TARİHİ ÇEŞMELER

İstanbul çok değişik kültürlere ve farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış eşsiz tarihi ve doğal güzelliklere sahip olan dünyanın sayılı şehirlerindendir.
Şehrin her köşesinde geçmiş uygarlıkların izini görmek mümkündür. Özellikle, Osmanlı dönemine ait olan tarihi su tesisleri bunların içerisinde ayrı bir önem arz etmektedir. Bu tesislerin birçoğu geçmiş yüzyıllardan bugüne dek işlevlerini devam ettirmektedirler.
İstanbul, konum ve mimari özellikleri bakımından birçok bölüme ayrılan zengin bir çeşme kültürüne sahiptir. Bu çeşmelerden her biri ya konumuna ya da mimari yapısına göre adlandırılmış olup başlıcaları; köşe çeşmeleri, üç ve çok yüzlü çeşmeler, çukur çeşmeler, sütun çeşmeler, meydan çeşmeleri ve namazgâhlı çeşmelerdir.
İstanbul'u yeniden su medeniyetine erişmesi için su temin çalışmaları konusunda dev hamleler gerçekleştiren İSKİ, tarihi su tesislerinin ihya edilmesi konusunda üniversiteler ve diğer kurumlar ile işbirliği halinde çok kapsamlı bir restorasyon programı başlatmıştır.
İSKİ, öncelikle tahrip olmaya yüz tutmuş bütün tarihi çeşmeleri restore ederek güzel şehrimizin neresinde olursa olsun akmayan çeşme bırakmamayı hedeflemektedir.
1925 yılında Su Evkafı'nca sayısı 1553 olarak belirtilen ancak şu an sayısı 800'ü bulan çeşmelerden 30'a yakını İSKİ' nin mülkiyetinde bulunmaktadır. Bunların dışında 1999 yılından itibaren İSKİ, mülkiyeti Vakıflar Müdürlüğü ve belediyelerde olan 17 çeşmenin restorasyon, restitüsyon projelerini hazırlayarak onarımını gerçekleştirmiştir.

Bu çeşmeler;

• III. Ahmet Çeşmesi
• Boyacıköy Çeşmesi
• Emin Sinan Camii Çeşmesi
• Sultan II.Mahmut Bendi Kitabesiz Tuğrası
• Kuruçeşme
• Ömer Ağa Çeşmesi
• Hatice Sultan Çeşmesi
• Dörtyüzlü Çeşme (Cihannüma )
• Mahmut Çeşmesi
• Eyüp Ağa Çeşmesi
• Kitabesiz Çeşme ( İlyas Ağa Çeşmesi )
• Kaptan Hacı Hüseyin Çeşmesi
• Ahmet Efendi Çeşmesi
• Fesahat Usta Çeşmesi
• Daye Kadın Çeşmesi
• Tophanelioğlu Çeşmesi
• Surp Nişanyan Kilisesi yanındaki çeşme

2003 yılında ise; Beyoğlu Fesahat Usta Çeşmesi, Üsküdar Daye Kadın Çeşmesi ve Üsküdar Tophanelioğlu çeşmelerinin restorasyon işlemleri tamamlanmıştır.
Halen Berberbaşı Ali Efendi ve Kartal Soğanlık çeşmelerinde restorasyon çalışmaları devam etmektedir.
Geçtiğimiz yıl idaremiz tarafından Edirnekapı-Topkapı yolunun kenarında, Sulukule kapısının karşısında bulunan Vezir Mehmet Paşa Çeşmesi ile ilgili de bir çalışma başlatılmıştır. Yol genişletmeleri ile imar çalışmaları sırasında toprak altında kalan çeşme, İSKİ tarafından yapılan bir arkeolojik kazı ile bulunmuştur. Yerin 7.80 m altından çıkarılan çeşmenin üst kısmı daha önce kimliği bilinmeyen kişilerce sökülerek atıl duruma getirilmiş halde bulundu. Bu kısım da İSKİ tarafından muhafaza altına alınmıştır. Çeşme yıpranmış ve fonksiyonunu yitirmiş olmakla birlikte genel olarak temel elemanları mevcut olup, orijinal taşları ile yeniden restore edilebilecek haldedir.
İSKİ tarafından açığa çıkarılan çeşme projelendirilerek, ilgili koruma kuruluna sunulmuştur. Taşların tümü koruma altında bulunmaktadır.
İstanbul için ecdat yadigarı eserlerin önemini bilen ve bunların korunması için hiçbir fedakarlıktan kaçınmayan İSKİ, mülkiyeti kendi bünyesinde olmayan eserlerin de bakım onarım ve restorasyon çalışmalarını aralıksız ve itinalı biçimde sürdürmektedir.