Araştırmalar her beş çocuktan birinin ara sıra, her on çocuktan birinin ise her gece horladığını gösteriyor.

Horlama sadece yetişkinlerde değil çocuklarda da görülüyor. Üstelik çocuklarda horlama sadece uyku sırasında kaba, gürültülü bir ses olmanın dışında sağlıklarını, günlük aktivitelerini ve okul başarılarını tehdit eden önemli bir sorunun da habercisi.

Acıbadem Onkoloji ve Nörolojik Bilimler Hastanesi Göğüs Hastalıkları ve Uyku Bozuklukları Uzmanı Dr. Ceyda Kırışoğlu uykuda solunum bozukluklarını şöyle tarif ediyor. “Uyku sırasında üst solunum yollarındaki (burun, boğaz, genizde) tıkanmalara, dilin arkaya kaymasına bağlı olarak solunumun birkaç saniye süreyle durması, daha yüzeyel veya hızlı solunması veya solunum için aşırı çaba harcanması sonucu uykunun sık sık bölünmesidir. Gerek uyku bölünmesi gerekse de uyku sırasında kanda oksijen düzeyinde meydana gelen düşüşler sağlığımız için önemli bir tehdit oluşturur.”

UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI

Uykuda yaşanan solunum bozuklukları basit bir olgu değil. Solunum bozukluğunda nefes durması gözleniyor. Dr. Kırışoğlu solunum bozukluğunda yaşanılanları şöyle anlatıyor: “Nefesin durması sırasında kanda oksijen seviyesi düşer ve kirli kan olan karbondioksit gazı artar. Bunu hayati bir tehdit olarak algılayan beyin çocuğu ‘Uyan, nefes al, ölüyorsun’ diyerek uyandırır, ve nefes almasını sağlar. Sıklıkla iç çekme ile nefes almaya başlayan çocuk tekrar uykuya dalar ve gece boyunca bu şekilde kaç kez uyandığının farkında olmaz.” Bazı çocuklarda ise nefes durması görülmüyor. Ancak onları da başka bir tehlike bekliyor. Bu çocuklar büyümek için kullanılacak enerji kaynağını uykuda nefes alıp verebilmek için kullandıkları için de sıklıkla büyüme geriliği, yüksek tansiyon ve kalp yetmezliği tehditi altında oluyorlar.

NEDENLERİ

En sık 2 ile 6 yaş arası çocuklar etkilenmekle birlikte hemen her yaşta görülen bu durumun sebeplerini Dr. Kırışoğlu şöyle açıklıyor:” Bademcik ve geniz etinin büyüklüğü başta gelen nedenler arasındadır. Diğer nedenler ise burun tıkanıklığı, allerjik durumlar, astım, reflü, şişmanlık, tiroid bezinin az çalışması, yüz kemik gelişimindeki farklılıklar, genetik (Down sendromu gibi) ve nörolojik hastalıklar olarak sıralanabilir.”

BELİRTİLERİ

Yetişkinlerde solunum bozukluklarına bağlı uyku bölünmesi kendisini sıklıkla gündüz aşırı uyku hali ile gösterirken çocuklar hiperaktivite, kolay sinirlenme, dikkat eksikliği gibi çeşitli davranış bozuklukları sergiliyorlar. Amerikan Pediatri Akademisi horlayan her çocuğun mutlaka değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Amerikan Uyku Bozuklukları Akademisi de çocuğunuzda uykuda solunum bozukluklarından şüphelenmenizi gereken durumları şöyle sıralıyor:

Horlama

Nefes alıp verme güçlüğü, uykuda nefes durması, iç çekme. Dr. Kırışoğlu bu noktada aileleri uyararak şunları söylüyor: “Bebekler genel olarak 6 aylık olana kadar düzensiz, hızlı solurlar ve nefes tutma dönemleri olabilir. Bu bebeklerin gelişiminin bir parçasıdır ve hastalık belirtisi değildir. Sadece nefes almayı unuturlar. Ancak çocukta renk değişikliği meydana geliyorsa o zaman önem taşır. Ayrıca çocuklarda uykuda solunum bozuklukları özellikle rüya görürken belirginleşir. Bu evre sabaha karşı olan dönemde en uzun olduğu için çocuğunuzu yeterli izleyememeniz ve bu durumu gözden kaçırmanız da olasılıklar dahilindedir.”

* Anormal yatış pozisyonları
* Ağız açık uyuma, sabah ağız kuruluğu ile uyanma, baş ağrısı,
* Uyku sırasında aşırı terleme, hareket etme, diş gıcırtma
* Uyurgezerlik
* Sık kabus görme
* Uyku terörü (Uykudan çığlık atarak, ağlayarak uyanırlar. Anne ve babalarını tanımazlar; hatta kötü davranabilirler. Ertesi sabah ise bu olayı hatırlamazlar)
* Uykuda idrar kaçırma
* Uykuya dalma güçlüğü veya uyku sırasında sık uyanma
* Sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme
* Hiperaktivite, okul sorunları, depresyon, aşırı utangaçlık ya da hırçınlık
* İştahsızlık, büyüme geriliği veya obezite
* Nedeni açıklanamayan hipertansiyon ve kalp yetmezliği

TANI

Bu şikayetlerden bir veya birkaçının olması durumunda bir “Uyku Bozukluğu Uzmanına” başvurmakta yarar var. Uykuda solunum bozukluğu tanısı, uyku laboratuarında bir ebeveyn eşliğinde yapılacak uyku çalışması (Polisomnografi) ile kolayca konuluyor. Uyku çalışması sırasında çocuğun uykusunu ve solunumunu kaydedecek çeşitli küçük elektrotlar yapıştırılıyor ve kemerler bağlanıyor. Bu elektrotlar ve kemerler çocuklar açısından bir tehlike yaratmadığı gibi ağrı da vermiyor.

TEDAVİ SEÇENEKLERİ

Tedavi sorunun kaynağına göre planlanıyor. Dr. Kırışoğlu tedavi yolları konusunda şu bilgileri veriyor:

Bademcik ve geniz etinin alınması: Çocukların önemli bir kısmında uykuda solunum bozukluğundan büyümüş bademcikler ve geniz eti sorumlu. Bu operasyon şikayetlerin geçmesinde sıklıkla yeterli oluyor.

Ortodontik Tedavi: Çocuğun diş ve çene yapısı değerlendiriliyor Alt veya üst çenenin küçük olması, dişleklik ve yüksek damak gibi yüz kemiklerinin gelişim bozuklukların varlığında özellikle çocuk yaş grubunda ortodontik tedavi büyük önem taşıyor.

Nazal CPAP (Devamlı pozitif havayolu basıncı) cihazı: Hastalık tanısı konan çocuk yaş grubunda cerrahi tedaviye yanıtın yeterli olmaması, cerrahi tedavinin uygun olmaması veya problemin nörolojik kökenli olması durumunda kullanılıyor. NCPAP cihazı bir maske aracılığı ile burundan veya ağızdan hava vererek nefes yolunu açık tutuyor. Hastaya ek bir yük getirmiyor ancak gözlük gibi sadece kullanıldığı sürece etkili bir metot. Kullanılmadığı zaman şikayetler tekrar ortaya çıkıyor.

Diğer öneriler: Şişmanlık sorunun daha da ağırlaşmasında önemli bir faktör. Bu durumda çocuğun büyüme ve gelişme sürecinde olduğu göz önüne alınarak bir beslenme uzmanı eşliğinde çocuğun ideal kilosuna gelmesi sağlanmalı.

Uykuda solunum bozuklukları özellikle sırtüstü yatıldığında daha ağır ortaya çıktığı için hastanın yan yatması, arkasının uzunca bir yastıkla desteklenmesi gerekiyor.