Stres yönetimi

[Yorgun Yürek]

Yaşamdaki pek çok şey stresli olabilir.

Yeni bir kente taşınmak,iş değiştirmek,evlenmek,boşanmak,çocuk sahibi olmak,yakınlarımızdan birinin ölümü,hayatınıza etki edebilecek sınav,mülakat vs.

Bunların yanında , yediğiniz yiyecekler ve başınızın üzerindeki tavan bile stres kaynağı olabilir. Aynı zamanda , kronik bir hastalık da , getirdiği diğer problemler ile birlikte , stres doğurabilir.

Strese girdiğinizde , kaslarınız gerilir . Bu gerilim ağrı yaratabilir yada mevcut ağrıyı arttırabilir. Stresin aşağıda görülen kısır döngüsü her zaman işler.

Ancak,stresi yönetmeyi öğrenirseniz , bu kısır döngünün kırılmasını sağlayabilirsiniz.

Vücudun strese karşı verdiği reaksiyonların bir bölümü önceden kestirilebilir. Stresli zamanlarda , vücut , kana süratle bazı kimyasallar salar . Bu durum bir dizi fiziksel değişikliğe yol açar. Bunların arasında, yüksek nabız ,hızlı nefes alıp verme , yüksek kan basıncı ve kaslardaki yüksek gerginlik , en belirgin olanlarıdır.

Bu gibi fiziksel değişiklikler , vücuda güç ve enerji katarlar. Bu durum , vücudu stresli olaylara karşı hazır tutar; topluluk önünde konuşma , bir kazada yaralılara yardım , savaşmak , bir saldırıdan kaçmak vs.

Stres ile pozitif şekilde ilgilenilirse (yönetilirse) , vücut kendini kolayca restore eder ve stresten kaynaklanan hasarları onarabilir. Özetle , stres bazlı gerilim artar ve bu gerilim bir çıkış yolu bulamazsa , vücuda kalıcı hasarlar verir.

Zihnin strese karşı reaksiyonlarını önceden görmek (predict) daha zordur. Bu reaksiyonların arasında , öfkeli hissetmek , korku , endişe , can sıkıntısı ,hayal kırıklığı sayılabilir.

Düşük seviyede bir stres , insanların en iyi performanslarını gösterebilmelerine yardımcı olabilir.(bir sınav , atletik bir yarışma ) Yüksek seviyede stres durumunda , insanlar kaza yapma eğiliminde olurlar .

Stres keman yayına benzetilebilir. Eğer keman teli çok gevşek ise (yeterli stres yok ise ) ,müzik üretemeyecektir. Keman teli çok gergin ise (aşırı stres var ise ) kopacaktır.

Sonuç olarak , bir miktar stres yaşamı / fonksiyonları sürdürmek için gereklidir.

İnsanlar durumlara ve koşullara farklı tepkiler veririler . Kimileri bir çok aktivite ile çok meşgul olmaktan hoşlanır , kimileri de daha yavaş bir tempoyu ve daha az aktivite tercih ederler.

Ve ayrıca , bir kişinin rahatlatıcı bulduğu bir şey , bir diğeri için stres kaynağı olabilir.

Stres yönetmek , stresin işaretlerini ve semptomlarını öğrenmekle başlar.

En çok rastlananlar :

· Yorgunluk / bitkinlik

· Kas gerginliği

· Endişe

· Hazımsızlık

· Asabiyet / titreme

· Uykusuzluk

· Soğuk ve terli eller

· İştahsızlık/ aşırı yeme isteği

· Diş gıcırdatma /çeneleri sıkmak

· Zayıflık / baş dönmesi / baş ağrısı /mide ağrısı /sırt ağrısı / adale ağrısı



Tabii ki , bu belirtilerin , stres dışında başka bir nedenden kaynaklanma olasılığı da vardır.

1 haftadan daha uzun süren semptomlar için doktorunuza başvurun.



Stres yönetiminin anahtarı ,stresin , size karşı oynaması yerine ,

Sizin yanınızda sizin için çalışmasını sağlamaktır.







Stres yönetimi programı 3 bölümden oluşmaktadır.



· Stres seviyesini düşürmeyi öğrenmek.

· Neleri değiştiremeyeceğinizi öğrenmek.

· Stresin rahatsız edici etkileri gidermek / aşmak.



Stres Seviyesini Düşürmeyi Öğrenmek.

1. Yaşamınızdaki stres kaynaklarını belirleyin/tanımlayın ;

En çok neler ilginizi ve merakınızı uyandırır? Hangi durumlar kendinizi endişeli , asabi ve ürkek hissetmenize neden olur ? Yaşamınızın stresli alanlarını bir kez keşfettikten sonra , onları değiştirebilip değiştiremeyeceğinize karar vermeye çalışın.

Yaşamınızda strese neden olayları kaydetmek için bir “Stres Günlüğü” tutun Yaşadığınız her fiziksel semptomu kaydedin. Bu programda önerilen yöntemleri deneyin ve etkili olup olmadığını not edin . Çok geçmeden , sizi en çok öfkelendiren konuları belirlemiş olacaksınız. Sonra , bu durumların oluşmasını önlemeye çalışın.

2. Düşünceleriniz ve duygularınızı paylaşın ;

· Yoğunlaşmış olduğunuz konular ile ilgili başkaları ile konuşmak genellikle yararlıdır. Bir aile dostunuz , bir arkadaşınız , bir çalışma arkadaşınız , yanınızda çalışanlardan biri problemlerinizi farklı yönden görmenizi sağlayabilir.

· İnsanlara, belli şeyleri yapamayacağınızı söylemeyi öğrenin. “Hayır “ demek önemlidir ve bunu yaptığınız zaman kendinizi suçlu hissetmemelisiniz. Ekstra işleri reddetmeniz , kısa süre için bile olsa , stres düzeyinizi düşürecektir.

· Enerji , acı ve zaman limitlerinize saygılı olun . Olmadığınız gibi bir eş , bir ebeveyn

olarak davranmaktan kaçının.

· Öfkenizi ve diğer olumsuz duygularınızı , başkalarını incitmeden ifade etmeyi öğrenin. Sinirli olmak normal bir şeydir. “Sinirlerimi bozuyorsun ! “ yerine , “kendimi sinirli hissediyorum “ demeyi deneyin. Bu , öfkenizi , başkalarını suçlamadan ifade etmenizi sağlar. Böylece başkaları ile ilişkilerinizi de güçlendirebilirsiniz.

· Sinirli olduğunuzda , sakinleşmek için , bir “emniyet valfı “ geliştirin . Müzik dinlemek, şarkı söylemek (mırıldanmak) , güvenebileceğiniz biri ile konuşmak , duygularınızı dışa vurmak için yararlı örneklerdir. Yürümek ve bahçede çalışmak veya EXZERSİZ’ yapmakta iyi bir örnektir.

3. Depresyona girmemeye çalışın. ( bastırılmış ) ;

Genellikle , depresif hissetmek , yaşamınızdaki olayları nasıl ele aldığınız ile ve bu olayların gerçek yada hayali olması ile ilgilidir.

Kendinizi nasıl hissettiğiniz , kendi sorumluluğunuzdadır.

Kendinizi iyi hissetmeye çalışın.

Kendinizi iyi hissettirecek şeyler yapın.

4. Hayatınızı , mümkün olduğunca basitleştirin .

Aktivitelerinizi gözden geçirin , anlamlı olanları seçin .

Yapmaktan hoşlanmadıklarınızı çıkarın.

5. Zamanınızı yönetin ve enerjinizi tasarruflu kullanın.

6. Kısa vadeli ve yaşamsal hedeflerinizi belirleyin.

7. Alkol ve uyuşturucunun yaşam sorunlarını çözemeyeceğini göz önünde bulundurun.

8. Fiziksel ve zihinsel olarak, mümkün olduğu kadar sağlıklı olmaya çalışın.

9. Mizah duygunuzu geliştirin , eğlence için zaman ayırın.

10. Çözümü güç problemler için yardım isteyin , alın.