'NEYİ SATABİLİRİZ' ANLAYIŞI ÖN PLANDAKategorize edildiği zaman 'kime göre, neye göre ve kimler tarafından' yapıldığı önem taşıyor. Zamanında Kafka'nın Rus edebiyat çevrelerince görmezden gelinmesi bile ideolojilerin ne kadar belirleyici olduğunu gösteriyor. Yani tamamen siyasal güdümler ve 'neyi satabiliriz' anlayışı ön planda.
Batı'nın etnik temelli bir bakışı var. Sonuçta böyle listeleri ideolojiler ve siyaset belirliyor. Bir de ırksal dayanışmalar var tabii. Etnik gruplar arasında dayanışma var. Mesela bizde, o dayanışmayı göremiyoruz. Çünkü biz bizi sevmiyoruz.


DOSTOYEVSKİ'NİN OLMAMASINA ÇOK ŞAŞIRDIMDostoyevski'nin, Camus'nün, Kafka'nın olmamasına tabii çok şaşırdım. Gösteri sanatlarıyla ilgilenen genç dünayaya çok yakın durmuyorlar mı acaba...
BATI NE YAPARSA, O ÖNE ÇIKARILIYOR
Ayrıca bir gerçek var, Batı ne yaparsa, Doğu'da ve bizde o öne çıkarılıyor. Medya Batı neyi beğenirse onu beğeniyor. Batı ne yazarsa, neyi severse onu alıyoruz. Mesela ben başarılı bir kitap yazdığım zaman hemen Batı'ya benzetiliyordum. Yani 'Bizde de bunun gibiler var' demeye getiriyorlardı.
EDEBİYATIMIZ BİLİNMEDEN AB DE BİZİ ANLAYAMAZAslında herkes kendi kültürüne sahip çıkmalı. Mesela Türkiye Cumhuriyeti edebiyatı, şiiri bilinmediği sürece Avrupa Birliği de bizi anlayamaz. İnsanımızı kavrayabilmek için Türkiye edebiyatını çok iyi bilmek gerekiyor.
Elif Şafak:TAVSİYE LİSTELERİ OLARAK GÖRMEKTEN YANAYIMSanat ve edebiyatta "en iyiler" listeleri her zaman için sorunlu ve eksik olmuştur. Ben bu listeleri "otorite listeleri" olarak değil, "tavsiye listeleri" olarak görmekten yanayım. Öyle bakarsak, bu tür listeler faydalı olabilir. Yoksa herhangi bir edebi eserin ne denli iyi olup olmadığına karar verecek tek bir otorite vardır; o da okurdur...
AMERİKAN EDEBİYATI ÖN PLANDA
Newsweek'in hazırladığı listede çok kıymetli kitaplar var elbette ama bariz şekilde Amerikan edebiyatının ön plana çıktığı bir liste bu. Bu bize dünyanın başka yerlerinden gelen yazarların işlerinin ne kadar zor olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bugün Amerika'da okunan kitapların sadece yüzde 2'si çeviri kitaplar. Onlar da ağırlıklı olarak Fransızca, İspanyolca ve Japonca.
'DOĞULU' YAZARIN İŞİ BAŞTAN ZORAmerika'daki edebiyat çevreleri dış dünyaya kapalı olabiliyor. Yani bir "Doğulu" yazarın işi baştan zor. Türkiye'den gelen bizlerin ise işi daha da zor. Ne tam "Avrupa edebiyatı"na ne "egzotik doğu edebiyatı"na giriyoruz. Bu tür listelerin en sınırlı tarafı, evrensel değil, belli Batı merkezci olmaları.
Listede elbette Rus edebiyatından daha çok isim görmeyi beklerdim. Tabii günün birinde Ahmet Hamdi Tanpınar'ı da bu listede görsek ne güzel olur.
BENİM LİSTELERİM RUH HALİME GÖRE DEĞİŞİRBenim ilk 10 kitabım sürekli değişir. Ruh halime göre... Bugünkü ilk 10 kitabım ile bir hafta sonrakiler aynı olmayabilir. Okumak ucu açık bir süreç; devamlı bir akış. Listeleri yap boz gibi görmekten yanayım.
Ayşe Kulin:
HEP AYNI ŞEY, BATI'NIN BAKIŞI

DÜNYANIN MERKEZİ OLDUKLARINI ZANNEDİYORLARBatı'da öyle bir inanış var ki; bütün kültürlerin onların hakimiyeti altında olduğunu zannediyorlar. Dünyanın merkezi olduklarını, her zaman en iyi olduklarını zannediyorlar. Müzik Batı müziği, edebiyat Batı edebiyatıdır...
MİLYONLARCA İNSAN İKİ ÇUBUKLA YEMEK YİYORBilmiyorlar ki dünyada milyonlarca insan iki çubukla yemek yiyor. Milyonlarca insan kendi kültürünü yaşıyor. Ama Batı, bu kültürleri hiçbir zaman görmüyor bile...
Ömer Türkeş
BU TARZ LİSTELER HER ZAMAN TEPKİ TOPLAR
Bu tarz listeler hiçbir kesinlik taşımadıkları, edebiyat ya da diğer konularda belirleyicilikleri olmadığı halde, kısa bir süre için tartışmaya yol açarlar. İster başına “Dünyanın” sözcüğünü koyun ister “Türkiye’nin”, “En iyi”ler listeleri her zaman olumlu/olumsuz tepkiler toplamıştır.
KOMPLO MANTIĞIYLA DİDİKLENİR DURUR
Oylamaya katılanların niteliğinden listeyi hazırlatan yayın organına, siyasi eğilimlerden uluslar arası siyasete kadar pek çok şey, bazen komplo mantığıyla didiklenir durur. Oysa, popüler kültürün her alanı bu tarz “En İyiler” listeleriyle doludur.
'EN İYİLER'İN 'YÜKSEK KÜLTÜR'E DE SIÇRAMASISanıyorum aklımızı karıştıran, “En İyiler” listelerinin “yüksek kültür” ürünlerine de sıçraması; en iyi yazarların, en iyi sanatçıların, en iyi kitapların da sıralanması. Oysa kültür endüstrisi için bir kitabın değerini belirleyen “yüksek”liği ya da “alçak”lığı değil satış potansiyelidir. Bu Listede kitapların ikinci planda kaldığını da eklemeliyim.
AMERİKAN EDEBİYAT TARİHİNİN ETKİSİ ANLAŞILIR BİRŞEYListeye Anglo-Sakson beğeninin ve Amerikan Edebiyat tarihinin etkisi olduğunu düşünüyorum. Bu da anlaşılır bir şey. Herkes kendi toplumundan, kendi okuma alışkanlıklarından ve beğenisinden hareketle yapar seçimini. Oylamaya seçilen “otorite”lerin dünyanın bütün edebiyatlarını, bütün kültürlerini tanımalarının mümkün olamayacağını düşünürsek, seçimin herkesin kendi okuma perspektifiyle sınırlı olduğu daha kolay anlaşılacaktır. Mesele Türkçe yazılan edebiyatın varlığından bile habersiz okuyucuların Yaşar Kemal ya da Orhan Pamuk isimlerini zikretmesi elbette mümkün değildir.
SONUÇTA BU BİR SEÇİM...Böyle bir liste yapsam bir çoğu aklıma bile gelmeyecek, önemli bulduğum başka kitaplar onların yerini alacaktı. Elbette bu da bir seçim ve başkalarınınkinden daha kesin bir doğruluk taşımıyor. Kültürel alanda kesin doğruluklar yoktur zaten. Kimilerinin başyapıt saydığı edebiyat şahaserlerini sevmek, onları şimdiye kadar okumamış olmanın utancıyla okumak zorunda da değiliz. Tersine, okumaya, tanımaya ve sevmeye, herkes kendisi için en uygun yazardan başlamalı, herkes bir yazının, bir şarkının, bir anlatının, bir incelemenin hoşuna giden noktasına bağ­lanmalı ve buradan yola çıkarak benzerlerini aramalıdır. Yani hiç kimsenin herkes için geçerli hazır bir okuma listesi olamaz.
LİSTEYİ OKUYUCUNUN KENDİSİ TAMAMLAYACAK
Listeyi tamamlayacak olan okuyucunun kendisidir. Öyle ki, kimi okuyucu aradığının dilsel güzellik, metaforlarla, imgelerle zenginleştilmiş metinler olduğunu farkedecek, bu türden eserler veren yazarlarla dolduracaktır listesini. Bir ülke edebiyatına yakınlık duyanlar kadar edebiyatta ulusal motifleri tercih edenler ya da romanın belli türlerinden hoşlananlar da olacaktır. Her ne olursa olsun, kazanan edebiyatla daha doğrusu okuma pratiği ile sevgi ilişkisini kurabilenlerdir.
NEYİN KLASİK OLDUĞU...Neyin klasik olup olmayacağı sorusu basit gibi görünmekle birlikte, cevaplayanın edebiyat anlayışını ortaya koymasıyla hem çok kapsamlı hem de üzerinde fikir birliğine varılması güç bir soru. Kaldi ki, şimdi bizim klasik dediğimiz isimlerin bir avuç insandan başkasının ilgisini çekmediğini, yani toplumun büyük bir kesimi için klasik olmadıklarını da görüyoruz.
Bir çok yazarın kalıcılığını sağlayan milli eğitim müfredatında yer almalarıdır. Ama elli yıl sonra bu müfredatın nasıl bir hal alacağını, giderek kısırlaşan Türkçenin yarım asır sonra ne hale geleceğini, küreselleşme karşısında yerel kültürün ne ölçüde yaşayacağını tayin etmek hiç kolay değil.


İşte, İngiliz Daily Telegraph ve The Guardian gazetelerinin de bulunduğu, sadece İngilizce yazılan ve İngilizce’ye çevrilen kitaplara yer veren, 10 farklı 'en iyi kitap' listesinin tercihlerine dayanarak oluşturulan liste:

1- Savaş ve Barış / Lev Tolstoy
2- 1984 / George Orwell
3- Ulysses / James Joyce
4- Lolita / Vladimir Nabokov
5- Ses ve Öfke / William Faulkner
6- Görünmez Adam / Ralph Ellison
7- Deniz Feneri / Virginia Woolf
8- İlyada ve Odysseia / Homeros
9- Gurur ve Önyargı / Jane Austen
10- İlahi Komedya / Dante Alighieri
11- Canterbury Hikâyeleri / Geoffrey Chaucer
12- Gulliver’in Gezileri / Jonathan Swift
13- Middlemarch / George Eliot
14- Ruhum Yeniden Doğacak / Chinua Achebe
15- Çavdar Tarlasında Çocuklar (Gönülçelen) / J. Salinger
16- Rüzgâr Gibi Geçti / Margaret Mitchell
17- Yüzyıllık Yalnızlık / Gabriel Garcia Marquez
18- Muhteşem Gatsby / F. Scott Fitzgerald
19- Madde 22 / Joseph Heller
20- Sevgili / Toni Morrison
21- Gazap Üzümleri / John Steinbeck
22- Geceyarısı Çocukları / Salman Rüşdi
23- Cesur Yeni Dünya / Aldous Huxley
24- Mrs. Dalloway / Virginia Woolf
25- Native Son / Richard Wright
26- Amerika’da Demokrasi / Alexis de Tocqueville
27- Türlerin Kökeni / Charles Darwin
28- Herodot Tarihi / Heredot
29- Toplum Sözleşmesi / Jean-Jacques Rousseau
30- Kapital / Karl Marx
31- Prens / Niccolo Machiavelli
32- İtiraflar / St. Augustine
33- Leviathan / Thomas Hobbes
34- Pelopponnes Savaşlarının Tarihi / Tukididis
35- Yüzüklerin Efendisi / J. R. R. Tolkien
36- Winnie the Pooh / A.A Milne
37- Aslan, Cadı ve Dolap / C.S Lewis
38- Hindistan’a Bir Geçit / E. M. Forster
39- Yolda / Jack Kerouac
40- Bülbülü Öldürmek / Harper Lee
41- İncil 42- Otomatik Portakal / Anthony Burgess
43- Ağustos Işığı / William Faulkner
44- Siyah İnsanların Ruhları / W. E. B. Du Bois
45- Engin Sargossa Denizi / Jean Rhys
46- Madam Bovary / Gustave Flaubert
47- Kayıp Cennet / John Milton
48- Anna Karennina / Leo Tolstoy
49- Hamlet / William Shakespeare
50- Kral Lear / William Shakespeare
51- Othello/ William Shakespeare
52- Soneler / William Shakespeare
53- Çimen Yaprakları / Walt Whitman
54- Huckleberry Finn’in Maceraları / Mark Twain
55- Kim / Rudyard Kipling
56- Frankenstein / Mary Shelley
57- Süleyman’ın Şarkısı / Toni Morrison
58- Guguk Kuşu / Ken Kesey
59- Çanlar Kimin İçin Çalıyor? / Ernest Hemingway
60- Mezbaha 5 / Kurt Vonnegut
61- Hayvan Çiftliği / George Orwell
62- Sineklerin Tanrısı / William Golding
63- Soğukkanlılıkla / Truman Capote
64- Altın Defter / Doris Lessing
65- Kayıp Zamanın İzinde / Marcel Proust
66- Büyük Uyku / Raymond Chandler
67- Döşeğimde Ölürken / William Faulkner
68- Güneş de Doğar / Ernest Hemingway
69- Ben, Claudius / Robert Graves
70- Yalnız Bir Avcıdır Yürek / Carson McCullers
71- Oğullar ve Sevgililer / H. Lawrence
72- Kralın Adamları / Robert Penn Warren
73- Git Onu Dağda Anlat / James Baldwin
74- Charlotte’un Sevgi Ağı / E.B. White
75- Karanlığın Yüreği / Joseph Conrad
76- Gece / Elie Wiesel
77- Tavşan Kaç / John Updike
78- Masumiyet Çağı / Edith Wharton
79- Portnoy’un Feryadı / Philip Roth
80- Bir Amerikan Trajedisi / Theodore Dreiser
81- The Day of the Locust / Nathanael West
82- Yengeç Dönencesi / Henry Miller
83- Malta Şahini / Dashiell Hammett
84- Kuzey Işıkları Üçlemesi / Philip Pullman
85- Death Comes for the Archbishop / Willa Cather
86- Düşlerin Yorumu / Sigmund Freud
87- Henry Adams’ın Eğitimi / Henry Adams
88- Mao’dan Sözler / Mao Zedong
89- Dinsel Deneyim Çeşitleri / William James
90- Brideshead Revisited / Evelyn Waugh
91- Sessiz Bahar / Rachel Carson
92- İstihdam, Kazanç ve Para Genel Teorisi / John Maynard Keynes
93- Lord Jim / Joseph Conrad
94- Goodbye to All That / Robert Graves
95- The Affluent Society / John Kenneth Galbraith
96- Söğüt Ağaçlarındaki Rüzgâr / Kenneth Grahame
97- Malcolm X’in Otobiy. / Alex Haley ve Malcolm X
98- Eminent Victorians / Lytton Strachey
99- Renklerden Mor / Alice Walker
100- İkinci Dünya Savaşı / Winston Churchill