Taliban'ın boykot ya da şiddet tehdidi, baskılar, kulisler ve yolsuzlukların gölgesindeki seçimler öncesinde, Afganistan'daki şiddet olayları Taliban'ın 2001'de devrilmesinden bu yana artmış durumda. Şiddetin çok sayıda seçmenin oy kullanmasını engelleyebileceğini belirten uzmanlar, cumartesi günü 7 sivilin başkentin göbeğindeki NATO karargahının önünde öldüğü intihar saldırısının, halkın bu endişesini pekiştirdiğini söylüyor.

Bu saldırı, seçim kampanyası ve oy verme döneminin güvenli bir ortamda geçmesi için elinden geleni yapacağını söyleyen Devlet Başkanı Hamid Karzai ile Batılı müttefiklerini de zor durumda bıraktı.
Herat Üniversitesi Siyaset Bilimi profesörü Muhammed Feridun Soruş, 17 milyon kayıtlı seçmenin çok büyük bir bölümünün saldırı korkusuyla evinde kalacağı görüşünü savunurken, Seçim Komisyonu da güvensizlik ortamı nedeniyle 7 bin oy verme merkezinin yüzde 10'dan fazlasının kapalı kalacağını öngörüyor.
Seçimleri İzleme Komitesi Fefa'nın Başkanı Nadir Nadiri, katılım oranının düşük olmasının, sonuçların güvenilirliğini riske atacağını belirtirken, çok sayıda uzman, seçimlere büyük oranda hile karıştırılmasından endişe ediyor. Çok sayıda adayın kampanya sırasında para dağıttığı da kaydediliyor.
Uzmanlar, yüzde 75 katılım oranının yakalandığı 2004'teki devlet başkanı seçiminin ardından oluşan demokratikleşme hayallerinin, son 5 yılda önemli ölçüde yok olduğu görüşünü savunuyor.
Profesör Soruş, yoksul kesimin çoğunluğu oluşturduğu bir ülkede çok sayıda insanın hala etnik bağlantılarına göre oy verdiğinin altını çiziyor.
Yazar ve uzman Vahid Müjde ise, demokrasinin 2001'den sonra ülkeye ithal edilip dayatılan bir kavram olduğuna ve çok sayıda Afgan'ın bunu gerçekten anlamadığına işaret ediyor.
BM'nin Kabil bürosu sözcüsü Alem Sıddık ise Afganların bu seçimin kilit öneminin gayet bilincinde olduğunu ifade ediyor.

OKUMA YAZMA BİLMEYENLERE OY KULLANMA EĞİTİMİ

Afganistan'daki seçimlere hazırlık çerçevesinde okuma yazması olmayanlar, oy kullanma işlemlerine dair bilgilerin verildiği özel eğitime tabi tutuluyor.
Afganistan Bağımsız Seçim Komisyonu çalışanları, köy köy dolaşarak piknikler düzenliyor, müzik gösterileri, sportif müsabakalar organize ediyor ve bu sırada vatandaşa seçimle ilgili bilgiler veriyor.
Ancak bu çabaların nasıl karşılık bulacağı bilinmiyor. Eğitim için Herat'taki göz hastanesine getirilen 70 yaşındaki bir çobanla röportaj yapan AFP, nüfusun yüzde 70'i gibi okuma yazma bilmeyen Hak Muhammed adındaki bu çobanın seçim günü nerede olacağının ve ne yapacağının bilinemeyeceğini savundu.
AFP'ye, "Oyumu kullanacağım. Ben bu ülkenin vatandaşıyım. Oy kullanmalıyım" diye konuşan Muhammed, bir yandan da, aşiretlerin köylüler üzerindeki etkisine dikkati çekiyor.
Hayatı boyunca iç savaşlara, monarşik düzene, Sovyetler Birliği'nin desteğindeki komünist yönetime, Taliban'ın baskı rejimine ve daha sonra Amerikan işgaline şahit olan Muhammed, köyünde aşiret yetkililerinin bulunduğunu, nasıl oy kullanacaklarının bu kişilerce belirlendiğini ve aşiretin sözünden dışarı çıkmadıklarını belirtti.
Dünyanın en fakir beşinci ülkesi olan Afganistan'daki seçimlerle ilgili en büyük sorun eğitimsizlikten kaynaklanıyor. Halkın üçte ikisi, seçim listelerinde yer alan isimlerini belirleyecek kadar dahi okuma bilmiyor. Kadınların yüzde 85'i okuma ve yazma bilmiyor. Nitekim bu kesim, oy verecekleri adaylar hakkında da fazla bir bilgiye sahip değil. Adaylar, okuma yazması olmayan seçmenlere resimleri gösterilerek anlatılıyor. Eğitime tabi tutulanların çoğu, seçimde yarışacak 41 aday arasından sadece Devlet Başkanı Hamid Karzai'yi tanıyabiliyor ve sadece Karzai hakkında bilgi sahibi olduğunu söylüyor.