İdrar yolu enfeksiyonları, çocuklarda oldukça sık görülür. 5 yaşına gelene kaladar kız çocukların % 8’i, erkeklerinse yaklaşık % 1–2’si en az bir kez idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olurlar. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Nilüfer Toprakcı: “İdrar yolu enfeksiyonu mesanede ise, sistit, böbrekte ise piyelonefrit adını alır. Bu enfeksiyonların en sık görülme nedeni, çocukların dışkısında bulunan E. Coli adlı bir bakterinin idrar yollarına bulaşmasından kaynaklanır.” diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Kızlar, anatomik olarak idrar yolu enfeksiyonlarına daha yatkındırlar. Sünnet olmamış erkek çocuklarda da sıklık, sünnet olmuş akranlarına göre daha yüksektir.”

İdrar yolu enfeksiyonlarının belirtileri

• İdrar yaparken acıma.
• İdrara çıkma sıklığında değişiklik, sık idrara çıkma.
• İdrarın görünüm ve kokusunda değişiklik.
• Ateş, titreme. (Yüksek ateş daha çok piyelonefritte görülür.)
• İştahsızlık.
• Bulantı, kusma.
• Karın ağrısı.
• Sırt ağrısı.

Çocuğunuzun yaşı ne kadar küçükse, bu belirtileri saptamanız da bir o kadar zorlaşır. Çocuk Sağlığı ve Uzmanı Nilüfer Toprakçı: “Bebeklerde, sadece ateş, huzursuzluk ve ağlama görülebilir. Eğer, bebeğinizde ateş varsa ve nedeni açıklanamıyorsa, idrar yolu iltihabının olduğu da düşünülmelidir. Bazen de gece yatak ıslatma nedeniyle incelenen çocuklarda, tesadüfen üriner enfeksiyonlar saptanabilir.” diyor.

Çocuğunuzda, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları zamanla gelişebilir. Eğer, uygun tedavi yöntemini kullanmazsanız, zaman içerisinde çocuğunuzda böbrek hasarları, hipertansiyon ve böbrek yetmezliği görülebilir.

İdrar yolu enfeksiyonlarının nedenleri

Vezikoüreteral reflü (Vür): İdrar, çocuğunuzun doğuştan olan yapısal bir bozukluğundan dolayı, mesanesinden geriye, idrar yollarına ve böbreğine doğru kaçar. Buna vezikoüreteral reflü adı verilir. Eğer, çocuğunuzda enfeksiyon varsa, sonuçta piyelonefritisi gelişir ve zaman içerisinde böbrekleri zarar görür.

Hidronefroz: Tek veya çift taraflı olarak çocuğunuzun böbreklerinde oluşan genişliğe hidronefroz denir. Bu durum, vezikoüreteral reflü veya idrar yollarındaki bir tıkanıklığı bağlı olarak oluşabilir. Hamilelik döneminizde yaptırdığınız ultrason incelemelerinizle de anlaşılabilen hidronefroz, doğum sonrası döneminizde kaybolur.

Disfonksiyonel işeme: Çocuğunuz bazen yeterli sıklıkta idrara çıkamaz veya idrarını yaparken kaslarını yeterince gevşetemez. Disfonksiyonel işeme denilen bu durum, çocuğunuzun idrar yolu enfeksiyonlarına zemin hazırlar.

Diğer nedenler: Kronik kabızlığı, bağırsakta kıl kurdu gibi parazitleri olan çocuklar, genital bölgede yapışıklıkları olan kız çocuklar (Labial adhezyon) veya spina bifida gibi nörolojik sorunları olan çocuklar, idrar yolu enfeksiyonları için artmış risk taşırlar.

Tanıyı belirleme

Doktorunuz, çocuğunuzun idrar yolu enfeksiyonunun olduğunu düşürse, sizden “idrar tetkiki ve idrar kültürü” testlerini yaptırmanızı isteyecektir. İdrar kültüründe üreyen mikrobun hangi antibiyotiklere hassas olduğunu ise, çocuğunuza yaptıracağınız antibiyogramda saptanacaktır.

Eğer, çocuğunuzda tekrarlayan enfeksiyonlar olursa, altta yatan anatomik bir bozukluğunun olup olmadığına bakılması gerekir. Bunun için çeşitli görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Ultrason, böbrek sintigrafisi, voiding sistoüretrogram (Sonda takılarak işeme sırasında çekilen ilaçlı film), IVP (Damardan ilaç verilerek böbreklerin görüntülenmesi) gibi yöntemleri kullanmanız gerekebilir. Bu tarz araştırmalar, erkek bebekte ilk enfeksiyonda, kızlarda ise anatomik olarak dışkının ön tarafına bulaşması daha kolay olduğundan, ikinci defa enfeksiyon geçirdiklerinde istenir.

Tedavisi

Çocuğunuzun idrar yolu enfeksiyonunda, idrar tetkiki ve kültürü alındıktan sonra antibiyotik tedavisine başlayabilirsiniz. Tedaviye başlamanız için, antibiyogram sonucunu beklememelisiniz, eğer gerekirse, çocuğunuzun sonradan antibiyotik tedavisini yeniden düzenleyebilirsiniz. Özellikle bebeğinizde, yüksek ateş, kusma gibi belirtiler varsa, ağızdan antibiyotik vermeniz yeterli olmayabilir. Bu durumda çocuğunuzun iğne kullanması gerekir. Altta reflü gibi anomaliler saptanırsa, çocuğunuzun tedavisinin bitiminde de düşük doz halinde koruyucu antibiyotik verilir. İleri derece vür, hidronefroz gibi bazı durumlarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır.

Önlemek için yapılacaklar

• Bebeğinizin altını bezliyorsanız, dışkısının genital bölgeyle temasını önlemek için sık sık bez değişikliği yapmalısınız.

• Kız bebeğinizin alt temizliğini önden arkaya doğru yapmalısınız. Tuvalet eğitimi sırasında, temizliğin bu şekilde yapılması gerektiğini de öğretmelisiniz.

• Bol sıvı alımını sağlamalısınız.

• Çocuğunuzu küvette yıkamamalı, genital bölge temizliğinde tahriş edici olabilecek parfümlü sabunları kullanmamalısınız.

• Çok dar olmayan, pamuklu iç çamaşırları tercih etmelisiniz.

• Çocuğunuzun sık sık tuvalete gitmesini sağlamalısınız. Özellikle, okul çağındaki kızlar, okulda tuvalete gitmemekte, uzun süre idrarı tutarak enfeksiyonlara zemin hazırlamaktadırlar.