YERYÜZÜNÜN SULARI

Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal sisteme ekosistem adı veriliyor. Yeryüzü ekosistemlerinin içinde en hassasını su ekosistemleri oluşturuyor; kirletici unsurların çeşitli vasıtalarla taşınıp büyük su kütlelerinde birikmesi sonucu ortaya çıkan kirlilikten de en çok bu ekosistemler etkileniyor. Oysa, su hayatın temelidir. Dünya üzerindeki hayatın devam edebilmesi suya bağlıdır. Canlıların hayatta kalabilmesi için vazgeçilmez bir hayat iksiri olmasının yanı sıra. suyu gündelik hayattaki tüm faaliyetlerimizde kullanıyoruz. Evlerde, tarımda, sanayide kullanılan içme ve kullanma suyu doğal su kaynaklarından karşılanıyor. Ayrıca balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği gibi pek çok ekonomik faaliyet yine su kaynaklarında gerçekleşİyor. Bunca değerli bir kaynak olan suyun yeryüzündeki dağılımına bir göz atalım:
Uzaydan çekilen fotoğraflarına baktığımızda masmavi bir gezegende yaşadığımızı görüyoruz. Gezegenimize mavi rengini veren elbette sudur. Yeryüzünün dörtte üçü sularla kaplı; 141 milyar m3 hacme sahip olan yeryüzü sularının yaklaşık %97'si denizlerde ve okyanuslarda bulunuyor, yani tuzlusu; gerıye kalan % 3'lük bölüm ise tatlı sulardan oluşuyor. Tatlısu kaynaklarını oluşturan bu % 3'lük kısmın yaklaşık %87-90'1 ise kutuplarda ve buz kütlelerinde tutulmaktadır ve dolayısıyla bu suyu doğrudan kullanmak mümkün değildir. Toplam tatlı suyun ancak %0,08'i insanlar tarafından kullanılabiliyor.
Doğrudan kullanabileceğimiz tatlı su kaynaklarının ise sadece %0.4-%0.5'1 göllerde, akarsularda iken yaklaşık %95-%96'51 ise yeraltı su kaynaklarında toplanmıştır. Dolayısıyla dünyamızın üçte ikisini kaplayan suyun sadece çok küçük bir kısmı insanların kullanımına uygundur. Tatlı suyun ana kaynağını, okyanus yüzeyindeki buharlaşmalar oluşturmaktadır. Her yıl ortalama 505.000 km3 su okyanuslardan buharlaşıyor. Ayrıca, yılda 72.000 km3 su da kıtaların yüzeyinden buharlaşıyor. Buharlaşan suyun % 80'1 yağış olarak okyanuslara düşüyor. Kalan 20 yani 119.000 km3 su ise karalara yağış olarak düşüyor. Bu suyun 47.000 km3'ü yeraltı sularına katılıyor.
Yeryüzündeki su döngüsü, kapalı bir sistemdir. Bu nedenle, bu oranlar kısa dönemde yıldan yıla çok büyük değişim göstermese de, su bütçesi bölgelerin yıllık iklim durumuna bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Her ülke ve bölge için su bütçesi çıkartılıp. su kaynaklarının planlaması bu bütçeye göre yapılmaktadır.
Ülkemizin tatlı su kaynaklarının büyük bölümünü yağışlar oluşturmaktadır. Uzmanlar topraklarımıza yılda ortalama 501 km3 yağış düştüğünü belirtiyorlar. Ayrıca, komşu ülkelerden akarsular vasıtasıyla gelen su miktarı yaklaşık 7 km3'tür. Yıllık ortalama yağışın yarısından fazlası, yani 274 km3 su buharlaşmayla atmosfere karışıyor. Geriye kalan suyun 158 km3'ü yüzey akışına, 69 km3'ü ise yeraltı sularına katılıyor. Yeraltı suları, kaynaklar yoluyla kısmen yüzeye çıkarak yüzey akışıyla birleşiyor. Komşu ülkelerden gelen akarsularla birlikte ülkemizdeki toplam yüzey akışı 193 km3'tür.
Yüzey akışının yaklaşık 8 km3'ü [%4) buharlaşıyor. Geriye kalan yüzey akışının 121 km3'ü [%64] denizlere deşarj oluyor. 75 km3'üyse [%32) komşu ülkelere akıyor. Yeraltı suyunun 11 km3'ü [44) denizlere boşalmaktadır.
Ülkemizin tüketilebilir su kaynaklarına bakacak olursak: 193 km3'lük toplam yüzey akışının 98 km3'ü [%49), 69 km3'lük yeraltı suyunun 12 km3'ü 1% 17) tüketilebilir durumdadır.