlamak için doktor önerisi ve kontrolü ile gebeliği önleyici haplar kullanılabilir. Ancak adetleri düzensiz olan her hanımın doktora başvurması gereklidir.
Sıcak basmaları ve terleme nöbetleri : Belden yukarıdahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif özellikle yüz ve boyunda hissedilir. Çoğunlukla ciltte bir pembelik ısı artışı ve terleme ile birliktedirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif nabız sayısında da artış vardır. 3 – 6 dakika süren bu olayı genellikle bir titreme ya da ürperme takip eder. Soğuk terleme şeklinde de orta çıkabilir.
Böyle durumlarda

Sakin olmayısa çalışılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Derin nefes alma ve gevşeme egzersizi yapılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Sıcak havahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif alkolhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kahvehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif çaydan kaçınılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Giysiler hafif ve kolay değiştirilebilir olmalıdır.
Ayrıca soğuk kopmreslerle soğutma da yapılabilir.

Sinirlilikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif yorgunlukhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif depresyonhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif aşırı hassasiyethttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kendini hasta hissetmehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif uykusuzluk :Burada ortaya çıkan yeni bir döneme girişin getirdiği negatif duygulardır. Üreme yeteneğinin kaybedilmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif alışılan adetlerin kesilmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif yaşlanmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif cazibenin kaybedilmesi korkusu bu olayları uyarır. Kimi zaman ilaçla yardım gerekir. Daha önceden var olan psişik bozukluklar yeniden ve artarak ortaya çıkabilir. Kimi zaman da genç kızlığa özenti gelişebilir.

B vitamini (ilaçhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif tahıllar)
C vitamini
E vitamini
Bitkisel çaylar
Sarımsak hapları yararlı olabilmektedir.

Baş ağrısıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif sırt ve kas ağrıları hastalık hastalığı çarpıntı gaz sancıları:Östrojen azalmasına bağlı olarak kaslarda biriken laktik asid kolay yıkılamaz.

Kilo artışı: Vücut ihtiyaçları değiştiğinden beslenme de değişmelidir. Eski alışkanlıkla aynı beslenme düzeni sürerse kilo artışı hemen ortaya çıkar. Yağlıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif tuzlu ve karbonhidratlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Her yemekte protein ve yeşil sebze ve meyve bulunmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Kahvehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif çikolata ve benzerlerinden kaçınılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Atıştırma yasağı olmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Egzersiz yapılmalıdır.

Vücut şeklinin değişmesi: Kalça ve memelerdeki yağ dokusu azalırken omuzlar bel ve sırtın üst kısımlarında yağlanma artar kalınlaşma olur.

B6 vitamini
Egzersiz vücut şeklini korumada etkili olacaktır.

Vajinitis :Östrojen azalması ile vajenin sahip olduğu bakteri içeriği değişirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif enfeksiyonlara karşı direnç azalır. Bu akıntıların artması demektir.

Topikal hormon kremlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Sık çamaşır değiştirmehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Pamukluhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif nem emici çamaşırların kullanılmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif vajenin mikroorganizmalara direncini artıracaktır.

Vajinal kuruluk ve ağrılı cinsel ilişki: Östrojen azalması vajen salgısında ve vajeni döşeyen epitel katlarında azalmayısa yol açar bu ise cinsel ilişkide olması gereken kayganlığın ortaya çıkışını engeller ve ilişki ciddi ağrılara hatta kanamalara neden olur.

Topikal hormon kremleri
Düzenli cinsel ilişki şikayetleri azaltır.

İdrar kaçırmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif sık idrara çıkma : östrojen eksikliğindenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif idrar yolunun alt kısımları da etkilenir ve kısalır. Bu durumda sık sık idrara gitme ihtiyacı olur ve hatta geceleri idrar yapma ihtiyacı ortaya çıkar. Çok ve zor doğumlarla zaten deforme olmuş ve aşağıya doğru yer değiştirmiş idrar kesesinin de hormon eksikliği ile biraz daha sarkmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif öksürmek ve aksırmakla ıkınma ile istemsiz olarak idrar kaçmasına neden olur.

Topikal hormon
Mesane jimnastiği
Değişik operasyon teknikleri ile bu durumu önlemek veya düzeltmek mümkündür.

Dış genital bölgede kaşıntı: Östrojen eksikliği vulva derisinde de incelme ve elastikiyet kaybına yol açar. Bu kolay enfeksiyon gelişmesine ya da irritasyonuna neden olur. Bazı incelemelerden sonra topikal hormon veya steroidli kremler kullanılabilir.

Rahim sarkması: İdrar kesesi gibi rahminde aşağıya doğru yer değiştirmesi hormon eksikliği ile artar. Eğer vajen içinde kalıyorsa ve cinsel ilişkiyi etkilemiyorhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif idrar problemine yol açmıyorsa temizliğe uygun davranış yeterlidir. Ancak vajen dışına çıkacak ölçüde sarkma varsa ve üstelik sürtünmeye bağlı olarak yara açılmışsahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif operasyon gereklidir. Çok ileri yaşlarda ise operasyon yerinehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif pesser denilen cihazlarla rahim yerine itilir ve orada tutulur.

Ciltte kırışmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif incelme: Hem hormon azalmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif hem de yaşlahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif ciltte yer alan kollajen ve elastik lif sayılarında azalma olur. Giderek cilt kalınlığı azalır. Bu arada ciltaltı yağ dokusu ve ter bezlerinde de azalma ile kuruluk gelişir. Bütün bunlar cildin kırışmasına ve sarkmasına yol açar. Şişman hanımların yağ dokularının fazlalığı ve burada üretilen östrojen cildin gergin ve nemli olmasını sağlar. Sigara cildin kan dolaşımını bozarak hasarı artırır. Önlem için ;

Sigara azaltılmalı
Güneşten korunulmalı
Günde en az 8 bardak su içilmelihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
Yağlı kremlerle cilt masajı yapılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
C vitamini alınmalıdır.

Saçlarda incelmehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif yüz kıllarında kalınlaşma: Östrojen yapımı azaldıkça erkeklik hormonu olan androjenler baskınlaşır ve kıllarda değişiklikler olur.

Osteoporoz ( kemik erimesi ): Kemiğin ana yapısı içinde yer alan ve dayanıklılık ve sertliğini veren kalsiyum mineralinin kaybı ve yerine konamaması halidir. Nedenini yine hormon eksikliğidir. Yaşa bağlı olarak hem erkekte hem de kadında 55 yaşından itibaren beklenilen azalma kadınlarda menopoz ile önceden başlar. Kemik kırıkları ve bunlara bağlı sakatlık ve ölümlerin çok önemli bir nedenidir.

Menopoz sonrası ilk 3-4 yılda hızlı bir kayıp vardır. O güne kadar ki yaşam biçimi ve içinde yer alan hazırlayıcı faktörler riskler kemik mineral kaybının gelişiminde ve hızlı olmasında rol oynar;

- Buluğ çağının geç başlaması
- Erken menopoz adetlerin başka nedenlerle de olsa erken kesilmesi
- Hiç doğurmamış olmak
- Kötü beslenme (kalsiyumdan fakirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kafeinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif protein ve tuzdan zengin diyet)
- Ailevi yatkınlık
- Alkol sigara kullanımı
- Fizik aktivitede azlık
- Steroid epilepsi ilaçlarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif tiroid ilaçları
- Siroz
- Adet düzensizlikleri
- Fizik aktivite artırılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Alkol ve sigaradan kaçınılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Uygun aralıklarla (2 yıl) kemik mineral yoğunluk ölçümü yaptırılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Büyüme çağından itibaren yeterli kalsiyum alınmalı (2 su bardağı süthttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kuru baklagiller pekmez)
- Menopoz döneminde günde 4 bardak süt ya da 1500 mg. kalsiyum alınmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Beslenme düzeninde en az hayvansal besinler kadar bitkisel besin bulunmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Tuzdan kaçınılmalı
- Aşırı zayıflık aşırı şişmanlık olmamalı ve engellenmeli
- Hekim tavsiyesi ve düzenlemesiyle D vitamini alınmalı ve her gün 15 dakika güneşlenilmelidir.
Omurgalarda çökme sonucu boy kısalmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kamburlaşmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif sırt ağrılarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kırıklar en sık görülen belirtilerdir. Bunları önlemek için ;
Eklem ağrıları : daha önce var olan osteoartrit ağrıları menopozla birlikte artar. Östrojenle 2-3 hafta içinde hızla azalır. Uygun eklem egzersizleri yapılmalı.

Kalb ve damar hastalıklarında artış : Menopozla birlikte azalan östrojen hormonuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif kan yağlarında değişime yol açar. Yüksek dansiteli lipoproteinler (HDL-iyi kolesterol) azalırken düşük dansiteli lipoproteinler (LDL- kötü kolesterol) artar. Bu değişim damar sertliklerine (ateroskleroz) yol açar. Bunun sonucunda koroner kalb hastalıkları yüksek tansiyon ve miyokard enfarktüsü görülme sıklığı artar. Menopoz öncesi 3 erkeğe karşılık 1 kadında bu tür hastalıklara rastlanırken menopoz sonrası bu eşitlenir. Risk faktörleri şunlardır;

- Sigara
- Ailevi yatkınlık
- Önceden kolesterol yüksekliği
- Şeker hastalığı
- Erken menopoz
- Fizik aktivite azlığı
- Yüksek tansiyon
- Sigara azaltılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Stresten kaçınılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Şeker hastalığı iyi tedavi edilmelihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Uygun egzersizler düzenli olarak yapılmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif
- Uygun beslenme uygulanmalıdır.
Önlemler ;

Miyomlar; Menopozla birlikte küçülürler. Eğer başkaca bir yakınma yoksa tedaviye gerek yoktur.
Postmenapozal kanama: Son adet kanamasından 1 yıl sonra ortaya çıkan adet kanaması ya da lekelenmelere denir. Bu kanamaların 1/3’ü atrofik endometriumahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif 1/3’ü endometrium kanserinehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif 1/5’i poliplerehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif 1/5’i de hormonlara bağlıdır. Jinekolojik muayene servikal yayma (smear)http://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif endometrial parça alma (biyopsi)http://www.uslanmam.com/images/smilies/smilev.gif ultrason ve gerekirse daha ileri tetkiklerle tanı konmalı ve gereği yapılmalıdır.