#1
|
|||
|
|||
Çığ
Yüksek dağların tepesinden kopup eğimi fazla yamaçlardan yuvarlanarak büyük kütleler haline gelen kar yığınları, dağlardan kopup yuvarlanan buz parçaları veya kütle halinde kayan karlar. Bunlar, senenin hemen hemen aynı mevsiminde meydana gelir ve umumiyetle çığ oluğu denen yolları takip ederek önlerine rastlayan ağaçları söküp binaları yıkar. Bağ, bahçe gibi yerleri tahrip eder. Hatta can kaybına sebeb olurlar. Türkiye’de Cilo, Munzur, Zigana vb. yüksek dağlarda, İsviçre’nin sarp dağlarında bunlara çok sık rastlanır. Çığlar bazan o kadar çok büyük yığınlar meydana getirirler ki, hacimleri yüzbin metre küpü geçer. Bazan bir milyon metre küpü geçenlere de rastlanır. Geçmişte ağaçları söküp, evleri yıkan ve can kaybına yol açan pekçok çığ hadisesinin neticesinde insanlar bunların tehlikesinden korunma çarelerine başvurmuşlardır. Bu gayeyle yüksek duvarlar yapılmış, karların koptuğu ve çığların başlangıç yerleri kazıklarla, toprak yığınlarıyla kaplanarak kaymaya karşı engeller teşkil edilmiştir.Ormanlık yerlerde kazıkların çürüyüp kaybolmasına karşı fidanlar dikilerek onların yerine geçmesi bile sağlanmıştır.
Çeşitli tahribata yol açan çığların teşekkülünün pekçok sebebi vardır. İlkbahar yağmurları, dağların tepesinden eteklerine doğru esen rüzgarlar, karların erimeye başlaması, gök gürlemesi gibi ses titreşimleri çığın başlaması için birer sebeb olabilirler. Sıcak havalarda eriyerek donan karların üzerine sonradan yağan toz halindeki karların, donmuş tabaka yüzünden kolay kayması, kuru kar çığları diye adlandırılan çığların ana sebebidir. Bu çığların tesiri kar kütlesinin kaymasına dayanır. Asıl çığ diye adlandırılan ve karların erime zamanı hasıl olan çığlar ise, kar altındaki taş ve toprakları da beraberinde toplayarak büyük yığınlar meydana getirirler. Önlerine rastlayan ağaç, bina gibi her türlü engeli tahrip ederler. Yüksek dağlarda bulunan buzlardan kopan büyük buz parçalarının meydana getirdiği buz çığlarının da buna benzer tahrib edici tesirleri vardır. |