ceyLin
30 December 2008, 13:00
GALANTHUS (kardelen)
• Classis:Liliopsida
• Ordo:Asparagales
• Familia:Amaryllidaceae
• Genus:Galanthus
• Kardelenler baharda filizlenen ilk çiçeklerdendir.
• Galanthus türleri Avrupanın büyük bir kısmında bilinirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yayılış alanları batıda İspanyaya http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkuzeyde Fransa ve Almanyadan Polonyayahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifİtalya Yunanistan ve Türkiyehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifdoğuda Ermenistan ve Ukraynayı kapsar.Çoğu bölgede tanınır ve yöresel isimlerle çağrılır.Çoğunlukla britanya kökenli http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifen azından britanyaya romalılar tarafından getirilmiş bir yabani tür olduğu tahmin edilmesine rağmen büyük ihtimalle 16. yüzyılda tanınmıştır.Diğer çoğu galanthus türü; güney rusyahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif gürcistan ve azerbeycanda bulunmasına rağmen doğu akdeniz orjinlidir.
• Galanthus elwesii
• Soğanlı çok yıllık otsulardır.Yapraklar kaidede ve 2 adethttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifçiçekler tekhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifaşağı sarkık duruşlu ve beyaz renktedir.
• Kardelen;nergisgiller (amaryllidaceae) familiası içinde sınıflandırılan bitki türlerinin ortak adıdır.Ülkemizde halk arasındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’kardelen’’den başkahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’garipçe’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’öksüz Ahmet’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’aktaş’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’boynubükük’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’kargasoğanı’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’ ’akçabardak’’ gibi yerel adlarla da anılırlar.
• Türkiye ‘de bazı kaynaklara göre 9http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifbazı kaynaklara göre de 11 doğal türü bulunduğu belirtilmektedir.Bunlardan en çok bilineni ise Galanthus elwesii’dir.
• Galanthus elwesii
Toros Kardeleni
* Kuzeybatihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Batihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Güneybati Anadolu'da yayilis gösterir.
*900-1800 metrede ardiç ( Juniperus ) ve çam ( Pinus ) ormanlari arasindaki açiklikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kayalik alanlarda serin yerlerde nemlihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif humusca zengin topraklarda yetisir.
*Sicakligin -15°C'ye kadar düsmesinden etkilenmez. Kismi günes alan yari gölge yerleri sever.
*2-3 cm. genisliginde iki tane grimsi yesil yapragi 10-15 cm. uzunlugundadir. En uzun kardelen türlerinden birisidir.
*Yaprak uçlari baslik seklindedir.
*Ocak sonundan Mart sonuna kadar çiçek açar.
• Galanthus elwesii(İzmir-Nif Dağı’ndan)
• *Galanthus elwesii ilk olarak 1874 yilindahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif İzmir yakınındaki daglarda bulunmus ve bilim dünyasina tanıtılmıştır.
• *Türkiye'den ihraç edilen çiçek soğanları listesinde ilk sırada yer alır.
• * Galanthus elwesii ile Galanthus woronowii türleri dışındaki kardelen soğanlarının doğadan toplanarak ihraç edilmesi yasaktır. *Sırasıyla "Toros kardeleni" ve "Karadeniz kardeleni" olarak anılan iki türün soğanlarının ihracatı sınırlandırılmıştır.
• Galanthus woronowii
Karadeniz Kardeleni
* Ulaşılabilen taksonomi kaynaklarındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kardelenler için farklı tür listeleriyle karşılaşmak mümkündür .
* Aşağıda sunulmuş olan listeysehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı (United States Department of Agriculturehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif USDA) Tarımsal Araştırma Servisi (Agricultural Research Servicehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ARS) bünyesindeki DNA Kaynakları Bilgi Ağı (Germplasm Resources Information Networkhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif GRIN)'nın kardelen türleri listesidir.
• Galanthus türleri
*Tür: Galanthus x allenii
*Tür: Galanthus alpinus
*Tür: Galanthus angustifolius
*Tür: Galanthus cilicicus
*Tür: Galanthus elwesii - Toros kardeleni
*Tür: Galanthus fosteri
*Tür: Galanthus gracilis
*Tür: Galanthus x grandiflorus
*Tür: Galanthus ikariae
*Tür: Galanthus koenenianus
*Tür: Galanthus krasnovii
*Tür: Galanthus lagodechianus
*Tür: Galanthus nivalis - bayağı kardelen
*Tür: Galanthus peshmenii
*Tür: Galanthus platyphyllus
*Tür: Galanthus plicatus
*Alt tür: Galanthus plicatus byzantinus
*Alt tür: Galanthus plicatus plicatus
*Tür: Galanthus reginae-olgae
*Alt tür: Galanthus reginae-olgae reginae-olgae
*Alt tür: Galanthus reginae-olgae vernalis
*Tür: Galanthus rizehensis
*Tür: Galanthus transcaucasicus
*Tür: Galanthus trojanus
*Tür: Galanthus woronowii - Karadeniz kardeleni
• Galanthus alpinus Galanthus angustifolius
• Galanthus cilicicus
• Galanthus fosteri
• Galanthus nivalis Galanthus trojanus
• Kardelen (http://www.cicekansiklopedisi.com/detay.asp?cicekler=68&flowers=215&cicek=KARDELEN)lerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif tıbbi açıdan önemli oldukları düşünülen bitkilerdir:
*Türkiye'de halk arasındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif toprak üstü kısımları kalbi kuvvetlendiricihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif mideye iyi gelen ve âdet söktürücü ilaç; toprak altı kısımları ise taze haldeyken ezilerekhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çıbanları olgunlaştırmak için hazırlanan lapa olarak kullanılır.
*İçerdikleri ve ilaç olabilme olasılığı bulunan alkaloit ve lektinler nedeniylehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çok sayıda araştırmaya konu olmaktadırlar.
*Türkiye'de 9-11 türünün doğada yetiştiği bilinen kardelen (http://www.cicekansiklopedisi.com/detay.asp?cicekler=68&flowers=215&cicek=KARDELEN)lerden bazılarının soğanları Türkiye'nin ihraç ürünleri arasında bulunmaktadır. Galanthus elwesii ile Galanthus ikariae ve/veya Galanthus latifolius adlı türlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif uzun yıllardan beri ve başta Hollanda olmak üzere bazı ülkelerehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "süs bitkisi" adı altında ihraç edilmiştir.
• *Osmanlı İmparatorluğu dönemindehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1875 yılından beri yurtdışına satılan kardelen soğanlarının miktarı zaman zaman çok artmışhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifancak alınan kısıtlama önlemleriyle ihraç miktarı kontrol altında tutulmaya çalışılmıştır.1984yılında 40milyon adete kadar çıkan kardelen soğanı dışsatımıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif 1986dan sonra 30 tona çekilmişhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1991 de 20http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1992 ve 93 yıllarında ise 14 milyona indirilmiştir.
•
• kardelenlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif özellikle 1960’lı yıllardan sonra yılda kırk milyona yakın soğanın yurtdışına satılması sonucuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Türkiye’de doğa koruma örgütleri ve bilim adamlarının yıllar süren çabaları sonucuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif doksanlı yılların başlarından itibaren uygulanmaya başlanan “Soğanlı Bitkiler Yönetmeliği” ve Türkiye’nin 1996 yılında taraf olduğu uluslararası CITES Sözleşmesiyle önemli yasal önlemler alınmış. Buna görehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif her yıl doğadan toplanacak çiçek soğanlarının sayısı uzmanlarca önceden kararlaştırılıyor ve artık çiçek soğanlarının üretimine daha çok önem veriliyor.
• Aşıklı Köyünde kendiliğinden yetişen kardelen
* Toros Dağları’nın eteklerinden toplanarakhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yurtdışına gönderilen kardelen çiçeği yok oluyor. 60 yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 90 azaldığı gözlenmektedir.
* 'Kardelen tarımı şart'
* Köylüler kardelenleri ekmek yerine doğadan toplamayı tercih ediyorhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çünkü ekilen kardelen ancak üç yıl sonra çiçekleniyor.
* Toroslar'da kırdan toplanıp Hollanda'ya satılan kardelenlerin sayısı hızla azalıyor. Uzmanlara göre çare kardelenin buğday gibi ekilip toplanması .
İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ
*Kardelen bitkisi yarıgölge ve serin ortamları; ağaç altlarındaki nemli ve organik madde yönünden zengin bitek bahçe toprağını sever. Bitkihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif soğanlarının ekimiyle üretilir. Soğanları toprakta 1015 cm. derinliğe ve 10'ar cm. aralıklarla ekilir. *Kardelen bitkisinin çiçeklenme dönemi bittikten sonrahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ilkbaharda toprağın altında çoğalmış soğanları sökülerek ve değişik yerlere ekilerek bitki çoğaltılabilir. İstenirse bitki topraktan sökülüp başka yerlere şaşırtılır ve bu durumda kardelen bitkisi yeni yerine kolayca uyum sağlayıp gelişmesini sürdürür. Ayrıcahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kardelen çiçekleri bol sayıda tohum verir. Bu tohumlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çiçeklerden alınır alınmaz bekletilmeden dere kumuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif torf ya da yaprak çürüntüsü (kompozit) içeren harca ekilir ve kolayca çimlendirilebilir. Ama bu yöntemle çoğaltılan bitkininhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif soğanla üretimin tersine çok geçhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif 34 yıl sonra çiçek açacağı akıldan çıkarılmamalıdır. Kardelen bitkisi üretilirken çevresindeki otlar temizlenmez. Çünkü bunlar bitkiye nem ve gölge sağlar. Ama yaz mevsiminde kardelen bitkisinin yaprakları sararıp solunca yabani otlar temizlenir. Kardelenhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif üretimi çok kolay ve bakımı en zahmetsiz bitkilerdendir.
• Kardelen’de karşılaşılan önemli hastalık ve zararlılar
• Kardelen soğanları farehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifköstebek ve diğer kemirgenler tarafından yenilerek zarara uğrayabilir.Bu durumlarda bitkide botrytis hastalığı görülür.Ayrıca incehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifşerit ve siyah noktalı hastalıklı kardelen soğanları dikilirse yumuşak çürüklük sclerotinia görülür.
Galanthus(kardelen)un üretimi
• Üretimleri genellikle soğanla olur.Çiçeklenme devresinden sonra soğanlar oldukları yerde bırakılırlarsahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifuzun yıllar zarar görmeden çiçek açmaya devam ederler.Üretimde kullanılmak üzere yavru soğanlar gerekli ise temmuz-ağustos aylarında soğanlar çıkarılarak ayrılırlar.yavru soğanlar hemen ya da ekim ayında tekrar dikilirler.Tohumla üretim daha çok ıslah çalışmaları için söz konusudur.
• Yurt dışına kaçırılan bitkilerin genleri değiştiriliphttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sanki o ülkeye özgü bir tür haline getiriliyor. Hatta bu genleri değiştirilmiş bitkilerin bize geri satıldığı söyleniyor.
*Bitki üzerinde doku kültürü çalışmalarıyla gen şifreleri çözülerek farklı renk ve görünümlerde yeni bitkiler üretiliyor. Kaçırılan bitkilerin patentleri alınarak o ülkelerin malı haline getirilip tekrar bize satılıyor.
*Bu sayedehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif malı üretenler bu mallara ihtiyacımız olduğunu bildiğinden bizi kendilerine bağımlı hale getirmek için sürekli olarak ülkemizden bitki kaçırıp genetiği ile oynayıp bize pazarlayarak kâr sağlıyor .
• Kardelen;bakıldığında gövdeden çıkan 3 süt damlası gibi görünür.zaten latincede ‘galanthus’kelimesi de süt beyazı çiçekler anlamındadır.
• kardelen ile ilgili kısa bir mitolojik hikaye:
• 3000 yıl öncehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifHomer’in Odyssey adlı destanındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.giftanrı Merkur Ulysses’e Moly (galanthus)isimli bir bitki vermiştir.Bu bitki cadı Circe’nin Ulysses ve mürettabatı üzerine yaptığı unutkanlık büyüsünü bozmuştur.
• Yunan ve roman mitolojisinde tanrı Merkür;tanrıların mesajcısı ve rüyaların getiricisi olarak bilinir.rüyaların getiricisinin Ulyssey’e bu bitkiyi vermesi belki de bu bitkinin unutkanlığa olan etkisine bir kanıttır.
• Galanthus elwesii’den in Vitro koşullarda soğan üretimi
• Classis:Liliopsida
• Ordo:Asparagales
• Familia:Amaryllidaceae
• Genus:Galanthus
• Kardelenler baharda filizlenen ilk çiçeklerdendir.
• Galanthus türleri Avrupanın büyük bir kısmında bilinirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yayılış alanları batıda İspanyaya http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifkuzeyde Fransa ve Almanyadan Polonyayahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifİtalya Yunanistan ve Türkiyehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifdoğuda Ermenistan ve Ukraynayı kapsar.Çoğu bölgede tanınır ve yöresel isimlerle çağrılır.Çoğunlukla britanya kökenli http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifen azından britanyaya romalılar tarafından getirilmiş bir yabani tür olduğu tahmin edilmesine rağmen büyük ihtimalle 16. yüzyılda tanınmıştır.Diğer çoğu galanthus türü; güney rusyahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif gürcistan ve azerbeycanda bulunmasına rağmen doğu akdeniz orjinlidir.
• Galanthus elwesii
• Soğanlı çok yıllık otsulardır.Yapraklar kaidede ve 2 adethttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifçiçekler tekhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifaşağı sarkık duruşlu ve beyaz renktedir.
• Kardelen;nergisgiller (amaryllidaceae) familiası içinde sınıflandırılan bitki türlerinin ortak adıdır.Ülkemizde halk arasındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’kardelen’’den başkahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’garipçe’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’öksüz Ahmet’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’aktaş’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’boynubükük’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’’kargasoğanı’’http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif’ ’akçabardak’’ gibi yerel adlarla da anılırlar.
• Türkiye ‘de bazı kaynaklara göre 9http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifbazı kaynaklara göre de 11 doğal türü bulunduğu belirtilmektedir.Bunlardan en çok bilineni ise Galanthus elwesii’dir.
• Galanthus elwesii
Toros Kardeleni
* Kuzeybatihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Batihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Güneybati Anadolu'da yayilis gösterir.
*900-1800 metrede ardiç ( Juniperus ) ve çam ( Pinus ) ormanlari arasindaki açiklikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kayalik alanlarda serin yerlerde nemlihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif humusca zengin topraklarda yetisir.
*Sicakligin -15°C'ye kadar düsmesinden etkilenmez. Kismi günes alan yari gölge yerleri sever.
*2-3 cm. genisliginde iki tane grimsi yesil yapragi 10-15 cm. uzunlugundadir. En uzun kardelen türlerinden birisidir.
*Yaprak uçlari baslik seklindedir.
*Ocak sonundan Mart sonuna kadar çiçek açar.
• Galanthus elwesii(İzmir-Nif Dağı’ndan)
• *Galanthus elwesii ilk olarak 1874 yilindahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif İzmir yakınındaki daglarda bulunmus ve bilim dünyasina tanıtılmıştır.
• *Türkiye'den ihraç edilen çiçek soğanları listesinde ilk sırada yer alır.
• * Galanthus elwesii ile Galanthus woronowii türleri dışındaki kardelen soğanlarının doğadan toplanarak ihraç edilmesi yasaktır. *Sırasıyla "Toros kardeleni" ve "Karadeniz kardeleni" olarak anılan iki türün soğanlarının ihracatı sınırlandırılmıştır.
• Galanthus woronowii
Karadeniz Kardeleni
* Ulaşılabilen taksonomi kaynaklarındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kardelenler için farklı tür listeleriyle karşılaşmak mümkündür .
* Aşağıda sunulmuş olan listeysehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı (United States Department of Agriculturehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif USDA) Tarımsal Araştırma Servisi (Agricultural Research Servicehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ARS) bünyesindeki DNA Kaynakları Bilgi Ağı (Germplasm Resources Information Networkhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif GRIN)'nın kardelen türleri listesidir.
• Galanthus türleri
*Tür: Galanthus x allenii
*Tür: Galanthus alpinus
*Tür: Galanthus angustifolius
*Tür: Galanthus cilicicus
*Tür: Galanthus elwesii - Toros kardeleni
*Tür: Galanthus fosteri
*Tür: Galanthus gracilis
*Tür: Galanthus x grandiflorus
*Tür: Galanthus ikariae
*Tür: Galanthus koenenianus
*Tür: Galanthus krasnovii
*Tür: Galanthus lagodechianus
*Tür: Galanthus nivalis - bayağı kardelen
*Tür: Galanthus peshmenii
*Tür: Galanthus platyphyllus
*Tür: Galanthus plicatus
*Alt tür: Galanthus plicatus byzantinus
*Alt tür: Galanthus plicatus plicatus
*Tür: Galanthus reginae-olgae
*Alt tür: Galanthus reginae-olgae reginae-olgae
*Alt tür: Galanthus reginae-olgae vernalis
*Tür: Galanthus rizehensis
*Tür: Galanthus transcaucasicus
*Tür: Galanthus trojanus
*Tür: Galanthus woronowii - Karadeniz kardeleni
• Galanthus alpinus Galanthus angustifolius
• Galanthus cilicicus
• Galanthus fosteri
• Galanthus nivalis Galanthus trojanus
• Kardelen (http://www.cicekansiklopedisi.com/detay.asp?cicekler=68&flowers=215&cicek=KARDELEN)lerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif tıbbi açıdan önemli oldukları düşünülen bitkilerdir:
*Türkiye'de halk arasındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif toprak üstü kısımları kalbi kuvvetlendiricihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif mideye iyi gelen ve âdet söktürücü ilaç; toprak altı kısımları ise taze haldeyken ezilerekhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çıbanları olgunlaştırmak için hazırlanan lapa olarak kullanılır.
*İçerdikleri ve ilaç olabilme olasılığı bulunan alkaloit ve lektinler nedeniylehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çok sayıda araştırmaya konu olmaktadırlar.
*Türkiye'de 9-11 türünün doğada yetiştiği bilinen kardelen (http://www.cicekansiklopedisi.com/detay.asp?cicekler=68&flowers=215&cicek=KARDELEN)lerden bazılarının soğanları Türkiye'nin ihraç ürünleri arasında bulunmaktadır. Galanthus elwesii ile Galanthus ikariae ve/veya Galanthus latifolius adlı türlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif uzun yıllardan beri ve başta Hollanda olmak üzere bazı ülkelerehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif "süs bitkisi" adı altında ihraç edilmiştir.
• *Osmanlı İmparatorluğu dönemindehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1875 yılından beri yurtdışına satılan kardelen soğanlarının miktarı zaman zaman çok artmışhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifancak alınan kısıtlama önlemleriyle ihraç miktarı kontrol altında tutulmaya çalışılmıştır.1984yılında 40milyon adete kadar çıkan kardelen soğanı dışsatımıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif 1986dan sonra 30 tona çekilmişhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1991 de 20http://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif1992 ve 93 yıllarında ise 14 milyona indirilmiştir.
•
• kardelenlerhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif özellikle 1960’lı yıllardan sonra yılda kırk milyona yakın soğanın yurtdışına satılması sonucuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Türkiye’de doğa koruma örgütleri ve bilim adamlarının yıllar süren çabaları sonucuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif doksanlı yılların başlarından itibaren uygulanmaya başlanan “Soğanlı Bitkiler Yönetmeliği” ve Türkiye’nin 1996 yılında taraf olduğu uluslararası CITES Sözleşmesiyle önemli yasal önlemler alınmış. Buna görehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif her yıl doğadan toplanacak çiçek soğanlarının sayısı uzmanlarca önceden kararlaştırılıyor ve artık çiçek soğanlarının üretimine daha çok önem veriliyor.
• Aşıklı Köyünde kendiliğinden yetişen kardelen
* Toros Dağları’nın eteklerinden toplanarakhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yurtdışına gönderilen kardelen çiçeği yok oluyor. 60 yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 90 azaldığı gözlenmektedir.
* 'Kardelen tarımı şart'
* Köylüler kardelenleri ekmek yerine doğadan toplamayı tercih ediyorhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çünkü ekilen kardelen ancak üç yıl sonra çiçekleniyor.
* Toroslar'da kırdan toplanıp Hollanda'ya satılan kardelenlerin sayısı hızla azalıyor. Uzmanlara göre çare kardelenin buğday gibi ekilip toplanması .
İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ
*Kardelen bitkisi yarıgölge ve serin ortamları; ağaç altlarındaki nemli ve organik madde yönünden zengin bitek bahçe toprağını sever. Bitkihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif soğanlarının ekimiyle üretilir. Soğanları toprakta 1015 cm. derinliğe ve 10'ar cm. aralıklarla ekilir. *Kardelen bitkisinin çiçeklenme dönemi bittikten sonrahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ilkbaharda toprağın altında çoğalmış soğanları sökülerek ve değişik yerlere ekilerek bitki çoğaltılabilir. İstenirse bitki topraktan sökülüp başka yerlere şaşırtılır ve bu durumda kardelen bitkisi yeni yerine kolayca uyum sağlayıp gelişmesini sürdürür. Ayrıcahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kardelen çiçekleri bol sayıda tohum verir. Bu tohumlarhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif çiçeklerden alınır alınmaz bekletilmeden dere kumuhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif torf ya da yaprak çürüntüsü (kompozit) içeren harca ekilir ve kolayca çimlendirilebilir. Ama bu yöntemle çoğaltılan bitkininhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif soğanla üretimin tersine çok geçhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif 34 yıl sonra çiçek açacağı akıldan çıkarılmamalıdır. Kardelen bitkisi üretilirken çevresindeki otlar temizlenmez. Çünkü bunlar bitkiye nem ve gölge sağlar. Ama yaz mevsiminde kardelen bitkisinin yaprakları sararıp solunca yabani otlar temizlenir. Kardelenhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif üretimi çok kolay ve bakımı en zahmetsiz bitkilerdendir.
• Kardelen’de karşılaşılan önemli hastalık ve zararlılar
• Kardelen soğanları farehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifköstebek ve diğer kemirgenler tarafından yenilerek zarara uğrayabilir.Bu durumlarda bitkide botrytis hastalığı görülür.Ayrıca incehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifşerit ve siyah noktalı hastalıklı kardelen soğanları dikilirse yumuşak çürüklük sclerotinia görülür.
Galanthus(kardelen)un üretimi
• Üretimleri genellikle soğanla olur.Çiçeklenme devresinden sonra soğanlar oldukları yerde bırakılırlarsahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifuzun yıllar zarar görmeden çiçek açmaya devam ederler.Üretimde kullanılmak üzere yavru soğanlar gerekli ise temmuz-ağustos aylarında soğanlar çıkarılarak ayrılırlar.yavru soğanlar hemen ya da ekim ayında tekrar dikilirler.Tohumla üretim daha çok ıslah çalışmaları için söz konusudur.
• Yurt dışına kaçırılan bitkilerin genleri değiştiriliphttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif sanki o ülkeye özgü bir tür haline getiriliyor. Hatta bu genleri değiştirilmiş bitkilerin bize geri satıldığı söyleniyor.
*Bitki üzerinde doku kültürü çalışmalarıyla gen şifreleri çözülerek farklı renk ve görünümlerde yeni bitkiler üretiliyor. Kaçırılan bitkilerin patentleri alınarak o ülkelerin malı haline getirilip tekrar bize satılıyor.
*Bu sayedehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif malı üretenler bu mallara ihtiyacımız olduğunu bildiğinden bizi kendilerine bağımlı hale getirmek için sürekli olarak ülkemizden bitki kaçırıp genetiği ile oynayıp bize pazarlayarak kâr sağlıyor .
• Kardelen;bakıldığında gövdeden çıkan 3 süt damlası gibi görünür.zaten latincede ‘galanthus’kelimesi de süt beyazı çiçekler anlamındadır.
• kardelen ile ilgili kısa bir mitolojik hikaye:
• 3000 yıl öncehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gifHomer’in Odyssey adlı destanındahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.giftanrı Merkur Ulysses’e Moly (galanthus)isimli bir bitki vermiştir.Bu bitki cadı Circe’nin Ulysses ve mürettabatı üzerine yaptığı unutkanlık büyüsünü bozmuştur.
• Yunan ve roman mitolojisinde tanrı Merkür;tanrıların mesajcısı ve rüyaların getiricisi olarak bilinir.rüyaların getiricisinin Ulyssey’e bu bitkiyi vermesi belki de bu bitkinin unutkanlığa olan etkisine bir kanıttır.
• Galanthus elwesii’den in Vitro koşullarda soğan üretimi