Çocuk psikolojisinde ailelerin çocuk eğitimi konusunda dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır. Çocukta bazı becerileri kazandırmak için el yıkama, yüz yıkma, diş fırçalama, saç tarama, yemek yeme, giysi giyip çıkarma gibi bu ilke ve teknikler anne babalara yol gösterici olacaktır.

GÜNLÜK YAŞAM İŞLEVLERİ KONUSUNDA EĞİTİME BAŞLAMADAN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

Çocuklarınıza günlük yaşam becerileri kazandırmayı kolaylaştırmak içinizlenmesi gereken bazı yol ve yöntemler vardır:
Eğitim süresi 8-10 hafta olmalıdır .Çocuğunuza günde en az iki defa ve önce 2-5 dk sonra giderek artan bir şekildeen az 5-20 dk zaman ayırmalısınız (Bu süre çocuğun kişilik özellikleri ,psikolojik durumu , anne babanın çalışıp çalışmaması vb gibi etkenlere göredeğişebilir).
Çocuğunuzun ve sizin yorgun olmadığınız ,çocuğunuzun uykusuz olmadığı ve sakin olduğu zamanları seçmek uygun olacaktır.
Eğitim yapılan süre mutlaka günün aynı zamandilimine gelmeli (hergün 10-11 ve 16-17 arası gibi ), çocuğun dikkatinidağıtmayacak bir ortam olmalı ( çevrede diğer çocuklar oynamamalı , fazla eşyaolmamalı , TV , Radyo-teyp çalışmamalıdır) dır.
Çocuğunuza mümkün olduğunca yakın veotururken aynı yükseklikte olunuz. Kendi kendine oturamıyorsa tutarakoturmasına yardımcı olunuz. Sizin yüzünüzü rahatça görebileceği pozisyondaolunuz.
Size bakmasını sağlayınız , bakmıyorsaçenesini hafifçe çevirip bakmasını sağlayınız. Gözgöze geliniz , bunu yaparsaödüllendiriniz. Yine bakmıyorsa 1-2 dk sonra yeniden deneyiniz. 2-3 saniye gözgöze gelirse ödüllendiriniz ve bunu 5-6 sn oluncaya kadar sürdürünüz . Evdekidiğer kişilerle göz göze gelmesini sağlayınız. Eğitim süresince çocuğunuz gözgöze gelmiyorsa göz hizasına sevdiği bir şeyi koyarak bunu sağlamaya çalışınız.
Onun anlayabileceği şekilde kısa ve basitcümlelerle konuşunuz (Ali kalk , bardağı tut vb gibi) . Konuşurken mimik vejestlerinizi de kullanınız.
Öğretilecek her işlevi bir kaç kezyineleyiniz . Her beceriyi basitten başlayarak sıralayınız , becerileri küçükbasamaklara bölerek öğretiniz.
İstediğiniz bir beceri için sadece çabagösterse bile ödüllendiriniz. Ödül olarak sevdiği bir uğraş ( Parka gitmek ,oyun oynamak vb ) olabilir.
Çocuğunuzun olumlu bir davranışına sevinmekona sarılmak aferin ne güzel yaptın şeklinde sözlü ifade de ödüldür.Ödül olarak seçtiğiniz şeyi mutlaka istenilen davranışın hemen arkasındangerçekleştiriniz.
ÖZ BAKIM BECERİLERİ
EL YIKAMA
Çocuğunuzunrahatça elini yıkayabilmesi için lavabonun boyuna uygun olması gerekir. Bunusağlamak için bir tabure kullanabilirsiniz. Çocuğunuzun arkasına geçerekellerinizi onun elleri üzerine koyunuz. Çocuğunuzun karşısında bir ayna olmasıyararlı olabilir.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun elini tutarak çeşmeyi açınız.
Ellerini ellerinizin arasına alarak akansuyun altına tutunuz.
Elini tutarak sabunu almasını sağlayınız.
Bir eliyle sabunu tutrupu, diğer elinizleçocuğunuzun eline sabuna sürtüp köpürmesini sağlayınız.
Elini sabunluğa götürüp sabunu bıraktırınız.
Çocuğunuzun iki ileni birbirine sürterekköpürmesini sağlayınız.
Suyun altında ellerini yıkayınız. Gerekinseişlemi tekrarlayınız.
Ellerini tutarak çeşmeyi birlikte kapatınız.
Faaliyete direnmiyorsa ödüllendiriniz. Sonbasamağa kadar faaliyeti birlikte lapıp, son basamakta ellerinizi çekerek onunyapmasını söyleyiniz. Başarabilirse tekrar baştan 7.basamağa kadar faaliyetibirlikte yapınız ve son iki basamağı (7. ve 8.) ona yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirseyine baştan sırayla 5., 4., 3., 2., ve 1. basamaklara kadar faaliyeti birlikteyapıp diğerlerini yapmasını söyleyiniz.
Buarada yardıma gereksinim olursa dirseklerinden hafifçe yönlendirerek yardımediniz, bu şekilde basamakları sondan başa doğru sıralayarak başarabiliydrsa"ellerini yıka" diyerek faaliyeti yapmasını bekleyiniz. Her basamağın sonundabaşarı durumuna göre uygun şekilde ödüllendiriniz.
YÜZ YIKAMA
Elyıkama faaliyetlerini öğrendikten sonra hemen arkasından öğretilmelidir.
İŞLEM BASAMAKLARI
Çocuğunuzun elini tutarak birlikte çeşmeyiaçınız.
Ellerini köpürtmesini sağlayınız.
Ellerini köpürttükten sonra sabunu bırakınız.
Çocuğunuzun arkasında durarak her iki elinibileklerinden tutunuz, dairesel hareketlerle ağız ve yanaklarını sabunlayınız.
Bölgeyi köpürtünüz.
Ellerini ellerinizle tutarak önce sabunluellerinizi durumatınız.
Elini bir suya, bir yüzüne götürerek yüzünüdurulayınız.
Son basamağa kadar faaliyeti birlikte yapıp,son basamakta ellerinizi çekerek onun yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirsetekrar 7.basamağa kadar faaliyeti birlikte yapınınız ve son iki basamağı (7. ve8) ona yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirseyine baştan sırasıyla 6., 5., 4., 2., ve 1. basamaklara kadar faaliyetibirlikte lapıp, diğerlerini yapmasını söyleyiniz.
Buarada yardıma gereksinimi olursa dirseklerinden hafifçe yönlendirerek yardımedeniz. Bu şekilde sondan başa doğru sıralayarak başarabiliyorsa " yüzünü yıka"diyerek faaliyeti yapmasını bekleyiniz. Her basamağın sonunda başarı durumunagöre ödüllendiriniz.
EL DURULAMA
Büyükbir havlu ve lavaboya yetişebilmek için tabure kullanınız.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun bir elini tutarak havlununarkasına koyunuz.
Diğer elinin içini (avucunu) havlu ileovuşturunuz.
Elinin tersini (üst kısmını) havlu ileovuşturunuz.
Kurulanan eliyle havlunun bir tarafındantutturunuz.
Diğer elinin içini havlu ile ovuşturunuz.
Elinin tersini de havlu ile ovuşturarakkurulatınız.
Son basamağa kadar faaliyeti birlikte yapıp,son basamakta ellerinizi çekerek ( 6.basamakta) onun yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirsetekrar baştan 5. basamağa kadar birlikte faaliyeti yapınız ve son iki basamağı(5. ve 6.) ona yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirseyine baştan sırasıyla 4., 3., 2., ve 1., basamaklara kadar faaliyeti birlikte yapıp,diğerlerini yapmasını söyleyiniz. Yardıma gereksinimi olursa derseğini tutarakyönlendiriniz.
Basamaklarıbu şekilde yapmayı başarabiliyorsa "ellerini kurula" diyerek faaliyetiyapmasını bekleyiniz.
Herbasamakta başarı durumuna göre ödüllendiriniz.
YÜZ KURULAMA
Lavabonunüzerinde ayna ve yetişebilmek için tabure bulundurunuz.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun arkasında durarak her iki elinikavrayınız ve havluyu birlekte alttan tutunuz.
Ellerinizi çocuğunuzun yüzüne yaklaştırarakhavluyu yüzüne kapatınız.
Yumuşak hareketlerle bastırıp çekmesinisağlayınız.
Kurulama işlemi bitince elini tutarakbirlikte havluyu yerine asınız.
Son basamağa kadar faaliyeti birliikte yapıp,son basamakta ellerinizi çekerek (4.basamak) onun yapmasını söyleyiniz.
Başarabilirlersetekrar baştan 3.basamağa kadar faaliyeti birlikte yapıp diğerlerini yapmasınısöyleyiniz.
Gerekirse,dirseğinden tutup yönlendirerek yardım ediniz. Daha sonra "yüzünü kurula"deyiniz ve yapınca ödüllendiriniz.
DİŞ FIRÇALAMA
Küçükve fazla sert olmayan bir diş fırçası kullanınız. Renkli-kokulu macunlar vesüslü diş fırçaları olayı cazip hale getirebilir. Yemek sonrası ve yatmadanönce en uygun zamanlardır.
Kendiniaynada görebilmesi için çocuğunuzu bir tabureye çıkartınız. Aynaya bakarakgülümserken dişlerinizi ona gösteriniz ve dişlerini göstermesini söyleyiniz.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun elini tutup birlikte musluğuaçınız.
Sol eline diş macununu almasını sağlayınız.
Diğer eliyle diş macununun kapağınıaçtırınız, musluğun kenarına koydurunuz.
Çocuğunuzun elini tutarak diş fırçasınıalınız ve ıslatınız.
Macunu diş fırçasına sıkmasını sağlayınız.
Lavabonun kenarına macunu bıraktırınız.
Elinden sıkıca kavrayarak daireselhareketlerle, önce dişlerin ön yüzeylerini, sonra arka taraflarını olacakşekilde yukarıdan aşağıya doğru fırçalatınız.
Diş fırçasını suyun altında çalkalatıpbıraktırınız.
Avucunuzun içine alarak (veya bardakla)ağzına su alıp çalkalamasını sağlayınız.
Diş macunu kapatıp kaldırmasını sağlayınız.
Ellerini kurulatınız.
Son basamağa kadar (11.basamak) faaliyetibirlikte yapıp, son basamakta ellerinizi çekerek onun yapmasını söyleyiniz.Başarabilirse yine baştan 10. basamağa kadar faaliyeti birlikte yapınız. Soniki basamağı (10. ve 11.) ona yapmasını söyleyiniz.
Yinebaşarabilirse sıra ile başa doğru yardımları azaltarak geliniz. Her basamağıbaşarıyorsa bir önceki basamağa geçiniz. Gerekirse dirseğinden tutupyönlendiriniz. Dişlerini yıkamasını söyleyerek faaliyeti yaptırınız veödüllendiriniz.
SAÇ TARAMA
Buişleme başlamadan önce çocuğunuzun saçını ortadan veya yandan ayırınız. Saçlarmümkün olduğunca kolay taranır durumda iken bu uygulama yapılmalıdır. Saçfırçasını kavrayabilmesi çok önemlidir. Önce bunu sağlayınız.
Kızçocuklarnıda süslü saç tokaları ile faaliyeti cazip hale getirebilirsiniz.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun arkasında durunuz. Her ikinizinde yüzü aynaya dönük olsun. Çocuğunuzun elini tutarak saçlarını yukarıdanayağıya doğru ve özelllikle acıtmadan fırçalayınız.
Her fırçalamasının (taramanın) ardından elinitutarak saçlarını eli ile düzeltmesini sağlayınız.
İşlemi tekrarlayınız.
Faaliyete katılıyorsa " saçını ne güzeltaradın, çok güzel (yakışıklı) oldun" şeklinde ödüllendiriniz.
Faaliyetison basamağa kadar birlikte yaparak, son basamakta ellerinizi çekiniz ve onunyapmasını sağlayınız.
Başarabilirseyine sondan başa doğru gelerek yapmasını söyleyiniz ve gerekirse destekleyiniz.Ödüllendiriniz.
Herbasamağı bağımsız olarak yapabiliyorsa saçını fırçalamasını( taramasını)söyleyiniz ve ödüllendiriniz.
BARDAKTAN SU İÇME
Çocuğunuzakendi başına su içmeyi öğretebileceğiniz en uygun zaman onun susamış oyduğuzamandır.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuz bardağı eliyle kavrasın, siz deüzerinden tutarak ağzına götürünüz.
Bardağı hafifçe eğerek suyu içmesinisağlayınız.
İçtikten sonra bardağı masaya koyunuz.
Sizir yardımınızla bu basamaklarıgerçekleştirebiliyorsa, su içme becerisini yapabiliyor demektir.
Suyuiçtikten sonra ellirinizi çekiniz ve bardağı masaya kendi koyması için izinveriniz.
Daha sonra elinizi bardakla masa arasındaki yarı yolda çekiniz, çocuğunuzbardağı masaya koysun.
Ellerinizi suyu içer içmez çekiniz ve bardağı masaya koymasını sağlayınız.
Çocuğunuz bardağı ağzına götürünce elinizi çekiniz, suyu içip bardağı masaya koysun.
Çocuğunuz bardağı ağzına götürmeden ellerinizi çekiniz ve böylece yardımıazalta azalta kendi başarıncaya kadar bunu sürdürünüz.
Başarınca ödüllendiriniz.
YEMEK YEME
Çocuğunuzabu faaliyeti kaşık, çatal, bıçağı bir bütün halinde kullanacak şekildeöğretiniz.
Öncetabağa lokma lokma yemek koyunuz. Her lokmayı bitirmeden diğerini almamalıdır.Çocuğunuz bu faaliyeti öğrenme aşamasında iken etrafa döküp saçmasınıkabullenmelisiniz. Plastik mama önlüğü kullanıp, yere örtü, gazeteserebilirsiniz.
Buişleme çocuğunuzun aç olduğu bir saati ve sevdiği yiyecekleri seçerekbaşlamalısınız. Eğer hem sevdiği, hemde sevmediği yiyecekler var ise, öncesevmediği sonra sevdiği yiyeceği veriniz. Sevdiği yiyecek ödül olacaktır.
Eğerolaya küçük aksilikler çıkartarak tepki gösteriyorsa görmezden geliniz, devamederse işlemi erteleyiniz.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuz kaşık ya da çatalı kavradıktan sonrasiz de bileğinden kavrayınız.
Yiyeceği tabaktan alınız.
Kaşık ya da çatalı çocuğunuzun ağzınagötürünüz.
Kaşık ya da çatalı tekrar birlikte tabağagetirip hareketi yineleyiniz.
Çocuğunuz faaliyete direnmiyorsa uygunşekilde ödüllendiriniz. Aynı işlemleri sırası ile bileğinden, dirseğinden vekolundan tutarak yineleyiniz. Her basamağı 4-5 kez başarabiliyorsa "yemeğiniye" deyiniz ve başarırsa ödüllendiriniz.
PANTOLON GİYME
Belilastikli ve bol bir pantolon (eşofman) kullanınız.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun pantolonunu kalçasına kadar çekipellerini pantolonun üzerine koyarak beline kadar çekmesini sağlayınız.
Çocuğunuzun pantolonunu dizlerine kadarçekip, ellerini pantolonun üzerine koyarak önce kalçasına, sonra beline kadarçekmesini sağlayınız.
Çocuğunuzun pantolununu her iki ayak bileğinekadar çekip, ellerini pantolonunun üzerine koyarak dizlerine, kalçasına veoradan da beline kadar çekmesini sağlayınız.
Çocuğunuzun pantolonunun bir ayağına geçirip,elleri ile tutturarak diğer ayağına geçirmesini, diz, kalça ve beline kadarçekmesini sağlayınız.
Çocuğunuzun pantolonunu önünde tutarakayaklarını geçirip beline kadar çekmesini sağlayınız.
Pantolonunun hazırlayıp giymesini söyleyiniz.
Her basamağı birkaç kez denedikten sonrabayarınca ödüllendiriniz.
PANTOLON ÇIKARMA
Çocuğunuzayakta iken pantolonu dizlerine kadar indirip, bir yere oturttuktan sonra birayağından pantolonu çıkartınız, ellerini pantolonun üzerine koyarak diğerayağını çıkarmasını sağlayınız.
Çocuğunuz ayakta iken pantolonu dizlerine kadar kadar indirip, bir yereoturttuktan sonra bir ayağından çıkartmasına yardım ediniz. Diğer ayağındanyardım etmeden çıkartmasını söyleyiniz.
Çocuğunuz ayakta iken dizlerine kadar pontolununu indirip, ayaklarındankendisinin çıkartmasını söyleyiniz.
Çocuğunuz dizden aşağıya sizin yardımınız olmadan pantolonunu çıkarabiliyorsayardımı azaltınız. Yani ellerini dizden yukarıda, kalçada, belde çekerekpantolonu kendi başına çıkartmasını sağlayınız.
Her basamaktan sonra başarı durumuna göre ödüllendiriniz.
KAZAK (FANİLA) GİYME
Kazak,fanila veya eşofman üstünün çok sıkı olmaması gerekir.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun karşısında durarak, her ikikolunu kazağın kollarnıdan geçiriniz. Ellerini yukarı kaldırarak kazağınbaşından geçmesini sağlayınız. Kazağı giymesini söyleyiniz, ellerini kazağınher iki yanına koyarak aşağı indirmesine yardım ediniz.
Çocuğunuzun her iki kolunu kazağınkollarından geçiriniz ve kollarını başının üzerine kaldırmasını sağlayınız.Kazağı giymesini söyleyerek kollarını aşağı indirmesini ve kazağın etekleriniaşağı çekerek giyme işlemini tamamlamasını sağlayınız.
Çocuğunuzun her iki kolunu kazağınkollarından geçirin, giymesini söyleyerek başından geçirmesine ve kazağını ikiyanından aşağıya çekmesine yardımcı olunuz.
Kazağı tek kolundan geçirip, diger kolunugeçirmesini, başından aşağıya doğru giymesini sağlayınız.
Kazağı yatağın üzerine seriniz. Çocuğunuzagiymesini söyleyiniz. Önce kollarını, sonra başını geçirip, kazağı iki yanındanbeline indirmesini sağlayınız.
Her basamağı 4 - 5 kez yapabiliyorsa birsonraki basamağa geçiniz. Her basamağın sonunda ödüllendiriniz.
KAZAK (FANİLA) ÇIKARMA
Herbasamağı 4-5 kez yineleyiniz. Başarabiliyorsa bir sonraki basamağa geçiniz.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Çocuğunuzun kazağını boynuna kadar sıyırıpbaşını çıkarmasını sağlayınız.
Çocuğunuzun kazağının bir kolunu çıkaranakadar sıyırıp diğer kolunu ve boynundan yukarısını çıkarmasını sağlayınız.
Çocuğunuzun kazağını kollarına kadar sıyırıp,her iki kolundan ve başından çıkarmasını sağlayınız.
Çocuğunuza kazağını çıkarmasını söyleyiniz vegerekirse yardım ederek çıkarmasını sağlayınız.
Her basamağın sonunda "aferin ne güzelbaşardın" diyerek sözel olarak ödüllendiriniz.