Psikoanaliz zihinsel yaşantılarımızın yalnız farkında olduklarımızla sınırlı olmadığını, o an farkında olmadığımız ya da hiç bir zaman farkına varamayacağımız zihinsel süreçlerin aslında daha önemli boyutlarda olduğunu ileri sürmektedir. Farkında olmadığımız bazı zihinsel süreçlerin olabileceğinin en önemli göstergesi rüyalardır. Psikoanaliz, zihinsel süreçlerin niteliğini ifade etmek amacıyla belirli bir zaman diliminde farkında olduğumuz zihinsel süreçleri bilinç(lilik), çaba harcayarak farkına varabildiğimiz zihinsel süreçleri bilinçöncesi, hiç bir şekilde farkına varamadığımız zihinsel süreçleri bilinçdışı olarak tanımlamıştır.
Bilinçdışı zihinsel süreçlerin farkında olmamamız bunların insan davranışında hiç bir rolü olmayacağı anlamına gelmemektedir, bilinçdışı süreçler düşünce ve davranışımız üzerinde dinamik ve güdücü etkilere sahiptir. Bilinçli güdülenmelerimiz kendiliğinden oluşmamakta, bilinçdışı süreçlerin kendi aralarındaki etkileşmeleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bilinçli güdülerimiz, bilinçdışı süreçlerin türevleridir, şekil değiştirmiş biçimleridir. İnsan yaşamındaki belirleyici ve çok önemli rolüne karşın bilinçdışı zihinsel süreçlerin işleyişini ve içeriğini çözümlemek kolay değildir. Ancak hipnoz, serbest çağrışım, rüyaların ve anormal ruhsal belirtilerin incelenmesi ile açığa çıkarılmaları olasıdır.